:: ماهیان دریای خزر ایران ← خانواده شگ‌ماهیان ← گونه کیلکای آنچوی
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Clupeonella engrauliformis (Borodin, 1904)j
:: نام فارسی و محلی ایران: کیلکای آنچوی
• اسامی محلی » کیلکا، ریزه کرایه
:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Clupeiformes (راسته: شگ‌ماهی‌سانان)
← Family: Clupeidae (خانواده: شگ‌ماهیان) (En: Herrings, shads, sardines, menhadens)
← Subfamily: Ehiravinae
← Genus: Clupeonella
← Species: Clupeonella engrauliformis (گونه: کیلکای آنچوی)
:: نام انگلیسی: Anchovy sprat و نیز: Anchovy kilka, Anchovy-like tyulka
• سایر زبان‌ها: روسی » Anchousovidnaya tyul'ka
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Clupea engrauliformis
:: ریشه لغوی: Clupeonella: از واژه clupea (لاتین) =ساردین، برگرفته از Clupeus به معنی سپر
■ کشورهای محل زندگی کیلکای آنچوی:
:: گزارش‌شده از آب‌های ایران در دریای خزر و نیز و نیز روسیه، ترکمنستان و آذربایجان.
■ زیستگاه‌های گزارش‌شده کیلکای آنچوی:
:: بومی در ایران در ناحیه جنوبی دریای خزر و بخش‌های شرقی و غربی تعداد آن کم است و بیشترین تراکم را در عمق های 60 و 70 متری دارد. پراکنش آن در تمام سواحل یکسان است.
:: در سایر نقاط جهان: دریای خزر
■ ویژگی‌های زیستگاه کیلکای آنچوی:
ساکن آب‌های لب شور، پلاژیک.
بیشتر تا عمق 78 متری مشاهده می‌شود اگرچه تا 150 متری هم دیده شده است.
در مناطق معتدله زندگی می‌کند.
بیشتر در آب‌های باز و ندرتا در نزدیکی سواحل بصورت گله های بزرگ دیده می‌شود. در ماه‌های بهار به سطح آب می‌آیند اما در اواخر تابستان مجددا به عمق 78 متری می‌روند، ظاهرا در ماه های اکتبر نوامبر مجددا به سطح آمده و یکبار دیگر در زمستان به اعماق می‌روند.
بطور کلی در آب‌های ایران، در زمستان‌های گرم در مناطق شرقی و غربی بخش جنوبی و در زمستان‌های سرد در قسمت‌های جنوبی، جنوب شرقی و شرق دریای خزر حضور دارد.
مختصات جغرافیایی: 44° شمالی تا 35° شمالی و 46° شرقی تا 54° شرقی
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک کیلکای آنچوی:
• شکل بدن: باله پشتی دارای 13 تا 21 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 12 تا 23 شعاع نرم | بدن باریک و سر کوچک و عریض | شکم گرد با 23 تا 31 اسکات | نوک باله‌های سینه‌ای گرد است | آخرین دو شعاع نرم باله مخرجی بزرگتر است | فاقد برجستگی در نوک آرواره بالایی | ماده‌ها تا حدی بزرگتر از نرها هستند | تعداد مهره‌های بدن 44 تا 47 عدد | خارهای شکمی توسعه ضعیفی یافته و تعداد آنها 28 عدد است | خارهای آبششی 57 تا 63 عدد | حداکثر ارتفاع بدن 19 درصد طول چنگالی را شامل می‌شود.
• اندازه: حداکثر طول استاندارد کیلکای معمولی 16.5 سانتیمتر و بیشتر حدود 12 سانتیمتر است. حداکثر وزن گزارش شده 26 گرم است.
• طول عمر: در دریای خزر تا سن 6 ساله گزارش شده است. ماهی در این سن حدود 12.6 سانتیمتر طول کل دارد. بیشترین تعداد صید شده در بهار 1374 1 و 2 ساله بوده‌اند.
• غذا: زئوپلانکتون. این ماهی بر خلاف کیلکای معمولی در زمستان‌ها نیز به تغذیه خود ادامه می‌دهد.
• ژنتیک: -
• خصوصیات رفتاری: بی‌خطر برای انسان. مهاجرت‌های داخل دریای خزر دارند. در زمستان و پاییز مهاجرت‌های تغذیه‌ای و در تابستان مهاجرت‌های تولیدمثلی در آنها دیده می‌شود.
• سایر توضیحات: -
■ تولیدمثل کیلکای آنچوی:
تولیدمثل آنها بصورت متناوب و از اواخر آوریل تا نوامبر و بیشتر در جولای و در آب‌های باز انجام می‌شود.
تخم‌ریزی هم در مناطق ساحلی با عمق 10 تا 20 متری و هم در قسمت‌های باز و عمیق دریا در عمق 50 تا 200 متری و در دمای 13 تا 24 درجه سانتیگراد صورت می‌گیرد.
بنظر می‌رسد که دارای دو دوره تولید مثلی در پاییز (80 درصد جمعیت) و در بهار (20 درصد جمعیت) است.
هم‌آوری مطلق آن در سواحل جنوبی دریای خزر از 10150 تا 32847 عدد تخمک است.
تحقیقی در سال 1374 در جنوب دریای خزر نشان داد که تعداد ماده‌ها حدود 10 درصد بیش از نرها است.
■ صید کیلکای آنچوی:
صید تجاری و با تورهای مخروطی همراه با سایر کیلکاماهیان دارد.
بیشترین صید کیلکای ایران را دارد.
■ ارزش‌های اقتصادی کیلکای آنچوی:
ماهی با ارزش تجاری است. هم بصورت مستقیم و هم بصورت کنسرو شده مصرف دارد. علاوه بر مصرف انسانی، به عنوان پایه برای غذاهای دام استفاده می‌شود. غذای ماهیان باارزش دیگر نظیر تاسماهیان و آزادماهیان است.
■ وضعیت ذخایر کیلکای آنچوی:
در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "در معرض انقراض" (EN) است.
این گونه در میان گونه‌های کیلکای دریای خزر، دارای بیشترین تعداد و وزن است. حدود 80 درصد از صید کیلکا در جنوب دریای خزر مربوط به این گونه است.
با اینحال به علت صید بیش از حد و نیز ورود شانه دار مهاجم دریای خزر، جمعیت این گونه و سایر کیلکاهای خزر کاهش شدید یافته است.
■ بهداشت و بیماری‌های کیلکای آنچوی:
-
○ تصاویر و فیلم از کیلکای آنچوی:
|
