:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان ← خانواده گیشماهیان ← گونه گیش رنگینکمانی
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Elagatis bipinnulata (Quoy & Gaimard, 1825)j
:: نام فارسی و محلی ایران: گیش رنگینکمانی
:: ردهبندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوستهاستخوانان)
← Order: Perciformes (راسته: سوفماهیسانان)
← Suborder: Percoidei (زیرراسته: سوفماهیواران)
← Superfamily: Percoidea (بالا خانواده: سوفماهیوشان)
← Family: Carangidae (خانواده: گیشماهیان) (En: Jacks and pompanos)
← Subfamily: Naucratinae
← Genus: Elagatis
← Species: Elagatis bipinnulata (گونه: گیش رنگینکمانی)
:: نام انگلیسی: Rainbow runner و نیز: Hawaiian salmon, Ocean salmon, Prodigal son, Rainbow runner fish, Rainbow yellowtail, Salmon runner, Samon, Shoemaker, Shoemaker, ...
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: بیاد، ظبی، غريبة، مجلبه، غزاله، عیفا
:: برخی از اسامی مترادف علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Seriola bipinnulata, Elagatis bipinnulatus, Micropteryx bipinnulatus, Seriolichthys bipinnulatus
:: ریشه لغوی: Elagatis از واژه elakate, -es (یونانی)= نام ماهی کارائیب
■ کشورهای محل زندگی گیش رنگینکمانی
• گزارش شده از آبهای ایران و نیز بیش از 130 کشور دیگر جهان گزارش شده است
آسیا: بحرین، چین، هند، اندونزی، فلسطین، ژاپن، اردن، کره جنوبی، کویت، مالزی، مالدیو، میانمار، عمان، پاکستان، فیلیپین، قطر، عربستان، سریلانکا، تایوان، تایلند، تیمور شرقی، امارات، ویتنام، یمن
آمریکای شمالی و مرکزی: ایالات متحده آمریکا، کوستاریکا، کوبا، دومینیکن، السالوادور، هاییتی،هندوراس، جامائیکا، مکزیک، نیکاراگوآ، پاناما و...
آمریکای جنوبی: برزیل، کلمبیا، اکوادور، ونزوئلا و...
اقیانوسیه: استرالیا، فیجی، پلی نزی، کیریباتی، میکرونزی، نیوکالدونیا، نیوزلند، تاهیتی، ساموآ، تونگا و...
آفریقا: آنگولا، کومور، کنگو، جیبوت، مصر، گینه استوایی، اریتره، گابن، غنا، کنیا، ماداگاسکار، موریتانی، موریس، موزامبیک، نیجریه، سومالی، آفریقای جنوبی، سودان، تانزانیا، توگو و...
■ زیستگاههای گزارششده گیش رنگینکمانی
بومی در خلیج فارس و دریای عمان ، و در گستره وسیعی از آبهای جهان دیده میشود.
در خلیج فارس خیلی نادر است.
■ ویژگیهای زیستگاه گیش رنگینکمانی
دریازی، در مجاورت صخرههای مرجانی.
در عمق 0 تا 150 متری و بیشتر 2 تا 10 متری دیده میشوند
ساکن مناطق نیمهگرمسیری.
ماهیان بالغ در نواحی اقیانوسی و نیز آبهای ساحلی عموما نزدیک بستر و روی آبسنگهای مرجانی، و گاهی دور از ساحل و اطراف اجسام شناور مشاهده میشوند.
مختصات جغرافیایی: از 42° شمالی تا 41° جنوبی، و 95° غربی تا 156° شرقی
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک گیش رنگینکمانی
• شکل بدن: دو باله پشتی مجموعا دارای 7 شعاع سخت و 25 تا 30 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 2 شعاع سخت و 18 تا 22 شعاع نرم | باله سینهای کوچک و هماندازه باله شکمی با 20 شعاع | باله شکمی دارای 1 شعاع سخت و 5 شعاع منشعب نرم | باله دمی به شدت دوشاخه و دارای 17 شعاع، 9 تادر بخش بالا و 8 تا در بخش پایین است | بخش بالایی بدن زیتونی تیره و آبی تا سبز و سفید است. دو نوار طولی نازک به رنگ آبی کمرنگ تا سفید آبیفام در طول بدن و طرفین وجود دارد که بین آنها نوار ضخیمتری به رنگ سبز زیتونی یا زرد قرار دارد | خط جانبی یک قوس قدامی دارد و بدون اسکات است اما حدود 100 فلس روی آن قرار دارد | فلس از نوع شانهای تمام بدن و بخشهایی از سرپوش آبششی، چانه، بالههای سینه ای و شکمی و دمی را پوشانده است | چشمها نسبتا کوچک هستند | دندانهای مخروطی شکل و متراکم (Villiform) روی نوار دندانی همراه با دندانهای ریزی روی سقف دهان و زبان
• اندازه: حداکثر طول کل 180 سانتیمتر و طول کل رایج آن 90 سانتیمتر است. بیشترین وزن گزارششده این گونه 46.2 کیلوگرم بوده است.
• طول عمر: بیشترین سن گزارششده، 6 سال بوده است.
• غذا: از بیمهرگان، بیشتر سختپوستان بزرگ زئوپلانکتونی و ماهیان کوچک تغذیه مینماید.
• ژنتیک: -
• ویژگیهای رفتاری: تشکیل گلههای بزرگ و کوچک میدهند. این گلهها از ماهیانی با اندازههای مختلف تشکیل میشود.
این گونه بسیار مهاجر است. شناگران سریعی هستند.
مطالعات بیوشیمیایی روی گونه نشان داده که عضلات آن حاوی مقادیر غیرعادی زیاد از اسید چرب دوکوزاهگزانوئیک است. احتمالا لیپید کمی در ماهیچه دیده میشود چون در اندامهای دیگر تجمع مییابد.
• سایر توضیحات: شکار پرندگان آبزی خانواده Laridae میشود.
■ تولیدمثل گیش رنگینکمانی
بالغین حدود 64.6 سانتیمتر و بیشتر هستند. تخمها پلاژیک میباشند.
از بهار تا اوایل پاییز تخمریزی میکند.
(بسته به محل، از ژانویه تا ژوئن امکان تخمریزی دارد، و دارای نقطه اوج تخمریزی سالیانه است)
تخمریزی در آبهای با دمای بیش از 27 درجه سانتیگراد شروع میشود.
■ صید گیش رنگینکمانی
با رشته قلاب، ترال کف، تور گوشگیر و انواع تله صید میشود
■ ارزشهای اقتصادی گیش رنگینکمانی
ماهی خوراکی باکیفیتی است.
صید تجاری آن ارزش بالایی دارد، اگرچه ارزش آن به اندازه تونماهیان نیست، اما به عنوان صید ضمنی بسیار مهم است.
صید ورزشی آن انجام میشود
در بازارهای جهان بصورت تازه، نمکسود، خشک، یخزده و نیز ساشیمی (غذای ژاپنی) عرضه میشود.
■ وضعیت ذخایر گیش رنگینکمانی
در سیاهه قرمز گونههای IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.
■ بهداشت و بیماریهای گیش رنگینکمانی
گزارش مسمومیت سیگوآترا از طریق این ماهی وجود دارد.
عفونت انگلی Caligus Infestation در این گونه دیده شده است
○ تصاویر و ویدئوهایی از ماهی گیش رنگینکمانی:
|