:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان »» ← خانواده تونماهیان ← گونه ماهی هَوور
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Thunnus tonggol (Bleeker, 1851)j
:: نام فارسی و محلی ایران: ماهی هوور ، تون دمبلند
• اسامی محلی » سیستان و بلوچستان: آگور، هوور. بوشهر: ویر. هرمزگان: گباب، ویر.
:: ردهبندی کامل↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوستهاستخوانان)
← Superorder: Acanthopterygii (بالاراسته: خاربالهداران)
← Clade: Percomorpha (کلاد: سوفریختان)
← Order: Scombriformes (راسته: تونماهیسانان)
← Suborder: Scombroidei (زیرراسته: تونماهیواران)
← Family: Scombridae (خانواده: تونماهیان) (En: Mackerels, tunas, bonitos)
← Subfamily: Scombrinae (زیرخانواده: تونتباریان)
← Tribe: Thunnini (تبار: ماهی تونها)
← Genus:Thunnus (جنس: تونهای اصلی)
← Species: Thunnus tonggol (گونه: ماهی هوور)
:: نام انگلیسی: Longtail tuna و نیز : Indian long-tailed tuna
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: زینوب، کناد، سهوا
:: برخی از اسامی مترادف علمی قدیمی، یا غیر معتبر: Kishinoella tonggol, Neothunnus tonggol, Thynnus tonggol , Thunnus rarus, Kishinoella rara, Neothunnus rarus, Thunnus nicolsoni
:: ریشه لغوی: Thunnus از واژه thynnos (یونانی) = ماهیتون
■ کشورهای محل زندگی ماهی هوور
• گزارششده از آبهای ایران و کشورهایی نظیر:
آسیا: عراق، برونئی دارالسلام، چین، هند، اندونزی، ژاپن، اردن، کروه جنوبی، مالزی، مالدیو، میانمار، عمان، پاکستان، ،فیلیپین، سنگاپور، سریلانکا، تایوان، تایلند، تیمور، ویتنام، یمن
کشورهای آفریقایی مثل: موزامبیک(قطعی نیست)، جیبوتی، اریتره، سومالی
و نیز پابوا گینه نو و استرالیا
■ زیستگاههای گزارششده ماهی هوور
• بومی خلیج فارس و دریای عمان و نیز:
دریای عرب، خلیج بنگال، خلیج عدن، خلیج عقبه، خلیج تایلند، اقیانوس هند، دریای اندونزی، دریای آندامان، شمال، شمالغرب و شمالشرق استرالیا، اقیانوس آرام، جزیره پنگ هو، دریای سرخ، دریای جنوب چین، دریای تاسمان، دریای زرد، دریای سولو-سلبس
■ ویژگیهای زیستگاه ماهی هوور
دریازی، ساکن مناطق پلاژیک و نریتیک، دارای مهاجرتهای اقیانوسی
ساکن اعماق بیش از ده متری.
ساکن
مناطق گرمسیری
ماهی هوور، گونهای نریتیک (ساکن نقاط کم عمق) است که از آبهای گلآلود و با شوری کم مانند نواحی مصبی دوری میکند.
مختصات جغرافیایی:
از 47° شمالی تا 31 ° جنوبی و 34 ° شرقی تا 154° شرقی.
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی هوور
• شکل بدن: دارای 39 مهره در ستون فقرات که 21 عدد آنها در ناحیه دمی هستند| دومین باله پشتی بلندتر از اولین باله پشتی است | باله های سینهای کوچک و کم و بیش دراز هستند |فاقد کیسه شنا یا کیسه شنای اولیه و ناقصا | رنگ طرفین و شکم سفید نقره فام با نقاط بی رنگ بیضی شکل در ردیفهای افقی | باله های پشتی، شکمی و سینهای تیره هستند | نوک باله دومین باله پشتی و باله مخرجی زردرنگ استد | باله مخرجی نقره فام است | بالچه های مخرجی و پشتی زردرنگ با حاشیه های خاکستری هستند | باله دمی تیره با رگه های زیتونی است |
• اندازه: حداکثر طول 145 سانتیمتر است . طول رایج 70 سانتیمتر است. حداکثر وزن ثبت شده 35.9 کیلوگرم است که بوسیله صید ورزشی در استرالیا به دست آمده است. نتایج تحقیقاتی در استان هرمزگان نشان داده که این ماهی از سرعت رشد بالایی در دو سال اول زندگی خود برخوردار است. بر اساس این تحقیق متوسط طول ماهیان در پایان 1 سالگی به 38 سانتی متر بالغ میگردید این طول در پایان سالهای دوم، سوم و چهارم به ترتیب به 57، 72 و 82 سانتی متر میرسید. مقدار شاخص ضریب رشد (f‘) برابر با 3.6 محاسبه شد که با سایر مطالعات انجام شده در اقیانوس هند مشابهت دارد و میتوان نتیجه گرفت که رشد ماهی هوور در منطقه اقیانوس هند از الگوی یکسانی پیروی میکند.
• طول عمر: طول عمر هوور در استرالیا حدود 10 سال تخمین زده میشود. در منطقه هند و آرام مرکزی، طول عمر این ماهی 18 سال است.
• غذا: غذای ماهی هوور را انواع ماهی، سرپایان و سختپوستان بخصوص لارو دهان پایان و میگوها (نظیر میگوی آخوندکی) تشکیل میدهد.
• ژنتیک: ـ
• خصوصیات رفتاری: بیخطر برای انسان. ممکن است بصورت گله ای دیده بشود.
• سایر توضیحات: نوزادان و بچه ماهیان این گونه بسیار شبیه گونه های Thunnus thynnus, Thunnus albacares, Thunnus obesus است ، از این رو در آمارهای برخی کشورها به همین دلیل اشکالاتی وجود دارد.
■ تولیدمثل ماهی هوور
تحقیقات در منطقه هرمزگان نشان داد که اندازه بلوغ جنسی در ماهی هوور ماده73.3 سانتی متر بدست آمده و دو فصل تخمریزی از ماهی مذکور مشاهده گردید که زمان اصلی تخمریزی در تابستان با اوج آن در مردادماه تعیین شد. هماوری ماهیان ماده بالغ که طولی بین 70 تا 87 سانتی متر داشتهاند, 1 تا 2.5 میلیون تخم برآورد گردید.
تحقیقات خارج از ایران نشان میدهد که هماوری ماهی هوور با اندازه 43.8 تا 49.1 سانتیمتر، از 1.2 تا 1.9 میلیون تخم متفاوت است.
سن اولین بلوغ در تایلند حدود 2 سالگی است.
این گونه احتمالا میتواند بیش از یک بار در سال تخمریزی کند که این مساله در دو فصل تخمریزی در خلیج تایلند دیده شده است که یکی از فصول اصلی و فصل دوم محدود تر است.
گزارش شده که تخمریزی هوور منحصر به آبهای ساحلی است که این نتیجه بر اساس حضور لاروهای آنها در آبهای سطحی با دمای 28 درجه سانتیگراد حاصل شده است.
■ صید ماهی هوور
بنا بر گزارش FAO در سال 1999، بیشترین صید جهانی این گونه متعلق به تایوان (46361 تن) و سپس ایران (23465 تن) است. در سال 2006 نیز ایران بعد از اندونزی بیشترین صیکننده این ماهی بوده است. بطور کلی آمار دقیقی در کشورهای صید کننده این گونه برای آن وجود ندارد. برداشت آن در سال 2006 به بیش از 250000 تن رسیده است.
صید ماهی هوور بیشتر با تور گوشگیر و به میزان کمتر توسط پورساین صنعتی انجام میشود. صید ورزشی آن بویژه در استرالیا رایج است و به صورت صید ضمنی در ترالها نیز به دام میافتد. صید این ماهی بویژه در غرب اقیانوس هند در حال افزایش است اما آمارها بویژه با گونه تن زردباله اختلاط دارد.
■ ارزشهای اقتصادی ماهی هوور
ماهی هوور Thunnus tonggol یکی از گونه های مهم اقتصادی خلیج فارس و دریای عمان است. عرضه این ماهی بصورت تازه و یا نمک سود خشک است، اما به اشکال دودی، کنسرو و یخزده نیز عرضه میشود.
از ماهیان مناسب صید تفریحی-ورزشی است.
از امعا و احشا ماهی هوور میتوان به عنوان منبع نیتروژن ارزان قیمت جهت کشت لیستریا مونوسیتوژنز استفاده نمود.
از ضایعات ماهی هوور در برداشت کلاژن میتوان استفاده کرد. پوست ماهی هوور دارای مقادیر بیشتری از کلاژن در مقایسه با دو بخش دیگر است. مطالعات نشان میدهد که از نظر میزان رطوبت پوست ماهی هوور بیشترین درصد را به خود اختصاص داده در حالی که اختلاف معنی داری با میزان رطوبت باله و استخوان ندارد. خاکستر و چربی استخوان بیشترین میزان خاکستر را داشته و اختلاف معنی داری با پوست و باله هوور نشان داد (P<0.05 ). پروتئین در پوست ماهی هوور بیشترین میزان را دارد.
■ وضعیت ذخایر ماهی هوور
در سیاهه قرمز گونههای IUCN، دارای وضعیت اطلاعات ناکافی (DD) است.
آمار دقیقی توسط کشورهای صید کننده ارائه نمیشود. در استرالیاو پاپوا گینه نو، بین 9 تا 59 تن در سال از 1975 تا 1980 بوده است. در سال 1981 برای اولین بار امارات متعهده عربی 350 تن صید این گونه را گزارش داد. ایران در سال 2006 رتبه دوم بیشترین میزان صید هوور بعد از اندونزی را دارا بوده است.
این ماهی آهسته تر از تن ماهی های مشابه رشد کرده و عمر بیشتری دارد. اما بدلیل پراکنش محدود آنها در مناطق نریتیک، این گونه میتواند تحت فشار صیادی قرار بگیرد. در رده بندی حفاظتی IUCN، فاقد داده های کافی است. تلاش برای صید این ماهی در سراسر منطقه پراکنش در حال افزایش است، اما اطلاعاتی در مورد میزان ذخایر آن ارائه نگردیده است.
■ بهداشت و بیماریهای ماهی هوور
-
○ تصاویر و فیلمهای ماهی هوور:
|