:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان ← خانواده خاروماهیان ← گونه ماهی خارو بالهسیاه
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Chirocentrus dorab (Forsskål, 1775)j
:: نام فارسی و محلی ایران: خارو باله سیاه ، خارو، دوراب
• نامهای محلی ایران »» سیستان و بلوچستان: پشَتت. هرمزگان: داهیر، دهیر، دایرَغ. خوزستان: حِف. سایر نامها: دوهیر، خارو
:: ردهبندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوستهاستخوانان)
← Order: Clupeiformes (راسته شگماهیسانان)
← Family: Chirocentridae (خانواده خاروماهیان) (En: Wolf herring)
← Genus: Chirocentrus
← Species: Chirocentrus dorab (گونه: خارو بالهسیاه)
:: نام انگلیسی: Dorab wolf-herring و نیز : Dorab, Blackfin wolf herring, ...
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: حف، ابوسیف، لسان، خباط شائع، الضَرَّاب
:: برخی از اسامی مترادف علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Clupea dorab, Clupea dentex, Chirocentrus hypselosoma, ...
:: ریشه لغوی: Chirocentrus: یونانی> cheir=دست + kentron = نیش / dorab=darrab : از ریشه عربی ضرّاب که خود تغییر یافتهء دُرُبّ به معنای گلدفیش است.
■ کشورهای محل زندگی ماهی خارو بالهسیاه
• گزارششده از آبهای 55 کشور جهان از جمله ایران و نیز:
در آسیا: بحرین، بنگلادش، برونئی دارالسلام، کامبوج، چین، هنگ کنگ، هند، اندونزی، عراق، فلسطین، ژاپن، اردن، کره جنوبی، کویت، ماکائو، مالزی، میانمار، عمان، پاکستان، فیلیپین، قطر، عربستان، سنگاپور، سریلانکا، تایوان، تایلند، امارات، ویتنام، یمن و...
در آفریقا: مصر، اریتره، جیبوتی، کنیا، ماداگاسکار، موریس، موزامبیک، سیشل، سومالی، آفریقای جنوبی، سودان، تانزانیا و....
در اقیانوسیه: استرالیا، فیجی، پابوا گینه نو، جزایر سلیمان، تونگا و...
تلاش برای معرفی آن به ترکیه وجود داشته است.
■ زیستگاههای گزارش شده ماهی خارو بالهسیاه
• بومی در خلیج فارس و دریای عمان، و نیز:
دریای آندامان، دریای عرب، خلیج بنگال، خلیج کاریگارا فیلیپین، دیواره بزرگ مرجانی استرالیا، دریای شرق چین، خلیج تایلند، خلیج عدن، اقیانوس هند، دریای اندونزی، خلیج لینگاین فیلیپین، دریای مدیترانه، فلات قاره استرالیا، اقیانوس آرام، خلیج پانگوئیل، خلیج راگی، دریای سرخ، دریای سمر، خلیج سن میگل، خلیج سن پدرو، جریانهای ساحلی سومالی، خلیج سارساگان فیلیپین، دریای جنوبی چین، دریای زرد و...
■ ویژگیهای زیستگاه ماهی خارو باله سیاه
دریازی و نیز ساکن آبهای لب شور. در مجاورت آبسنگ های مرجانی. دارای مهاجرت
ساکن عمق تا 120 متری
ساکن نواحی گرمسیری با میانگین دمای 28.1 ° سانتیگراد. در استرالیا در دمای 26 تا 29 ° سانتیگراد گزارش شده است.
در نواحی ساحلی و نیز آبهای لبشور ساحلی مشاهده میشود.
مختصات جغرافیایی 35 ° شمالی تا 20 ° جنوبی و 40 ° شرقی تا 156 ° شرقی.
