:: ماهیان آبهای داخلی ایران ← خانواده تندآبه‌ماهیان ← گونه ماهی آمورچه
◄ در رده‌بندی‌های قدیمی‌تر، در خانوادهء کپورماهیان (Cyprinidae) و زیرخانواده Gobioninae بوده است.
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Pseudorasbora parva (Temminck & Schlegel, 1846)j
:: نام فارسی و محلی ایران: آمورچه، آمورنما، پاروا
• اسامی محلی » -
:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Cypriniformes (راسته: کپورماهی‌سانان)
← Family: Gobionidae (خانواده: تندآبه‌ماهیان) (En: Gudgeon )
■ قبلا در خانواده کپورماهیان (Cyprinidae) و زیرخانوادهای با نام Gobioninae قرار داشته است.
← Genus: Pseudorasbora
← Species: Pseudorasbora parva (گونه: ماهی آمورچه)
:: نام انگلیسی: Stone moroko و نیز Topmouth gudgeon, False razbora, Topmouth minnow
• سایر زبان‌ها: روسی » Amurskiy chebachok
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Pseudorasbora parvus, Leuciscus parvus, Fundulus virescens, Micraspius mianowskii, Pseudorasbora altipinna, Pseudorasbora depressirostris, Pseudorasbora fowleri, Pseudorasbora monstrosa, Pseudorasbora parva parvula, Pseudorasbora parva tenuis
:: ریشه لغوی: Pseudorasbora : از واژه‌های pseudes (یونانی)= کاذب + Rasbora (هندی)= اسم نوعی ماهی
■ کشورهای محل زندگی ماهی آمورچه
• معرفی‌شده به ایران (غیربومی) و:
• بومی در: چین، ژاپن، کره جنوبی، مغولستان، روسیه
• معرفی شده به:
آسیا: افغانستان، قزاقستان، قرقیزستان، لائوس، تایوان، ترکمنستان، اربکستان، ویتنام
اروپا: ارمنستان، آذربایجان، ترکیه، آلبانی، اتریش، بلاروس، بلژیک، بلغارستان، کرواسی، چک، دانمارک، فرانسه، آلمان، یونان، مجارستان، ایتالیا، مولداوی، مونته نگرو، هلند، لهستان، رومانی، صربستان، اسلوواکی، اسلوونی، اسپانیا، سوییس، انگلستان، اوکراین
آفریقا: الجزایر
اقیانوسیه: فیجی
■ زیستگاه‌های گزارش‌شده ماهی آمورچه
• در ایران، غیربومی در قسمت‌های میانی و پایینی رودها و دریاچه‌های حوضه‌های آبریز دریای خزر، ارومیه، نمک، دجله و کارون، سیستان، تجن و کویر نمک مثل دریاچه زریوار، تالاب انزلی، آب‌بندان‌های، اغلب رودخانه‌های مازندران و گیلان از تالاب انزلی تا گرگانرود، چاه‌نیمه‌های زابل، تالاب چغاخور، رودخانه‌های کارده خراسان و لوندویل آستارا، رودخانه قشلاق از سرشاخه‌های رودخانه سیروان، زیرحوضهء دجله، استخرهای پرورش ماهی و...
• خارج ایران، بومی در: رود یانگتسه، رود هان، رود کوم، رود ناکدونگ، رود تاریم، رود ولگا، دریاچه خانکا، دریاچه بیوا.
معرفی شده به: رودهای آلبگنا، دانوب، دنستر، دنیپر، دُن، فیورا، کوبان، لوآر، موراوا، اومبرون، سِین و...
■ ویژگی‌های زیستگاه ماهی آمورچه
ساکن آب شیرین و نیز آبهای لب‌شور. بنتوپلاژیک (بستر و دور از بستر).
در pH تا 7 و dH تا 1.5 حضور دارد.
ساکن آبهای معتدله با دمای 5 تا 22 درجه سانتیگراد.
در دامنهء وسیعی از زیستگاه‌ها وجود دارد، بیشتر ساکن آبراه‌ها، آبگیرها و دریاچه‌های کوچک با بستر غنی از علف و گیاهان. بالغین در آبهای سرد جاری هم دیده می‌شوند.
مختصات جغرافیایی: از 54°شمالی تا 22°جنوبی و 110°شرقی تا 140°شرقی
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی آمورچه
• شکل بدن: باله پشتی دارای 3 شعاع سخت و 7 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 3 شعاع سخت و 6 شعاع نرم | باله سینه‌ای دارای 1 شعاع سخت و 11-14 شعاع نرم | باله شکمی دارای 1 شعاع سخت و 7 شعاع نرم | باله دمی دوشاخه | تعداد فلس‌های خط جانبی 32-38 عدد | روی خط جانبی 5-5.5 ردیف و زیر خط جانبی 3-4 ردیف فلس دارد | تعداد جارویی‌های آبششی (Gill Rakers) 6-10 عدد | دهان کوچک، موقعیت دهان از نوع بالایی | بدن دوکی‌شکل | نرها بزرگتر ازماده‌ها با بدن بلندتر و رنگ‌های درخشان و تیره‌تر. رنگ بدن نرها زمان تولیدمثل خاکستری آبی‌فام با برجستگی‌هایی روی پوزه | دندان حلقی یک ردیفی 5-5 و فشرده. | فلس‌ها بزرگ | باله پشتی کوتاه و بالای بالهء شکمی | هلال‌های تیره‌رنگ در قسمت عقبی فلس نمونه‌های بالغ | یک نوار تیره از ابتدای پوزه تا انتهای بدن وجود دارد | فاقد کیل | فاقد سبیلک | ارتفاع بدن کمی بیشتر از طول سر یا مساوی آن |
• اندازه: حداکثر طول کل 12.5 سانتیمتر و میانگین طول کل 8 سانتیمتر است.
• طول عمر: حداکثر 5 سال. در ایران 3 سال گزارش شده است.
طی یک بررسی در تالاب انزلی، ماهیان 2 تا 4 ساله با دامنه طوی 43 تا 72.6 سانتیمتر و وزن 1.4 تا 8.6 کیلوگرم بوده‌اند.
• غذا: تغذیه از حشرات، ماهی‌ها و تخم ماهی‌ها و مواد گیاهی: شیرونومیدها، دوکفه‌ای‌ها، شکم‌پایان، گیاهان خشکی‌زی، ترکیوپترا، جلبک‌های سبز، سخت‌پوستانی نظیر اوستراکودا، لارو ماهیان و....
• ژنتیک: تعداد کروموزوم‌های کروموزوم‌های هاپلوئید / گامتیک (n) برابرِ 25، و دیپلوئید / زیگوتیک (2n) برابر 50-50 است.
• ویژگی‌های رفتاری: شرایط گل آلودگی، دمای آب، کمبود اکسیژن و... را تحمل کرده و نوعی آفت است.
• سایر توضیحات: غیر بومی است که تصادفی و احتمالا همراه سایر کپورماهیان چینی وارد ایران شده و آثار منفی زیادی بر گونه‌های بومی ایران دارد. در استخرهای پرورشی نیز رقیب ماهی فیتوفاگ است. امکان انتقال انگل به سایر ماهیان را دارد. در بعضی نقاط مثل تالاب چغاخور، کاهش سطح آب منجر به نزدیکی این گونه مهاجم برای لانه‌سازی به محل تخمگذاری گونه‌های باارزش بومی شده و رقابت را تشدید نموده است.
■ تولیدمثل ماهی آمورچه
از اندازه 3 سانتیمتری بالغ هستند. ماهیان 2 و 3 ساله آماده تولیدمثل هستند.
معمولا در آبهای ساکن یا خیلی آرام تخمریزی می‌کنند.
تخمریزی در ایران در ماه‌های اردیبهشت تا اواخر شهریور است.
ماهی ماده، 3 یا 4 بار در هر فصل تولیدمثلی، تخمریزی می‌کند.
زیر سنگ‌ها لانه‌سازی می‌کنند. ماهی نر سطح محل تخمریزی را تمیز کرده و از تخم تا زمان گشوده شدن نگهداری می‌کند.
تخم‌ها به سقف لانه می‌چسبند. ماهی نر قبل از گشوده شدن تخم‌ها، لانه را ترک می‌کند.
هماوری مطلق این ماهی بین 184 تا 3060 تخم گزارش شده است. در ایران 2588 گزارش شده است.
قطر تخمک‌ها بین 0.4 تا 1.2 میلی‌متر.
نسبت جنسی 1 نر به 1.2 ماده.
■ صید ماهی آمورچه
-
■ ارزش‌های اقتصادی ماهی آمورچه
صید تجاری آن فاقد ارزش قابل توجه است.
امکان نگهداری در آکواریوم دارد.
■ وضعیت ذخایر ماهی آمورچه
در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.
این ماهی استعداد تبدیل شدن به آفت را دارد. داشتن نسل کوتاه، بلوغ زودرس، تخمریزی بالا، تلاش بالای تولیدمثلی و تحمل فیزیولوژیکی موجب افزایش تراکم و کلونیزاسیون این گونه غیربومی در بسیاری از اکوسیستم‌های آبی شده است.
■ بهداشت و بیماری‌های ماهی آمورچه
• انگل لیگولا (Ligula intestinalis) در این ماهی از چاه‌نیمه‌های زابل گزارش شده است.
○ تصاویر و فیلم از ماهی آمورچه: |
