:: ماهیان آبهای داخلی ایران »» خانواده کوسه ماهیان درنده »» گونه گاو کوسه
»» سیستماتیک:
»» این ماهی در بخش آبهای خلیج فارس و دریای عمان نیز مورد اشاره قرار گرفته است.
:: نام علمی گونه: Carcharhinus leucas (Müller & Henle, 1839)j
:: نامهای رایج در ایران: گاوکوسه، کولی، کوسه زامبزی
:: خانواده: کوسه ماهیان درنده, Carcharhinidae
:: رده بندی کامل : Class: Elasmobranchii > Order: Carcharhiniformes > Family: Carcharhinidae
:: نامهای غیر ایرانی : نام اصلی: Bull shark , سایر نامها: Cub shark, River whaler, Jarjoor(arabian), Freshwater whaler
:: برخی از اسامی علمی قدیمی، یا غیر معتبر: Carcharias leucas | Galeolamna leucas | Carcharias zambezensis ...
:: ریشه لغوی نام علمی: Carcharhinus : یونانی > karcharos =تیز + یونانی >rhinos = بینی، پوزه
»» کشورهای محل زندگی گاوکوسه :
:: بومی در ایران و حدود صد کشور دیگر از جمله عراق، کویت، مالزی، قطر، عربستان، امارات متحده، هند، پاکستان، زیمبابوه، تانزانیا، آفریقای جنوبی، کوبا، دومینیکن، هائیتی، جامائیکا، مکزیک، نیکاراگا، پورتوریکو، استرالیا، کلمبیا، اروگوئه، ونزوئلا و...
»» اکوسیستم های محل پراکنش گاوکوسه:
:: در ایران آبهای شور خلیج فارس و دریای عمان و نیز آبهای شیرین حوضه آبریز کارون و دجله و در جهان در آبهای شور و ساحلی نظیر دریای عرب، اقیانوس هند، دریای اندونزی، اقیانوس اطلس، خلیج فارس دریای عمان، دریای چین، و آبهای شیرین نظیر رود زامبزی، آمازون، فرات، دجله، می سی سی پی، و... دیده میشود.
»» مشخصات زیستگاه گاوکوسه:
ساکن آبهای شیرین، لب شور و شور، در نزدیکی بسترهای مرجانی حضور داشته و مهاجرت های گوناگون و تصادفی دارد. تنها گونه کوسه ماهیان که می تواند برای مدت طولانی در آب شیرین بماند.
در عمق 1 تا 152 متری دیده میشود ولی اغلب در 1 تا 30 متری حضور دارد. در مناطق نیمه گرمسیری از 42 درجه شمالی تا 39 درجه جنوبی و 117 درجه غربی تا 170 درجه غربی دیده میشود.
بیشتر ساکن مناطق ساحلی و کم عمق بویژه در خلیج ها، خورها، دریاچهها و رواخانه های آب شیرین است. به راحتی از آب شور وارد آبهای شیرین تالاب های ساحلی و رودخانهها می گردد.
آبهای فوق شور را هم تحمل می کند: در شرایطی که شوری دریا 35 جزء در هزار است، گاوکوسه تا 53 جزء در هزار را نیز تحمل می نماید.
در ایران در 125 کیلومتری خیج فارس، در رودخانههای با 1.2 تا 0.5 درصد شوری، و دارای مقدار نسبتا زیادی آلودگی دیده شده است. آبهای با تغییرات دما از 10.5 در زمستان تا 33.7 در تابستان بدون اینکه مناطقی با شیب تند در مسیر باشد. آبهای با کدورت خیلی کم، اکسیژن محلول از 3.5 تا 19 میلیگرم در لیتر، و در رودخانههای با عرض 10 تا 50 متر و عمق 11 تا 2 متر با حاشیه های پوشیده از گیاهان آبزی مشاهده شده است.
»» مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک گاوکوسه:
خصوصیات فیزیولوژیک و ریخت شناسی:
باله های غضروفی و بدون شعاع | چشمان کوچک | دندانهای سه گوش با لبه های مضرس | دارای پنج شکاف آبششی در دوطرف سر | دارای دو باله پشتی | دارای فلسهای صفحه ای | پره های بالایی باله دمی، بزرگتر از پره های پایینی هستند.
اندازه:
حداکثر طول کل گاوکوسه به 4متر می رسد، اما طول رایج آن 2.6 متر است. حداکثر وزن گزارش شده آن 316.5 کیلوگرم است.
طول عمر:
گاوکوسه تا 32 سال عمر می کند.