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی خارو باله سیاه
• شکل بدن: فلسهای ریز و متعدد که معمولا میریزند | رنگ خارو نقرهای و در ناحیه پشت آبی براق متمایل به خاکستری و در پهلوها نقرهای براق | باله سینهای کوچکتر از گونه C. Nudus و نیز در مقایسه با آن بخش بالایی باله دمی نقاط سیاه دارد. | بالهها فاقد شعاع سخت | طول سر 15.7 درصد طول کل | طول استاندارد 87 درصد طول کل | ارتفاع بدن 13 درصد طول کل | دارای دندانهای متعدد خنجر مانند | باله شکمی دارای 7 شعاع نرم | باله دمی دوشاخه | بدن کشیده و فشرده | پیشانی تقریبا صاف | موقعیت دهان از نوع بالایی | فلسها از نوع دایرهای
• اندازه: حداکثر طول استاندارد آن 100 سانتیمتر است و اندازه رایج آن 60 سانتیمتر میباشد.
• طول عمر: -
• غذا: معمولا از ماهیان کوچک تغذیه میکند و در کنار آن سختپوستان را هم میخورد.
پژوهشی در سواحل بندرعباس در سال 1391-92 نشان میدهد که تغذیه این ماهی متوسط بوده و محتویات معده آن نشان داد که ارجحیت غذایی ماهی خارو باله سیاه بیشتر به ماهی خصوصا ساردین ماهیان با درصد 56.1 میباشد. همچنین صدف و خرچنگ بصورت تصادفی در کنار میگو و ماهی مرکب مشاهده گردید.
• ژنتیک: ـ
• ویژگیهای رفتاری: بیخطر برای انسان. ماهی پرخوری است و به گلههای ماهیان کوچک نظیر هرینگ و آنچوی حمله میکند.
به نور حساسند و گاهی به این دلیل شبها به دلیل چراغ قایقهای ماهیگیری از آب بیرون میپرند.
• سایر توضیحات: این ماهی مورد تغذیه گونههایی از کوسهماهیان خانواده Carcharhinidae قرار میگیرد.
■ تولیدمثل ماهی خارو بالهسیاه
تخمها بصورت پلانکتونی هستند و شکل سر پُستلارو ها شبیه منقار اردک است و مارماهی سان می باشند.
جنسهای نر و ماده ممکن است از نظر نسبت طول بخشهای بدن با هم متمایز باشد، اگر چه در این مورد نیاز به مطالعه بیشتر است.
■ صید ماهی خارو بالهسیاه
صید صنعتی و ورزشی دارد.
با تور گوشگیر، تورهای کیسهای، ترال های آبهای کمعمق و انواع تله ها صید میشوند، اما صید اختصاصی ندارد و همراه سایر گونهها صید میشود.
اغلب کشورها آمار صید آنرا همراه با گونه دیگر این جنس C. nudus بیان میکنند. در بعضی کشورها که بصورت مجزا اعلام میشود، صید این گونه تنها 20 درصد دو گونه جنس Chirocentrus است.
در ایران گونه C. dorab بیشتر صید میشود.
بیشترین صید این گونه متعلق به تایلند و پاکستان است.
■ ارزشهای اقتصادی ماهی خارو باله سیاه
دارای ارزش اقتصادی است.
بصورت تازه، یخزده و خشک فروخته میشود.
از ماهیان پرطرفدار جنوب ایران است.
■ وضعیت ذخایر ماهی خارو باله سیاه
در سیاهه قرمز گونههای IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.
اطلاع دقیقی از ارزیابی ذخایر آن در دسترس نیست، اما صید آن مرتبا در حال افزایش بوده است.
گزارشی از صید ترال میگو در بندرعباس نشان میدهد که ماهی خارو نیز در ابعاد غیر استاندارد در این تورها گرفتار میشود.
■ بهداشت و بیماریهای ماهی خارو باله سیاه
◄ آلودگی انگلی با عوامل بیماریزا نظیر Camallanus, Acanthocopus, Megamicrocotyle, Nybelinia در این گونه دیده شده است.
○ تصاویر و فیلم های ماهی خارو باله سیاه
|