:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان ← خانواده سفره‌ماهیان عقابی آرام ← گونه سفره‌ماهی خالدار

■ این گونه در سال‌های اخیر از خانواده رامک‌ماهیان (Myliobatidae) به خانواده سفره‌ماهیان عقابی آرام (Aetobatidae) منتقل شده است.

■ سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Aetobatus narinari (Euphrasen, 1790)j

:: نام فارسی و محلی ایران: سفره‌ماهی خالدار، -
• اسامی محلی » سیستان و بلوچستان: پِتَن مرغک. بوشهر: لقمه، بمبک پهن. هرمزگان: پو، پف. خوزستان: لوخمه.

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Chondrichthyes (رده: غضروف‌ماهیان)
← Subclass: Elasmobranchii (زیررده: نرم‌آبشش‌داران)
← Superorder: Batoidea (بالاراسته: پرتوماهی)
← Order: Myliobatiformes (راسته: لقمه‌ماهی‌سانان)
← Superfamily: Dasyatoidea
← Family: Aetobatidae (خانواده: سفره‌ماهیان عقابی آرام) (En: Pacific Eagle rays)
■ این گونه تا چندی پیش در خانواده رامک‌ماهیان (Myliobatidae) بوده است.
← Genus: Aetobatus
← Species: Aetobatus narinari (گونه: سفره‌ماهی خالدار)

:: نام انگلیسی: Whitespotted eagle ray و نیز: Eagle ray, Lady ray, Flying ray, Lang spotted eagle ray, Spotted duckbill ray, Spotted eagle ray, Whip ray
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: قرابی، تس، طُبق
:: برخی از اسامی مترادف علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Raja narinari, Stoasodon narinari
:: ریشه لغوی: Aetobatus: از واژه‌های aetos (یونانی)= عقاب + batis, batidos (یونانی) = سفره‌ماهی

■ کشورهای محل زندگی سفره‌ماهی خالدار
• گزارش‌شده از آب‌های ایران و نیز:
آفریقا: آنگولا، بنین، کامرون، کومور، کنگو، جیبوتی، گابن، گامبیا، غنا، گینه، گینه بیسائو، کنیا، لیبریا، ماداگاسکار، موریتانی، موزامبیک، نیجریه، سنگال، سیرالئون، سومالی، آفریقای جنوبی، تانزانیا، توگو
آسیا: کویت، قطر، عمان، عربستان، امارات، بحرین، کامبوج، هند، اندونزی، ژاپن، اردن، مالزی، مالدیو، میانمار، فیلیپین، سریلانکا، تایوان، تایلند، تیمور شرقی، ویتنام، یمن
آمریکای شمالی و مرکزی: کوستاریکا، کوبا، السالوادور، گواتمالا، هاییتی، هندوراس، جاماییکا، پورتوریکو، ترینیداد و توباگو، ایالات متحده و...
آمریکای جنوبی: برزیل، کلمبیا، اکوادور، پرو، ونزوئلا و...
اقیانوسیه: استرالیا، ساموآ، فیجی، پلی نزی، نیو کالدونیا، میکرونزی، پالائو، پاپوآ گینه نو، تونگا و...

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده سفره‌ماهی خالدار
• بومی در خلیج فارس و دریای عمان ، و نیز:
دریای آندامان، اقیانوس اطلس، خلیج آتولایان، خلیج بنگال، برمودا، کیپ ورد، دریای کارائیب، دیواره بزرگ مرجانی و دریای مرجان استرالیا، فلات قاره شرق برزیل، فلات‌های شرق‌مرکزی، شمالی، جنوبغربی و غرب‌مرکزی استرالیا، خلیج عدن، خلیج عقبه، خلیج مکزیک، خلیج کالیفرنیا، اقیانوس هند، دریای اندونزی، خلیج کیمبی، خلیج ملنه، فلات قاره شمال برزیل، اقیانوس آرام، خلیج پانای، آب‌های پرو-گالاپاگوس، خلیج کوسه، خلیج سن میگل، دریای سمر، دریای سرخ، دریای جنوبی چین، فلات قاره جنوب برزیل، دریای سولو-سلبز، دریای زرد و...

■ ویژگی‌های زیستگاه سفره‌ماهی خالدار
دریازی و نیز آب‌های لب‌شور. بنتوپلاژیک (بستر و دور از بستر)، چندمهاجرتی
در عمق 1 تا 80 متری مشاهده شده است.
ساکن آب‌های نیمه‌گرمسیری با میانگین 27.5 درجه سانتیگراد.
معمولا در آب‌های کم‌عمق ساحلی مثل خلیج‌های کوچک و پهنه‌های مرجانی به سر می‌برد اما ممکن است از آب‌های عمیق و دور از ساحل هم عبور کند. گاهی وارد خورها می‌شود.

