:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان ← خانواده جراح‌ماهیان ← گونه تک‌شاخ‌ماهی پوزه‌کوتاه

»» سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Naso brevirostris (Bleeker, 1829)j
:: نام فارسی و محلی ایران: تک‌شاخ‌ماهی پوزه‌کوتاه

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Perciformes (راسته: سوف‌ماهی‌سانان)
← Suborder: Acanthuroidei (زیرراسته: جراح‌ماهی‌واران)
← Family: Acanthuridae (خانواده: جراح‌ماهیان) (En: Surgeonfishes)
← Subfamily: Nasinae
← Genus: Naso (جنس: تک‌شاخ‌ماهی‌ها)
← Species: Naso brevirostris (گونه: تک‌شاخ‌ماهی پوزه‌کوتاه )

:: نام انگلیسی: Spotted unicornfish و نیز: Brown unicornfish, Lined unicornfish, Longnose surgeonfish, Longnose unicornfish, Palefin unicornfish, Paletail unicornfish, Short-snouted unicornfish,
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: ابو قرن
:: برخی از اسامی مترادف علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Naseus brevirostris, Naseus brevirostris, Naso brevirostris, Cyphomycter coryphaenoides
:: ریشه لغوی: Naso از واژه nasus (یونانی)= بینی

■ کشورهای محل زندگی تک‌شاخ‌ماهی پوزه‌کوتاه
• فهرست‌شده در اسامی ماهیان آب‌های ایران (عوفی، 1394)←[نیازمند بررسی بیشتر برای ایران: در هیچکدام از کشورهای حاشیه خلیج فارس و دریای عمان گزارش از وجود این گونه در این دو اکوسیستم یافت نشد.] و نیز:
آسیا: یمن، هند، هنگ کنگ، چین، ژاپن، مالزی، کره جنوبی، فیلیپین، عربستان، سریلانکا، تایوان، تیمور شرقی، ویتنام
آفریقا: کومور، مصر، ماداگاسکار، موزامبیک، سومالی، آفریقای جنوبی، سودان
اقیانوسیه: استرالیا، ساموآ، پلی نزی، فیجی، میکرونزی، پالائو، پاپوآ گینه نو، تاهیتی، تونگا و...

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده تک‌شاخ‌ماهی پوزه‌کوتاه
• بومی در خلیج فارس و دریای عمان، و همچنین:
دریای آندامان، دریای عرب، دیواره بزرگ مرجانی و دریای مرجان استرالیا، فلات‌های شرق‌مرکزی، شمالی، شمالشرقی، شمالغربی و غرب‌مرکزی استرالیا، خلیج داوائو، اقیانوس هند، دریای اندونزی، خلیج کیمبی، خلیج میلنه، اقیانوس آرام، آب‌های پلی‌نزی، دریای سرخ، خلیج کوسه، دریای جنوبی چین، دریای سولو-سلبز، دریای زرد و...

■ ویژگی‌های زیستگاه تک‌شاخ‌ماهی پوزه‌کوتاه
دریازی، نزدیک مرجان‌ها، بنتوپلاژیک (بستر و دور از بستر)
درعمق 2 تا 122 متری و بیشتر 4 تا 46 متری مشاهده می‌شود.
ساکن آب‌های گرمسیری با دمای 24 تا 28 درجه سانتیگراد
در سطوح میانی آب‌ها، شیب‌های تندِ خارجی آبگیرها و بخش رو به دریای آبسنگ‌ها و نیز در طول سواحل صخره‌ای
مختصات جغرافیایی: از 29°شمالی تا 36°جنوبی و 26°شرقی تا 137°غربی

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک تک‌شاخ‌ماهی پوزه‌کوتاه

• شکل بدن: باله پشتی دارای 6 شعاع سخت و 27-29 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 2 شعاع سخت و 27-30 شعاع نرم | باله سینه‌ای دارای 15-17 شعاع نرم | باله شکمی دارای 1 شعاع سخت و 3 شعاع نرم | تعداد جارویی‌های آبششی (Gill Rakers) 12-15 عدد | بدن مخروطی‌شکل و فشرده | مقطع پشتی بدن محدب است | بالغین دارای یک شاخ مخروطی از روی پوزه و زیر سطح چشم به سمت جلو دارد که بیش از نیمی از طول سر را دارد و مقابل دهان است | دندان‌ها کوچک و پهن دندانه‌دار هستند و به تعداد 50 عدد در هر آرواره هستند. | دهان کوچک | باله دمی کم و بیش منحنی،و 2 صفحهء استخوانی در هر طرف ساقه دمی قرارد دارد. | با افزایش سن در بدن کیل تشکیل می‌شود | رنگ بدن خاکستری-قهوه‌ای مایل به زیتونی، معمولا با خطوط عمودی قهوه‌ای تیره که به سمت پشت به نقاط کوچک تبدیل می‌شود، سر دارای لکه‌های کوچک یا خطوط نامنظم هستند که به سمت پوزه بلند می‌شوند. | باله دمی سفیدفام با یک لکهء نامنظم تیره
• اندازه: حداکثر طول کل 60 سانتیمتر است.
• طول عمر: 20 تا 25 سال.
• غذا: بالغین از زئوپلانکتون و ماهیان جوان از جلبک‌های کفزی تغذیه می‌کنند.
• ژنتیک: -
• خصوصیات رفتاری: بی‌خطر برای انسان. معمولا در دسته‌های کوچک زندگی می‌کند اما در مناطق اقیانوسی یا آبسنگ‌های متصل به جریانات قوی، بصورت گله‌های بزرگ دیده می‌شوند.
• سایر توضیحات: بوسیله ماهیانی نظیر تون‌ماهیان شکار می‌شود.

■ تولید مثل تک‌شاخ‌ماهی پوزه‌کوتاه

در اندازه 25 سانتیمتری بالغ هستند.
تنها تفاوت ظاهری نر و ماده، زوائد دمی نر است که بزرگتر از ماده است.
دارای تخم‌های شناور.
لاروها پلاژیک و بزرگ هستند که حدود 90 روز در محل به این صورت باقی می‌مانند.
بصورت جفتی تخمریزی کرده و از تخم و نوزاد مراقبت نمی‌کنند.

■ صید تک‌شاخ‌ماهی پوزه‌کوتاه

با انواع تور، تله و نیزه

‏■ ارزش‌های اقتصادی تک‌شاخ‌ماهی پوزه‌کوتاه

صید تجاری دارد.
در آکواریوم‌ قابل نگهداری است.

■ وضعیت ذخایر تک‌شاخ‌ماهی پوزه‌کوتاه

در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.

■ بهداشت و بیماری‌های تک‌شاخ‌ماهی پوزه‌کوتاه

گزارش مسمومیت سیگواترا بعد از مصرف این ماهی وجود دارد.
انگل دیژن Pseudopisthogonoporus vitellosus از این گونه گزارش شده است.

○ تصاویر و فیلم از تک‌شاخ‌ماهی پوزه‌کوتاه: