:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان ← خانواده زمینکنماهیان ← گونه زمینکن دمنواری
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Platycephalus indicus (Linnaeus, 1758)j
:: نام فارسی و محلی ایران: زمینکن دمنواری
• اسامی محلی » سیستان و بلوچستان: بارکش، نات. بوشهر: سِرز، سروز. هرمزگان: نایت، نائت، رغد، گل کن. خوزستان: وهر یا وحر، سرز، رغد
:: ردهبندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوستهاستخوانان)
← Order: Scorpaeniformes (راسته: عقربماهیسانان)
← Suborder: Platycephaloidei
← Family: Platycephalidae (خانواده: زمینکنماهیان) (En: Flatheads)
← Genus: Platycephalus
← Species: Platycephalus indicus (گونه: زمینکن دمنواری)
:: نام انگلیسی: Bartail flathead و نیز Bar-tailed flathead
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: اوهارا، وهر
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Callionymus indicus, Cottus insidiator, Platycephalus insidiator, Cottus madagascariensis
:: ریشه لغوی: Platycephalus : از واژه platys (یونانی) = پهن + kephale (یونانی) = سر
■ کشورهای محل زندگی ماهی زمینکن دمنواری
• گزارششده از آبهای ایران و کشورهای دیگری مثل:
آسیا: بحرین، بنگلادش، برونئی دارالسلام، کامبوج، چین ،هنگ کنگ، هند، اندونزی، عراق، ژاپن، کره جنوبی، کویت، مالزی، میانمار، عمان، پاکستان، فیلیپین، قطر، عربستان، سنگاپور، سریلانکا، تایوان، تایلند، امارات، ویتنام، یمن
اقیانوسیه: استرالیا، پابوآ گینه نو
آفریقا:یبوتی، اریتره، کنیا، ماداگاسکار، موزامبیک، سومالی، آفریقای جنوبی، سودان، تانزانیا
معرفی شده به مصر، فلسطین، سوریه و لبنان
احتمال حضور در ترکیه
■ زیستگاههای گزارششده ماهی زمینکن دمنواری
• بومی در خلیج فارس و دریای عمان، و نیز:
دریای عرب، اقیانوس اطلس، خلیج بنگال، دریای بوهای، دیواره بزرگ مرجانی و دریای مرجان استرالیا، دریای شرق چین، دریای جنوبی چین، خلیج عدن، خلیج تایلند، اقیانوس هند، دریای اندنزی، خلیج لاگونوی، خلیج لیته، دریای میترانه، خلیج لینگاین، فلاتهای غربمرکزی، جنوب غربی، شمال و شمالشرق استرالیا، خلیج اورموک، اقیانوس آرام، خلیج پاگبیلائو، دریای سرخ، دریای سمر، خلیج سن میگل، خلیج سن پدرو، دریای ژاپن، آبهای ساحلی سومالی، خلیج سورسوگون، دریای سولو-سلبز، دریای زرد، رودخانه پیکو، رودخانه ارجن، رودخانه کائوپینگ، رودخانه روئرمن، رودخانه شیتسائو، رودخانه شیلیائو، رود سیکائو، رودخانه سِنگ وِن، تالاب و دریاچه چیلیکا و...
■ ویژگیهای زیستگاه ماهی زمینکن دمنواری
دریازی و نیز آبهای لبشور. مجاور صخرههای مرجانی، اقیانوسرو
در عمق 20 تا 200 متری حضور دارد.
ساکن نواحی نیمهگرمسیری
روی بسترهای شنی و گلی آبهای ساحلی زندگی میکند. وارد خورها میشوند. بچهماهیها در آب شیرین مشاهده میشوند.
مختصات جغرافیایی: از 32°شمالی تا 35°جنوبی و 18°شرقی تا 157°شرقی
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی زمینکن دمنواری
• شکل بدن: دو باله پشتی مجموعا دارای 9-10 شعاع سخت و 13 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 13 شعاع نرم | باله سینهای دارای 17-20 شعاع نرم | باله شکمی دارای 1 شعاع سخت و 5 شعاع نرم | خط جانبی دارای 65-81 فلس | جاروییهای آبششی (Gill Rakers) 7 تا 13 عدد | بدن کشیده | رنگ بدن در بالا قهوهای یا خاکستری و در پایین سفید. باله دمی دارای 2-3 نوار تیرهء افقی. | سر بسیار فشرده | پیشسرپوش آبششی 2 خار دارد که پایینی معمولا بلندتر است | دندانهای سقفی در یک نوار منفرد عرضی | فلسهای جلوتر خط جانبی معمولا یک لبه یا خار دارند |
• اندازه: حداکثر طول کل 100 سانتیمتر و میانگین طول کل رایج آن 60 سانتیمتر است. بیشترین وزن گزارششده، 3.5 کیلوگرم بوده است.
• طول عمر: -
• غذا: از ماهیان استخوانی مثل گونههای Amblychaeturichthys hexanema، Apogon quadrifasciatus، Callionymus richardsoniiOxyurichthys tentacularis، Plotosus lineatus و Syngnathus acus. سختپوستانی مثل خرچنگهای گرد گونه Charybdis feriatus, Charybdis cruciata, Portunus hastatoides، میگوهایی مثل گونههای Metapenaeopsis barbata, Oratosquilla oratoria و ... تغذیه میکند.
• ژنتیک: تعداد کروموزومهای هاپلوئید / گامتیک (n) برابر 24 و تعداد کروموزومهای دیپلوئید / زیگوتیک (2n) برابر 48-48 عدد میباشد.
• خصوصیات رفتاری: بیخطر برای انسان
• سایر توضیحات: توسط گونههایی مثل کفشک ماهی گونه Paralichthys olivaceus، گونه Larimichthys polyactis از شوریدهماهیان و گونه Sillago japonica از شورتماهیان شکار میشود.
■ تولیدمثل ماهی زمینکن دمنواری
در میانگین 40 سانتیمتری بالغ هستند.
فصل تخمریزی آن در آفریقای جنوبی از ماه جولای تا نوامبر است.
جنسها جدا و لقاح خارجی، از تخم و نوزاد نگهداری نمیکنند.
■ صید ماهی زمینکن دمنواری
بار رشتهقلاب دستی و تورهای کیسهای آب کمعمق و در آبهای عمیقتر از 30 متر با ترال صید میشوند.
■ ارزشهای اقتصادی ماهی زمینکن دمنواری
ارزش صید تجاری داشته و ماهی مناسب خوراکی است. بیشتر بصورت تازه عرضه میشود.
پرورش تجاری آن در ژاپن انجام میشود.
صید ورزشی دارد.
در طب سنتی چین کاربرد دارد.
■ وضعیت ذخایر ماهی زمینکن دمنواری
در سیاهه قرمز گونههای IUCN، دارای وضعیت "ااطلاعات ناکافی" (DD) است.
■ بهداشت و بیماریهای ماهی زمینکن دمنواری
بیماریهای انگلی Procerovum Infestation و Procamallanus Infection از این گونه گزارش شده است.
○ تصاویر و فیلم از ماهی زمینکن دمنواری:
|