:: ماهیان آبهای داخلی ایران ← خانواده سگ‌ماهیان جویباری ← گونه رفتگرماهی طلایی
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Sabanejewia aurata (De Filippi, 1863) j
:: نام فارسی و محلی ایران: رفتگرماهی طلایی، سگ‌ماهی جویباری طلایی، سگ‌ماهی خاردار
• اسامی محلی » مارماهی
:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Cypriniformes(راسته: کپورماهی‌سانان)
← Family: Cobitidae (خانواده: رفتگرماهیان / سگ‌ماهیان جویباری) (En: Loaches)
← Subfamily: Cobitinae
← Genus: Sabanejewia
← Species: Sabanejewia aurata (گونه: رفتگرماهی طلایی)
:: نام انگلیسی: Golden spined loach و نیز: Golden spiny loach, Aral spined loach, Goldside Loach
• سایر زبان‌ها: روسی » Peredneaziatskaya shchipovka. ترکی » Taşyiyen
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Cobitis aurata, Sabanejewia aurata aurata, Cobitis hohenackeri, Cobitis aralensis, Cobitis aurata aralensis, Sabanejewia aurata aralensis
:: ریشه لغوی: Sabanejewia: از نام دانشمند P. Sabanejev /Sabaneev ماهی‌شناس و پلانکتون‌شناس
■ کشورهای محل زندگی رفتگرماهی طلایی
• گزارش‌شده از آبهای ایران و نیز:
آسیا: افغانستان، ازبکستان و ترکمنستان
اروپا: ارمنستان، ترکیه، آذربایجان، روسیه، گرجستان، جمهوری چک ،مجارستان، رومانی، اسلواکی، اسلوونی، اوکراین
■ زیستگاه‌های گزارش‌شده رفتگرماهی طلایی
• در ایران بومی در رودهای حوضهء آبریز دریای خزر، در رودهای بالخلوچای و سفیدرود، قره‌سو، و با احتمال کم در هریرود.
• سایر نقاط جهان: حوضهء آبریز دریاچه آرال، دریای بالتیک، آمودریا، دانوب، خزر.
■ ویژگی‌های زیستگاه رفتگرماهی طلایی:
ساکن آب شیرین. نزدیک بستر.
ساکن آبهای معتدل
بالغین در نواحی بالادست و میانی رودها مشاهده می‌شوند. روی بستر ماسه‌ای زندگی کرده و گل‌آلودگی آب را تحمل می‌کند.
مختصات جغرافیایی: از 53°شمالی تا 30°شمالی و 14°شرقی تا 76°شرقی
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک رفتگرماهی طلایی
• شکل بدن: باله پشتی دارای 2-3 شعاع سخت و 5-8 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 2-3 شعاع سخت و 4-8 شعاع نرم | باله سینه‌ای دارای 5-9 شعاع نرم | باله شکمی دارای 4-8 شعاع نرم | تعداد مهره‌ها 39-43 عدد | لکه‌های مربعی بزرگ تیره به تعداد حدود 15 عدد در طول پهلوها و بالای آنها نیز لکه‌ها | بدن کشیده و از دو طرف فشرده | فلس‌های ریز اما قابل مشاهده با چشم غیرمسلح | دارای سه جفت سبیلک، 4 عدد روی نوک پوزه و 2 عدد در گوشه‌های دهان، سبیلک‌های کنار دهان به لبهء خلفی چشم می‌رسند. | دارای خار قوی در زیر چشم | دارای کیل یا لبهء تیز تنها روی ساقهء دمی و عقب باله پشتی | تاج پوستی یا باله چربی به میزان مختلفی در پشت باله پشتی و باله مخرجی توسعه یافته است. | رنگ کلی بدن در ناحیه پشت قهوه‌ای متمایل به سبز زیتونی با لکه‌های تیره مرمری. پهلوها به رنگ قهوه‌ای-طلایی با نقاط سیاه. میزان نقاط و لکه‌ها با زیستگاه تغییر می‌کند. ماهیان آبهای آرام‌تر، لکه‌های بزرگ کمتری دارند. در پایهء ساقهء دمی یک نوار وجود دارد. باله‌ها مایل به صورتی هستند.
• اندازه: حداکثر طول کل 13.8 سانتیمتر است اما اغلب زیر 10 سانتیمتر هستند.
نرها کمی کوچکتر از ماده‌ها هستند.
• طول عمر: -
• غذا: کفزی‌خوار، بیمهرگان غذای اصلی این ماهی هستند از جمله لارو حشراتی مثل یک‌روزه‌ها، آسیبابک‌ها، بال‌موداران و نیز نماتودها، پاروپایان ،شیرونومیدها، تخم ماهیان، جلبک و مواد آواری.
• ژنتیک: تعداد کروموزوم‌های هاپلوئید / گامتیک (n) برابر 25 و تعداد کروموزوم‌های دیپلوئید / زیگوتیک (2n) برابر 50-50 است.
• ویژگی‌های رفتاری: بی‌خطر برای انسان.
• سایر توضیحات:
■ تولید مثل رفتگرماهی طلایی
نر و ماده تفاوت اندکی دارند. دومین شعاع بالهء سینه‌ای نرها بلندتر است، و بدن نر بالغ در جلوی بالهء پشتی یک انبساط جانبی دارد.
تخمریزی بیشتر در بهار (اردیبهشت و خرداد). تخم‌ها در ماه‌های آوریل تا آگست و گاهی بصورت چندمرحله‌ای روی گیاهان ریخته می‌شوند.
هماوری مطلق به 14700 تخم می‌رسد.
قطر تخم‌ها 0.85 میلیمتر است.
■ صید رفتگرماهی طلایی
صید تجاری ندارد.
■ ارزش‌های اقتصادی رفتگرماهی طلایی
طعمه ماهیان صیاد و بزرگتر و ماهیان باارزش می‌شود.
برخی از افراد این گونه را به عنوان ماهی آکواریومی نگهداری می‌کنند.
⧠ وضعیت ذخایر رفتگرماهی طلایی
در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "کمتریننگرانی" (LC) است..
در ایران وضعیت آن نیازمند حفاظت (CD) است. این گونه در ایران تنها در حوضه جنوبی خزر و بخش‌هایی از آن مشاهده شده و پراکنش محدود دارد. از اینرو نیازمند حفاظت است.
■ بهداشت و بیماری‌های رفتگرماهی طلایی
-
○ تصاویر و فیلم از رفتگرماهی طلایی:
|
