:: خلیج فارس و دریای عمان ← خانواده کفال‌ماهیان ← گونه ماهی کفال فلس‌درشت
» این گونه در بخش ماهیان آب‌های داخلی ایران نیز مورد اشاره قرار گرفته است.
» نام قبلی این گونه Liza macrolepis بوده است.
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Planiliza macrolepis (Smith, 1846)j
:: نام فارسی و محلی ایران: ماهی کفال فلس‌درشت، ماهی کفال درشت،
• اسامی محلی » -
:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Mugiliformes(راسته: کفالماهی‌سانان)
← Suborder: Mugiloidei (زیرراسته: کفال‌ماهی‌واران)
← Family: Mugilidae (خانواده: کفال‌ماهیان) (En: Mullets)
← Genus: Planiliza
← Species: Planiliza macrolepis (گونه: ماهی کفال فلس‌درشت)
:: نام انگلیسی: Largescale mullet و نیز Diamond mullet, Borneo mullet, Big scale liza
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: عصفتیه، بیاح، بیاح سفتی، قطرانه، گوافه
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Mugil macrolepis, Chelon macrolepis, Liza macrolepis, Mugil borneensis, Mugil troschelii, Liza troscheli, Mugil smithii, Mugil poicilus, Mugil rodericensis, Liza akame, Liza parva, Liza pescadorensis, Mugil pescadorensis
:: ریشه لغوی: -
■ کشورهای محل زندگی ماهی کفال فلس‌درشت
• گزارش‌شده از ایران ، و نیز:
کویت، عمان، پاکستان، چین، هنگ کنگ، اندونزی، هند، ژآپن، میانمار، فیلیپین، تایوان، تایلند، ویتنام
آفریقا: کنیا، ماداگاسکار، موریس، موزامبیک، سومالی، آفریقای جنوبی، تانزانیا
اقیانوسیه: استرالیا، ساموا، فیجی، پلی نزی، میکرونزی، نیو کالدونیا، پالائو، پاپوآ گینه نو، تونگا و...
■ زیستگاه‌های گزارش‌شده ماهی کفال فلس‌درشت
• بومی در ایران، خلیج فارس و دریای عمان، مکان‌هایی مثل خورموسی و نیز:
دریای عرب، اقیانوس اطلس، اقیانوس هند، دریای اندونزی، خلیج اورموک، اقیانوس آرام، خلیج پانگوئیل، آب‌های پلی‌نزی، دریای سرخ، آب‌های ساحلی سومالی، دریای جنوبی چین، دریای زرد، رود بنسباچ، رود چیکو، رود ارجن، رود گوداواری، رود ساباکی، دریاچه تال و...
■ ویژگی‌های زیستگاه ماهی کفال فلس‌درشت
دریازی و نیز آب‌های لب‌شور. نزدیک بستر. مهاجر به دریا
از عمق 10 متری دیده می‌شود.
ساکن آب‌های گرمسیری با میانگین دمای 28 درجه سانتیگراد.
ساکن آب‌های کم‌عمق ساحلی، آب‌های لب‌شور خورها و نیز آب‌های شیرین رودخانه‌ها.
مختصات جغرافیایی: از 32°شمالیت ا 35°جنوبی و 22°شرقی تا 136°غربی
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی کفال فلس‌درشت
• شکل بدن: دو باله پشتی مجموعا دارای 4-5 شعاع سخت و 8-9 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 3 شعاع سخت و 8-10 شعاع نرم | باله سینه‌ای 1 شعاع سخت و 15-18 شعاع نرم | باله شکمی دارای 1 شعاع سخت و 5 شعاع نرم | باله دمی دوشاخه | در ردیف طولی بدن دارای 31-35 فلس است | دور ساقه دمی 16 فلس دارد | دارای 35-78 جارویی آبششی (Gill Rakers) در شاخه پایینی | بدن دوکی‌شکل با سطح مقطع بیضی | پیشانی کم و بیش صاف | موقعیت دهان از نوع انتهایی | رنگ بدن در پشت سبزفام، پلهوها و شکم نقره‌ای، باله‌ها خاکستری یا آبی‌فام، با حاشیه تیره و گاه پایه باله به رنگ زرد. باله سینه‌ای با پایهء طلایی و گاه یک نقطهء سیاه.
• اندازه: حداکثر طول استاندارد 60 سانتیمتر و میانگین طول استاندارد 26 سانتیمتر است.
• طول عمر: در ایران، خورموسی، تا 4 ساله نمونه‌برداری شده است، ولی بیشترین تراکم را یک‌ساله‌ها داشته‌اند.
• غذا: تغذیه از جلبک‌های کوچک، دیاتومه‌ها، فورامینی‌فرا، پرتاران کفزی، سخت‌پوستان، نرمتنان و مواد آواری ارگانیک است. نوزادان از پاروپالان و جلبک‌های شناور تغذیه می‌کنند.
نمونه‌های کوچکتر، از تخم ماهیان هم تغذیه می‌کنند.
• ژنتیک: تعداد کروموزوم‌های هاپلوئید / گامتیک (n) برابر 24 و تعداد کروموزوم‌های دیپلوئید / زیگوتیک (2n) برابر 48-48 است.
• ویژگی‌های رفتاری: بصورت گله‌ای دیده می‌شود. دارای مهاجرت است.
• سایر توضیحات: مطالعه در ایران نشان می‌دهد که رشد هردو جنس نر و ماده ایزومتریک است.
■ تولیدمثل ماهی کفال فلس‌درشت
تخمگذار
در اندازهءحدود 23 سانتیمتری بالغ هستند
در زمان تولیدمثل، در دریا تشکیل گله‌های تولیدمثلی می‌دهند. در ایران مهاجرت تولیدمثلی به دریا بیشتر در ماه خرداد بوده است.
تخم‌ها شناور و غیرچسبنده هستند.
در آفریقای جنوبی از ماه مه تا نوامبر تخمریزی آن دیده شده است.
در مطالعهء انجام شده در ایران در سال 90 روی روند رسیدگی ماهی کفال فلس‌درشت نر، مراحل مشاهده شده بیضه عبارتند از مرحله I یا نابالغ، بیضه بسیار کوچک و شامل اسپرماتوگونی‌ها بوده که تنها ساختمان سلولی قابل مشاهده بودند. این مرحله در ماه های مرداد و شهریور مشاهده گردید و تعداد ماهی‌ها که در این مرحله قرار داشتند 8 عدد بوده است. در مرحله II، اسپرماتوگونی و اسپرماتوسیت‌های اولیه قابل مشاهده بودند و تعداد ماهی‌های نر در این مرحله 32 عدد بوده است. در مرحله III، اسپرماتوژنز شدید اتفاق افتاده و اسپرماتوسیت اولیه و ثانویه پر تعداد ترین سلول های این مرحله بودند تعداد 41 عدد ماهی نر در این مرحله مشاهده شده است. در مرحله IV، سلول های مربوط به تمامی مراحل اسپرماتوژنز مشاهده شد و تعداد ماهی‌های نر در این مرحله 29 عدد بوده است. در مرحله V نیز، بیضه پر از اسپرم بوده است.
همچنین مطالعات در همین نقطه کشور درسال 1392 نشان داد که تخمدان کفال فلس‌درشت از نوع کیسه‌ای است. در مرحله سوم رسیدگی جنسی، تخمک‌ها گرد بود و قطر آنها بین 483.8 – 628.5 و میانگین 579.3±0.2 میکرون اندازه‌گیری شد. در مرحله چهارم رسیدگی جنسی، تخمک‌ها در چندین گروه مشاهده می‌شدند، قطر آنها بین 435.5 – 782.7 و میانگین 648.4±0.4 میکرون اندازه‌گیری شد. در مرحله پنجم رسیدگی جنسی نیز تخمک‌ها در چندین گروه مشاهده شدنی بودند، قطر آنها بین 746.9 – 922.4 و میانگین 864.6±0.7 میکرون اندازه‌گیری شد. مراحل چهارم و پنجم رسیدگی جنسی تخمک‌ها به علت تجمع مقادیر بالای آب شفافیت خاصی دارند. با مطالعه میکروسکوپی برش های تخمدان ماهی بیاه، اووژنز این گونه در 6 مرحله به دست آمد. تخم ریزی در مرحله پنجم رسیدگی جنسی و در ماه های فروردین و اردیبهشت مشاهده شد.
■ صید ماهی کفال فلس‌درشت
ماهی کفال فلس‌درشت از گونه های مناسب صید ورزشی است، به علاوه همراه با ماهیان دیگر آب شیرین خوزستان توسط شاغلین بخش ماهیگیری و معمولا با تور گوشگیر صید می‌شود.
■ ارزش‌های اقتصادی ماهی کفال فلس‌درشت
دارای ارزش صید تجاری است. در فصل تولید مثل بیشتر صید می‌شود، معمولا تازه فروخته می‌شود و تخم آن نیز در بازار دارای ارزش است.
جزو آبزیان پرورشی است.
صید ورزشی دارد.
■ وضعیت ذخایر ماهی کفال فلس‌درشت
در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.
■ بهداشت و بیماری‌های ماهی کفال فلس‌درشت
معمولا عبور دمای آب از 34 درجه سانتیگراد، مثلا در آلودگی‌های دمایی و نیروگاهی، می‌تواند منجر به تغییرات اسکلتی این ماهی بشود.
○ تصاویر و فیلم ازا ماهی کفال فلس‌درشت: |