غذا:
از ماهیان استخوانی(نظیر کفالماهیان، شیرماهیان)، سایر کوسه ها، سپرماهیان، میگوهای مانتیس، خرچنگهای گرد، ماهی مرکب، حلزونهای دریایی، توتیای دریایی، لاشه های پستانداران، لاک پشتهای دریایی و گاهی از زباله ها تغذیه می کند.
ژنتیک:
-
رفتارهای خاص:
به شدت مهاجم بوده و به عنوان خطرناکترین کوسه های مناطق گرمسیری شناخته می شوند. گزارش های متعدد از حمله به انسان وجود دارد، اگر چه در آب شیرین این اتفاق به ندرت رخ می دهد.
خود گاو کوسه نیز مورد حمله برخی کوسه های دیگر و نیز جانورانی نظیر کروکودیل قرار می گیرد.
گاوکوسه می تواند بین آب شیرین و شور، تا 180 کیلومتر در شبانه روز طی کند. بالغین اغلب در نزدیکی خورها و ورودی آبهای شیرین به دریا، و کوسه ماهیان جوانتر در آبهای شیرین و بعضا صدها کیلومتر دورتر از دریا دیده می شوند.
سایر موارد:
ماهی سرسخت و مقاومی بوده و در اسارت به خوبی زندگی می کند.
»» تولیدمثل گاوکوسه:
گاوکوسه در سن 10 تا 15 سالگی به بلوغ جنسی می رسد که در این هنگام ماهی 160 تا 200 سانتیمتر طول دارد.
زنده زا هستند و در هر مرتبه، 1 تا 13 نوزاد به دنیا می آوردند. اندازه طول کل نوزادان 56-81 سانتیمتر است.
بارداری حدود 10 تا 11 ماه طول می کشد. در خلیج مکزیک و آفریقای جنوبی، زایمان در اواخر بهار یا تابستان رخ می دهد، در نیکاراگوا ممکن است در طول سال زایمان صورت بگیرد که اوج آن در بهار و اوایل تابستان است. در زمان جفتگیری تماس فیزیکی شدید وجود دارد و اغلب روی بدن کوسه ماده اثر زخمهای حاصل از این تماس دیده میشود، اما این زخمها در نرها ندرتا دیده میشود.
»» صید گاوکوسه:
جزو ماهیان جذاب برای ماهیگیری ورزشی است. صید صنعتی آن نیز با رشته ریسه های مجهز به قلاب و طعمه صورت می گیرد، اگر چه بطور کلی بجز در چند کشور آمریکای جنوبی، هدف اصلی صید تجاری و صنعتی نیست و به عنوان صید ضمنی مطرح است.
تجارت باله های آن همانند اغلب کوسه ماهیان، معظلی برای ذخایر آن تبدیل شده است.
»» ارزش های اقتصادی گاوکوسه:
با وجود اینکه از نظر تجاری مهم بنظر نمی رسد، اما ماهی خوراکی خوبی است. به صورت تازه، یخزده یا دودی مصرف انسانی دارد. باله های آن مورد استفاده برای سوپ است، پوست آن برای تولید نوعی چرم و کبد آن برای روغنگیری کاربرد دارد. باقیمانده لاشه آن نیز به عنوان غذای ماهی استفاده میشود.
در آکواریوم های بزرگ شهری استفاده میشود. با توجه به هماهنگی مناسب با آکواغریوم مورد استفاده قرار می گیرد. با افزایش این آکواریوم ها در سراسر جهان، تقاضا برای این کوسه نیز بالاتر رفته است
»» وضعیت ذخایر گاوکوسه:
گاکوسه در فهرست جهانی IUCN گونه ای در نزدیکی تهدید (NT) است. مهمترین علت آن نزدیکی زیستگاه گاو کوسه به انسان است که منجر به فشار بیشتر بر روی آن، هم از نظر صید هم از نظر آسیب دیدن زیستگاه می گردد. آمار صحیحی در مورد برداشت ذخایر گاوکوسه وجود ندارد. مکانهای حضور نوزادان گاوکوسه در زیستگاه ها نیز در معرض آلودگی و تغییرات انسانی هستند. گزارشهایی از محبوس شدن کوسه های جوان در مناطق آب شیرین به علت تغییر سطح آب یا مسدود شدن مسیر وجود دارد.
تجارت باله کوسه ماهیان نیز از دیگر علل آسیب این گونه است. باله های کوسه برای مصارفی نظیر غذا و داروهای سنتی، قطع میشود و کوسه که اغلب هنوز زنده است، به داخل آب انداخته میشود تا جای زیادی اشغال نکند و وزن قایقها را بالا نبرد. این کوسه های بدون باله اغلب بدلیل عدم توان تحرک، خونریزی و شکار بوسیله سایر شکارچیان از بین می روند.
»» بهداشت و بیماری ها:
-
»» تصاویر مرتبط گاوکوسه:
|