:: ماهیان خلیج فارس و دریای »» ← خانواده کاج ماهیان ← گونه کاج‌ماهی

■ سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Monocentris japonica (Houttuyn, 1782)J

:: نام فارسی و محلی ایران: کاج‌ماهی، کاج‌ماهی ژاپنی
-
:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Beryciformes (راسته: سنجاب‌ماهی‌سانان)
← Family: Monocentridae (خانواده: کاج‌ماهیان) (En: Pinecone fishes)
← Genus: Monocentris
← Species: Monocentris japonica (گونه: کاج‌ماهی)

:: نام انگلیسی: Pinecone fish و نیز: Dick bride-groom fish, Japanese pineapplefish, Knight fish, Pine sculpin, Pineapple fish, Soldierfish
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: -
:: برخی از نام‌های علمی مترادف قدیمی، یا غیرمعتبر: Gasterosteus japonicus, Sciaena cataphracta , Monocentris cataphracta, Sciaena japonica cataphracta, Monocentris carinata
:: ریشه لغوی: Monocentris : از واژه monos (یونانی)= یک + kentron (یونانی)= نیش

■ کشورهای محل زندگی کاج‌ماهی
• گزارش‌شده از آب‌های ایران (عوفی، 1394) و نیز:
آسیا: کامبوج، چین، هندوستان، اندونزی، عراق، فلسطین، ژاپن، کره شمالی و جنوبی، مالزی، عمان، سریلانکا، تایوان، ویتنام
آفریقا: کومور، ماداگاسکار، موریس، آفریقای جنوبی
اقیانوسیه: استرالیا، نیوکالدونیا، نیوزلند

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده کاج‌ماهی
• بومی در خلیج فارس و همچنین:
اقیانوس اطلس، دریای جنوبی و شرقی چین، دریای سرخ، اقیانوس هند، خلیج عقبه، اقیانوس آرام، فلات‌های شمال، شمالشرق و شمالغرب استرالیا، فلات نیوزلند، دریای ژاپن، دریای زرد

■ ویژگی‌های زیستگاه کاج‌ماهی
دریازی، مجاور صخره‌های مرجانی
ساکن عمق 1 تا 250 متری. (بالغین در عمق 20 تا بیش از 200 متری و ماهیان جوان در سطح آب‌های کم‌عمق)
ساکن مناطق گرمسیری با میانگین دمای 25.4 درجه سانتیگراد.
در نواحی زیر پهنه ساحلی (Sublittoral)، زیر بیرون‌زدگی‌های صخره‌ها و غارها زندگی می‌کند.
مختصات جغرافیایی:-

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک کاج‌ماهی

• شکل بدن: دو باله پشتی مجموعا دارای 5-6 شعاع سخت و 11-12 شعاع نرم است | باله مخرجی دارای 9-11 شعاع نرم | باله سینه‌ای دارای 13-15 شعاع نرم | باله شکمی دارای 1 شعاع سخت و 2-3 شعاع نرم | باله دمی کم و بیش صاف و کوتاه | تعداد مجموع جارویی‌های آبششی (Gill Rakers) برابر 18-23 عدد | روی خط جانبی 13-16 فلس دارد | بدن فشرده و کوتاه | پیشانی کاملا محدب | موقعیت دهان از نوع نیمه‌انتهایی/پایینی | فلس‌ها از نوع دایره‌ای | بدن بجز در ناحیه ساقه دمی، دارای فلس‌های بسیار بزرگ و استوار است. | فلس‌های خط جانبی بدون منفذ | باله پشتی دارای خارهای بزرگ، بدون غشاء بین شعاع‌ها | باله شکمی دارای شعاع‌های سخت بزرگ با قابلیت قفل شدن | باله مخرجی فاقد شعاع سخت | بدن زرد، فلس‌ها دارای حاشیه سیاه، فک پایینی سیاه است | در هر طرف چانه اندام نورزا قرار دارد
• اندازه: حداکثر طول کل 17 سانتیمتر و طول کل رایج 12 سانتیمتر است.
• طول عمر: -
• غذا: در آکواریوم به آن‌ها جانوران تازه دریایی و یا آرتمیا داده می‌شود.
• ژنتیک: تعداد کروموزوم‌های هاپلوئید / گامتیک (n) برابر 24 و تعداد کروموزوم‌های دیپلوئید / زیگوتیک (2n) برابر 48-48 عدد.
• خصوصیات رفتاری: بی‌خطر برای انسان. بصورت گله‌ای زندگی می‌کند. این گونه شب‌ها فعال می‌شود.
• سایر توضیحات: اندام نورزای این ماهی با باکتری‌های نورانی ایجاد می‌شود. کارکرد آن واضح نیست اما ممکن است برای جلب شکار یا بهبود بینایی باشد.

■ تولیدمثل کاج‌ماهی

نر و ماده شبیه هم هستند.
لاروها پلانکتونی.

■ صید کاج‌ماهی

در بعضی نقاط مثل شرق چین، صید جانبی ترال است.

■ ارزش‌های اقتصادی کاج‌ماهی

فاقد ارزش صید تجاری.
ماهی آکواریومی است. نگهداری آن‌ها در آکواریوم تقریبا راحت است و مهاجم نیستند.

■ وضعیت ذخایر کاج‌ماهی

در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.

■ بهداشت و بیماری‌های کاج‌ماهی

○ تصاویر و ویدئوهایی از کاج‌ماهی: