:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان ← خانواده کوسهماهیان سرچکشی ← گونه کوسه سرچکشی نرم
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Sphyrna zygaena (Linnaeus, 1758)j
:: نام فارسی و محلی ایران: کوسه سرچکشی نرم
• اسامی محلی » سیستان و بلوچستان: کانتی، میش. بوشهر: بمبک. هرمزگان: کولی
:: ردهبندی کامل ↓
← Class: Chondrichthyes (رده: غضروفماهیان)
← Subclass: Elasmobranchii (زیررده: نرمآبششداران)
← Superorder: Galeomorphi
← Order: Carcharhiniformes (راسته: درندهکوسهسانان / زمینکوسهسانان)
← Family: Sphyrnidae (خانواده: کوسهماهیان سرچکشی) (En: Hammerhead, bonnethead, or scoophead sharks)
← Genus: Sphyrna
← Species: Sphyrna zygaena (گونه: کوسه سرچکشی نرم)
:: نام انگلیسی: Smooth hammerhead و نیز: Common hammerhead, Round headed hammerhead
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: قرش رأس المطرقة السلس، ابوقرن
:: برخی از اسامی مترادف علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Squalus zygaena, Zygaena malleus, Squalus malleus, Zygaena vulgaris, Zygaena subarcuata
:: ریشه لغوی: Sphyrna : از واژه Sphyra (یونانی) = چکش
■ کشورهای محل زندگی کوسه سرچکشی نرم
• گزارششده از آبهای ایران و کشورهای متعدد دیگر جهان از جمله:
آسیا: پاکستان، قطر، امارات، کویت، بحرین، عمان، عربستان، هند، چین، کره شمالی و جنوبی، فلسطین، ژاپن، لبنان، ماکائو، سوریه، فیلیپین، سریلانکا، سوریه، تایوان، تیمور شرقی، ویتنام
اروپا: قبرس، ترکیه، آلبانی، بسنی و هرزگوین، کرواسی، فرانسه، یونان، ایرلند، ایتالیا، مالت، موناکو، مونته نگرو، روسیه، پرتغال، اسپانیا، اسلوونی، انگلستان
آمریکای شمالی: کانادا، کوبا، دومینیکن، هاییتی، مکزیک، پورتو ریکو، ایالات متحده
آمریکای جنوبی: آرژانتین، برزیل، شیلی، اکوادور، پرو، اروگوئه
اقیانوسیه: استرالیا، فیجی، نیوزلند، پالائو و...
آفریقا: الجزایر، مصر، گامبیا، گینه، گینه بیسائو، لیبی، مراکش، موزامبیک، سنگال، آفریقای جنوبی، تونس و...
■ زیستگاههای گزارششده کوسه سرچکشی نرم
• بومی در خلیج فارس و دریای عمان ، و نیز اکوسیستمهایی مثل:
دریای اژه، دریای آندامان، دریای عرب، اقیانوس اطلس، خلیج کاریگارا، خلیج چساپیک، کورسیکا، کِرِت، فلات قاره شرق برزیل، فلاتهای شرقمرکزی،جنوب غربی و غربمرکزی استرالیا، خلیج کالیفرنیا، دریای جنوبی چین، دریای شرقی چین، خلیج مین، سواحل ایبریا، اقیانوس هند، دریای ایونیان، خلیج لیته، دریای مدیترانه، فلات قاره نیوزلند، دریای شمال، اقیانوس آرام، آبهای پرو-گالاپاگوس، دریای سمر، خلیج سن میگل، فلات قاره جنوب برزیل، دریای سولو-سلبز، دریای تاسمان، دریای ویسایان، دریای زرد و...
■ ویژگیهای زیستگاه کوسه سرچکشی نرم
دریازی و نیز آبهای لبشور. معمولا در تودهء آبهای دور از ساحل به سر میبرد. مهاجر در دریا
در عمق 0 تا 200 متری و بیشتر تا 2 متری به سر میبرد.
برخلاف اکثر سرچکشیها، ساکن آبهای نیمه گرمسیری است، با میانگین دمای 26.5 درجه سانتیگراد.
هم در ساحل و هم در آبهای کاملا دور از ساحل دیده شده است. روی مناطق فلات قاره و اطراف جزایر. با وجود غیرکفزی بودن، گاهی در کف دریا هم دیده میشود.
مختصات جغرافیایی: از 59°شمالی تا 55°جنوبی و 180°غربی تا 180°شرقی
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک کوسه سرچکشی نرم
• شکل بدن: یک کوسه سرچکشی بزرگ با یک شکاف در مرکز سر | اولین باله پشتی تقریبا بزرگ است. | دومین باله پشتی و بالههای شکمی کوتاهتر | رنگ بدن خاکستری-زیتونی یا خاکتری تیره در بالا و در ناحیه شکمی سفید. بالهها تیره یکدست یا با نوک سیاه | دارای 5 شکاف آبششی | موقعیت دهان نیمهانتهایی یا زیرین | فلسها از نوع صفحهای | بدن کشیده
• اندازه: حداکثر طول کل 500 سانتیمتر و طول کل رایج آن 335 سانتیمتر است. بیشترین وزن گزارششده 400 کیلوگرم بوده است. دومین کوسه سرچکشی بزرگ دنیا، بعد از کوسه سرچکشی بزرگ.
• طول عمر: حداکثر 21 سال گزارش شده است.
• غذا: غذای آن ترجیحا از کوسههای کوچک، سپرماهیان و نیز ماهیان استخوانی، میگو، خرچنگ گرد، کشتیچسب و سرپایان است.
• ژنتیک: -
• ویژگیهای رفتاری: برای انسان خطرناک است و بدون تحریک شدن هم حمله میکند، اما به دلیل زندگی در مناطق نیمهگرمسیری، کمتر با شناگران روبرو میشود.
تابستانها به سمت شمال مهاجرت میکنند. کوسههای جوانتر در جمعیتهای با صدها عوض به سر میبرند. بالغین بصورت تکی یا گروههای کوچک مشاهده میشوند.
• سایر توضیحات: نام سرچکشی نرم به علت شکل خاص سر که پهن است و بدون پستی و بلندی به سمت طرفین چکشی میرود روی آن گذاشته شده است.
■ تولید مثل کوسه سرچکشی نرم
زندهزا و دارای جفت.
در اندازه 250-300 سانتیمتری بالغ است.
بارداری 10-11 ماه طول میکشد.
در هر زایمان 20-50 نوزاد به دنیا میآورد.
اندازه نوزاد در بدو تولد 50-60 سانتیمتر است.
■ صید کوسه سرچکشی نرم
صید آن با رشتهقلابهای ویژه کوسه و تونماهیان و... انجام میشود. به عنوان صید ضمنی ماهیان دیگر مطرح است.
■ ارزشهای اقتصادی کوسه سرچکشی نرم
دارای ارزش صید تجاری و ورزشی است.
گوشت این کوسه بصورت خشک-شور و دودی، مصرف انسانی دارد.
از جگر آن برای استخراج ویتامین، روغن گرفته میشود. بالهها برای سوپ باله کوسه و پوست برای ساخت چرم نفیس استفاده میشود. از لاشهءاین کوسه برای ساخت غذای ماهی استفاده میگردد.
در طب سنتی چین کاربرد دارد.
■ وضعیت ذخایر کوسه سرچکشی نرم
در سیاههء قرمز گونههای IUCN، گونه "'آسیبپذیر" (VU) است.
■ بهداشت و بیماریهای کوسه سرچکشی نرم
انگلهایی مثل نماتدهای Parascarophis sphyrnae و Contracaecum spp. در این گونه گزارش شده است.
○ تصاویر و ویدئوهایی از کوسه سرچکشی نرم:
|