:: ماهیان آب‌های داخلی ایران ← خانواده سیکلیدها ← گونه ماهی سیکلید هرمز

■ سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Iranocichla hormuzensis Coad, 1982j
:: نام فارسی و محلی ایران: سیکلید هرمز ، گردک‌ماهی ایرانی، سیچلید ایرانی، سیچلید هرمز، سیچلاید هرمز، سیکلید ایرانی
• اسامی محلی » کارو

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Perciformes (راسته: سوف‌ماهی‌سانان)
← Suborder: Labroidei (زیرراسته: زمردماهی‌واران)
← Family: Cichlidae (خانواده: سیکلیدها) (En: Cichlids)
← Subfamily: Pseudocrenilabrinae
← Genus: Iranocichla
← Species: Iranocichla hormuzensis (گونه: ماهی سیکلید هرمز)
◄ بعضی محققین این گونه و گونه Iranocichla persa را یکی می‌دانند.

:: نام انگلیسی: Hormuz cichlid و نیز Iranian Cichlid
• سایر زبان‌ها » فنلاندی » Iraninkirjoahven
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: -
:: ریشه لغوی: -

■ کشورهای محل زندگی ماهی سیکلید هرمز
• فقط در ایران دیده شده است.

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده ماهی سیکلید هرمز
• گزارش‌شده در آب‌های ایران به عنوان گونهء انحصاری، حوضهء آبریز هرمز و مکران. رودهای مهران، رودان، خورگو و رود شور. نمونه رود شور ممکن است گونهء دیگری باشد..

■ ویژگی‌های زیستگاه ماهی سیکلید هرمز
ساکن آب شیرین و لب‌شور. بستر و دور از بستر.
ساکن آب‌های گرمسیری. درجه حرارت آب در زمستان از 5 تا 33 درجه سانتیگراد متغیر است و در تابستان به 45 درجه سانتیگراد می‌رسد.
شفافیت آب از کدر تا روشن و بی‌رنگ را تحمل می‌کند. رسانایی آب زیستگاه، 1.6 میلی‌موس است و در سایر نواحیِ شور با درجهء هدایت 1.25-80 زندگی می‌کند.
در چشمه‌های تا حدی شور و ندرتا آب شیرین مشاهده شده است. زیستگاه آنها معمولا گرم، بدون سایه و معمولا با بستر گلی و کمی رویش گیاهی همراه با جلبک و با سیلاب‌های فصلی است.
مختصات جغرافیایی: از 32°شمالی تا 27°شمالی

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی سیکلید هرمز

• شکل بدن: باله پشتی دارای 14-16 شعاع سخت و 9-11 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 6-9 شعاع سخت و 11-12 شعاع نرم | باله سینه‌ای دارای 11-12 شعاع نرم | باله شکمی دارای 5 شعاع نرم | خط جانبی دارای 5 فلس | تعداد فلس‌ها در طول جانبی بدن 17-29 عدد | تعداد مهره‌ها 28-30 عدد | فلس‌ها از نوع دایره‌ای، فلس‌های پهلو، زیر ابتدای بالهء پشتی، تا حدی شانه‌ای هستند. | دور ساقه دمی دارای 16-20 فلس | بدن دوکی‌شکل | ناحیه دندانی روی استخوان حلقی پایینی تقریبا دایره‌ای، دندان‌های استخوان حلقی پایینی یک اندازه هستند. | آرواره‌های بالا و پایین برابرند. | دهان اندکی مایل و پوزه از نیمرخ اندکی محدب است. | باله سینه‌ای و شکمی کوتاه بوده و به باله مخرجی نمی‌رسند. | یک جفت حفرهء بویایی | روده تا حدی مارپیچی شکل، با طول حدود 7.6 بار بیشتر از طول استاندارد | رنگ بدن ماهی جوان معمولا نقره‌ای-سبز و ماهی بالغ معمولا سیاه با لکه‌های نقره‌ای و نوارهایی روی بالهء پشتی.
• اندازه: نمونه‌های صید شده، زیر 9.7 سانتیمتر طول استاندارد داشته‌اند. طول کل این ماهی به 12.95 سانتیمتر می‌رسد.
• طول عمر: -
• غذا: مواد عمدتا گیاهی کف آب و روی سنگ‌ها. مواد آواری با منشاء جلبک مثل دیاتوم‌ها.
نتایج پژوهشی در رودخانه کل استان هرمزگان نشان داده که دیاتومه‌ها به عنوان غذای اصلی، اقلام غذایی شامل جلبک‌ها‌ی سبزآبی، دیتریتوس (مواد آواری)، ماهی‌ها و سخت پوستان به عنوان غذای فرعی و نرم‌تنان، حشرات و فرامینیفرا به عنوان غذای تصادفی، در رژیم غذایی این ماهی هستند.
• ژنتیک: تعداد کروموزوم‌های دیپلوئید برابر 2n=44 است.
تنوع ژنتیکی بالا درون جمعیت‌های این ماهی (97 درصد) دیده شده است.
• ویژگی‌های رفتاری: بی‌خطر برای انسان.
• سایر توضیحات: از ماهیان پرخور هستند. پرندگان ماهیخوار در اطراف زیستگاه این گونه دیده می‌شوند.

■ تولید مثل ماهی سیکلید هرمز

نر و ماده تفاوت ظاهری دارند و در فصل تولیدمثل نیز تغییر رنگ می‌دهند. طول سر در ماهی ماده بزرگتر از نر و بالهء شکمی آن کوچکتر است. ماهی نر بالهء پشتی و مخرجی بزرگتری دارد.
تخم‌گذار است.
ماده‌ها و نرهای آمادهء تولید مثل اوایل فروردین در آب‌های پس‌زده از رودخانه مهران آماده تخمریزی هستند. این آب دارای عمقی در حدود 1.5 متر است. آب تیره بوده و دارای شوری زیادی است. میزان هدایت آب 40mhos و درجه حرارت آب از 26 تا 33 درجه سانتیگراد متغیر است.
دفاع از قلمرو توسط ماهی نر در فصل تولیدمثل دیده شده است.
طول متوسط تخم 3.6 میلیمتر و قطرشان به طور متوسط 2.5 میلیمتر است.
بخشی از نمو جنینی در دهان ماهی ماده رخ می‌دهد.
ماهی ماده تا 38 تخم را در دهان خود حمل می‌کند. اسماعیلی و همکاران، 153 لارو از دهان یک ماده گزارش کرده‌اند

■ صید ماهی سیکلید هرمز

-

■ ارزش‌های اقتصادی ماهی سیکلید هرمز

دارای ارزش اکولوژیک است. قابل نگهداری در آکواریوم است. تکثیر مصنوعی آن در آکواریوم با موفقیت انجام شده است.

⧠ وضعیت ذخایر ماهی سیکلید هرمز

در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "ارزیابی‌نشده" است، اما برای آن وضعیت "در نزدیکی تهدید" (NT) پیشنهاد شده است. این گونه محدود به نواحی انگشت‌شماری است که همگی تحت تاثیر خشکسالی و آلودگی هستند.

■ بهداشت و بیماری‌های ماهی سیکلید هرمز

در رود مهران، نماتد Contracaecum sp از این گونه گزارش شده است.

○ تصاویر و فیلم‌ از ماهی سیکلید هرمز: