:: ماهیان آب‌های داخلی ایران ← خانواده برکه‌ماهیان خاوری ← گونه گورماهی فارسی

»» سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Esmaeilius persicus (Jenkins, 1910) j
:: نام فارسی و محلی ایران: گورماهی فارسی ، ماهی گورخری فارسی، ماهی پرچمی، کپور دندانی فارسی، کپور دنداندار فارسی.
• اسامی محلی » -

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Cyprinodontiformes (راسته: کپورماهی‌شکلان دندان‌دار)
← Family: Aphaniidae (خانواده: برکه‌ماهیان خاوری) (En: Oriental killifishes)
■ قبلا، در خانواده کپورماهیان دندان‌دار (Cyprinodontidae) و زیرخانواده Cyprinodontinae بوده است.
← Genus: Esmaeilius (جنس: اسماعیلیوس)
← Species: Esmaeilius persicus (گونه: گورماهی فارسی)

:: نام انگلیسی: Farsi Tooth carp
• سایر زبان‌ها: -
:: برخی از اسامی علمی مترادفِ قدیمی، یا غیرمعتبر: Aphanius farsicus, Esmaeilius farsicus, Cyprinodon persicus, Lebias persicus
:: ریشه لغوی: -

■ کشورهای محل زندگی گورماهی فارسی
فقط در ایران.

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده گورماهی فارسی
حوضهء آبریز دریاچه مهارلو نزدیک شیراز. در چشمهء برم شور

■ ویژگی‌های زیستگاه گورماهی فارسی
ساکن آب‌های شیرین و لب‌شور. بستر و دور از بستر.
ساکن نواحی نیمه‌گرمسیری.
در زیستگاه‌هایی با میزان شوری متفاوت زندگی می‌کند. کف این رودها معمولا گلی است اما آب آرام و شفاف است.

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک گورماهی فارسی

• شکل بدن: باله پشتی دارای 10-14 شعاع | باله مخرجی 10-12 شعاع | باله سینه‌ای دارای 14-17 شعاع | باله شکمی دارای 5-7 شعاع | در خط جانبی 23-29 فلس دارد | تعداد جارویی‌های آبششی (Gill Rakers) برابر 9-13 عدد | رنگ اصلی سفیدنقره‌ای درخشان است. تمام بدن بجز تاج دمی و شکم، راه‌راه با نقاط قهوه‌ای ریز، که بین نمونه‌ها تفاوت‌هایی وجود دارد. باله‌ها زرد یکدست با لبهء قرمز. در نرها نقاط روی بدن بیشتر و فشرده‌تر هستند و در ماده‌ها کمرنگ‌تر.طرح بدن ماده‌ها، راه‌راه است. | بالای خط جانبی 4-6 ردیف فلس دارد | بین خط جانبی و باله مخرجی 4-8 ردیف فلس و تا باله شکمی 5-9 فلس دارد | اطراف ساقه دمی 12-17 فلس وجود دارد. | تعداد مهره‌ها 21 تا 29 عدد |
• اندازه: 59.5 میلیمتر
• طول عمر: -
• غذا: احتمالا مشابه سایر کپوردندان‌ها، و از حشرات و لاروها
• ژنتیک: تعداد کروموزوم‌ها برابر 2n=48 است.
• ویژگی‌های رفتاری: بی‌خطر برای انسان.
• سایر توصیحات: -

■ تولیدمثل گورماهی فارسی

در فصل بهار.
نر و ماده تفاوت ظاهری دارند. بجز طرح بدن، ماده‌ها معمولا بزرگتر و چاقتر هستند. دورهء تولیدمثلی شش ماه طول می‌کشد و نرها دو نقطهء اوج در آوریل و آگست دارند. قطر تخمک‌ها 1.71 میلیمتر است.
هماوری مطلق بین 45 تا 250 تخم است و هماوری نسبی بین 21.6 تا 244.1 با میانگین حدود 90 در هر گرم وزن بدن ماده است.
لانه‌سازی می‌کنند.

■ صید گورماهی فارسی

فاقد ارزش صید.

■ ارزش‌های اقتصادی گورماهی فارسی

این گونه بومی کشور ایران است و به لحاظ ذخیره ژنتیکی برای ما دارای اهمیت زیادی است. ضمن آنکه با توجه به رنگ‌آمیزی زیبا دارای ارزش زیبایی‌شناسی است، امکان استفاده به عنوان ماهی آکواریومی دارد، اما باید هماهنگی آن با زیستگاه جدید از نظر املاح با دقت انجام شود.

⧠ وضعیت ذخایر گورماهی فارسی

در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت ارزیابی نشده است، اما برای آن وضعیت در معرض انقراض (EN) پیشنهاد شده است. جمعیت این گونه تحت تاثیر خشکسالی وسیع سال‌های اخیر، برداشت آب به قصد کشاورزی و آلودگی بوده است. این گونه تنها در چند منطقه، کمتر از پنج، در حوضهء آبریز دریاچه مهارلو وجود دارد.

■ بهداشت و بیماری‌های گورماهی فارسی

انگل‌هایی نظیر دیپلوستوموم و نیز Clinostomum complanatum و لارو Contracaecum sp.، از این گونه گزارش شده است.

○ تصاویر و فیلم از گورماهی فارسی