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک سفره‌ماهی خالدار

• شکل بدن: سفره‌ماهی عقابی با پوزه بلند و گرد مثل نوک اردک و سری نازک | دیسک بدن منحنی با لبهء نوک‌دار | بدون باله دمی | آرواره‌ها معمولا با یک ردیف دندان‌های صاف گیومه مانند. دندان‌های این گونه، برای خورد کردن صدف‌ها با کلسیم توسعه یافته است | بخش پشتی بدن به رنگ سیاه یا آبی با چندین نقطهء سفید روی آن، و در ناحیه شکمی سفید است. | دم شلاق‌مانند بزرگ با یک خار بلند نزدیک پایهء دم. ممکن است 2 تا 6 خار سمی داشته باشد. | روی دیسک خار ندارد. | پنج آبشش کوچک در ناحیه زیرین بدن
• اندازه: حداکثر اندازهء عرض دیسک، حدود 330 سانتیمتر و اندازهء میانگین رایج آن 180 سانتیمتر است. طول آن با احتساب دم اگر سالم باشد، ممکن است تا 8.8 متر هم برسد. بیشترین وزن آن 230 کیلوگرم است.
• طول عمر: -
• غذا: بیشتر از دوکفه‌ای‌ها و در کنار آن از میگو، خرچنگ‌های گرد، اختاپوس، کرم‌ها، حلزون و ماهیان کوچک تغذیه می‌کند.
• ژنتیک: -
• ویژگی‌های رفتاری: خطرناک برای انسان. معمولا نزدیک سطح آب شنا کرده و از آب بیرون می‌جهد، و حداقل در یک مورد با پریدن داخل قایق باعث مرگ فرد داخل آن قایق شده است.
شناگری فعال، که مسافت‌های طولانی شنا می‌کند. بجز فصول تولیدمثل، ممکن است بصورت گروهی در دسته‌های شش تایی یا بیشتر دیده شود. توان حفر بستر دریا را دارند.
• سایر توضیحات: شکار کوسه‌ها می‌شود. گونه‌هایی مثل ببرکوسه، ابتدا یکی از باله‌های سفره‌ماهی خالدار را ناقص می‌کنند و سپس با بی‌حرکت کردن آن در کف دریا، شروع به خوردن آن از ناحیه سر می‌نمایند. گاهی دیده شده که سپرماهیان باردار را تعقیب می‌کنند تا به محض تولد نوزاد، آنرا بخورند.

■ تولیدمثل سفره‌ماهی خالدار

در اندازهء 110-120 سانتیمتری و سن 4-6 سال بالغ هستند.
تخمگذار زنده زا، بدون جفت. جنین ابتدا توسط کیسه زرده و بعد از مواد مغذی بدن مادر با جذب غیر مستقیم از مایع جنینی غنی با موکوس، چربی یا پروتئین از طریق ساختارهای ویژه تغذیه می‌شود.
معمولا یک یا چند نر، یک ماده را تعقیب می‌کنند تا یکی از آن‌ها جفتگیری انجام دهد.
برای جفت‌گیری، ماهی نر، ماده را تعقیب کرده و سطح پشتی آنرا گاز می‌گیرد. ماده متوقف شده و جفتگیری انجام می‌شود. ماهی نر بالهء سینه‌ای ماهی ماده را گاز می‌گیرد و کلاسپر را بصورت شکم به شکم وارد بدن ماده می‌کند. جفتگیری 20 ثانیه تا 1 دقیقه یا بیشتر طول می‌کشد.
طول دوره بارداری 12 ماه یا کمتر است.
در هر زایمان تا 4 نوزاد به دنیا می‌آورد.
اندازه دیسک نوزادان در بد تولد 17 تا 35 سانتیمتر است.

■ صید سفره‌ماهی خالدار

معمولا با ترال کف و نیز تورهای عمودی نوع tangle net و تورهای گوشگیر نزدیک ساحل صید می‌گردد.

■ ارزش‌های اقتصادی سفره‌ماهی خالدار

سفره‌ماهی خالدار ارزش تجاری کمی دارد.
صید ورزشی دارد.
قابل نگهداری در آکواریوم‌های شهری است.

■ وضعیت ذخایر سفره‌ماهی خالدار

در سیاههء قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "در معرض خطر" (EN) است.
در جنوب‌شرق آسیا صید زیادی می‌شود و ماهیگیری ساحلی به شدت به آن آسیب زده است. تخریب سواحل از دیگر علل وضعیت خطرناک آن است.

■ بهداشت و بیماری‌های سفره‌ماهی خالدار

بیماری انگلی Thaumatocotyle در این ماهی دیده شده است.

○ تصاویر و ویدئوهایی از سفره‌ماهی خالدار: