■ مشخصات کلی خانواده پنجزاری‌ماهیان یا فروکوماهیان (Leiognathidae):

»» خانواده پنجزاری‌ماهیان، به راسته سوف‌ماهی‌سانان (Perciformes) تعلق دارد.

ریشه لغوی: یونانی > Leio = نرم، صاف + Gnathos = آرواره

نام انگلیسی: Slimys, Slipmouths, ponyfishes, Toothponies

نام فارسی: پنجزاری‌ماهیان، فروکو ماهیان

■ خصوصیات زیستی و شیلاتی خانواده پنجزاری‌ماهیان، Leiognathidae:

• اغلب دریازی هستند، اما بعضی گونه ها وارد آب‌های شیرین نیز می‌شوند.
• در آب‌های جهان 10 جنس و 51 گونه دارند.
• پراکنش متمرکز در مناطق غربی اقیانوس آرام و اقیانوس هند است. یک گونه از کانال سوئز وارد مدیترانه شده است.
• بدن بسیار فشرده و نازک.
• حداکثر اندازه 25 سانتیمتر و اغلب تا 15 سانتیمتر هستند.
• فلس‌ها کوچک و دایره‌ای بوده، سر فاقد فلس و دارای برآمدگی‌های استخوانی در بالای آن است. ناحیه سینه‌ای اغلب فلس ندارد.
• غشای آبششی در منطقه isthmus پیوسته است.
• دهان کوچک و بسیار قابل ارتجاع بوده و انتهایی، مایل یا افقی است.
• فاقد دندان در استخوان کامی (Palate). اما دندان‌های فکی کوچک خار مانند دارد.
• استخوان پیش‌سرپوش آبششی در سطح شکمی دندانه دار است.
• فاقد pseudobranchiae
• باله پشتی پیوسته بوده و دارای 8 یا 9 خار در قسمت جلویی است است که تا حدی بلند هستند. بخش عقبی باله پشتی نیز دارای 14 تا 16 شعاع نرم است.
• باله مخرجی 3 خار دارد.
• باله شکمی دارای یک خار و 5 شعاع نرم و باله دمی عمیقا شکافدار است.
• خارهای باله پشتی و مخرجی مکانیزم قفل شوندگی دارند.
• یک غلاف فلسی در پایه باله های پشتی و مخرجی قرار دارد.
• تعداد مهره ها 22 تا 23 عدد است.
• تمام گونه‌ها دارای اندام Esophageal luminous هستند.
• در آب‌های کم عمق ساحلی، مناطق جزر و مدی، و مصب‌ها زندگی می‌کنند.
• بیشتر از بی‌مهرگان کفزی و نیز میگو و ماهیان کوچک تغذیه می کنند.
• بعضی گونه‌ها بصورت گله‌های متراکم دیده می‌شوند.
• بصورت تازه، نمک سود و خشک قابل مصرفند، اما بیشتر به عنوان ماهیانی صنعتی برای تهیه آرد ماهی مطرح هستند.
• صید آنها توسط ترال کفروب، تورگردان ساحلی و تورکیسه‌ای انجام می‌شود.

 

 

■ پراکنش پنجزاری‌ماهیان در ایران:

◄ جنس‌ها: این گونه در آب‌های ایرانی خلیج فارس و دریای عمان 8 جنس شناسایی شده دارد:

• 1. Aurigequula
  
• 2. Equulites
  
• 3. Eubleekeria
• 4. Karalla
  
• 5. Leiognathus
• 6. Nuchequula
  
• 7. Photopectoralis
  
• 8. Secutor

 

◄ گونه‌های پنجزاری‌ماهیان ایران: یازده گونه از جنس‌های فوق به شرح جدول زیر در ایران شناسایی شده است.
◄ با کلیک روی نام هر گونه، به صفحه توضیحات آن بروید↓