:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان ← خانواده زمردماهیان ← گونه زمردماهی چشم‌سیاه

■ سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Hemigymnus melapterus (Bloch, 1791)I
:: نام فارسی و محلی ایران: زمردماهی چشم‌سیاه، -

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Perciformes (راسته: سوف‌ماهی‌سانان)
← Suborder: Labroidei (زیرراسته: زمردماهی‌واران)
← Family: Labridae (خانواده: زمردماهیان) (En: Wrasses)
← Subfamily: Corinae
← Genus: Hemigymnus (جنس: زمردماهی‌های رنگین‌کمانی)
← Species: Hemigymnus melapterus (گونه: زمردماهی چشم‌سیاه)

:: نام انگلیسی: Blackeye thicklip و نیز: Blackedge thicklip wrasse, Half and half wrasse, Half-half thicklip, Thicklip wrasse
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان: -
:: برخی از نام‌های علمی مترادفِ قدیمی، یا غیرمعتبر: Hemigymnus melanopterus, Labrus melapterus, Halichoeres melapterus, Sparus niger, Julis boryii, Julis beraber, Labrichthys bicolor, Cheilolabrus magnilabris
:: ریشه لغوی: Hemigymnus از واژه hemi (یونانی)= نصف + gymnos (یونانی)= برهنه

■ کشورهای محل زندگی زمردماهی چشم‌سیاه
• فهرست‌شده در اسامی ماهیان آب‌های ایران (عوفی، 1394) [→نیاز به بررسی بیشتر. در هیچکدام از کشورهای اطراف ایران در خلیج فارس و دریای عمان، گزارش مطمئن ندارد] و نیز:
آسیا: چین، هنگ کنگ، هند، اندونزی، ژاپن، مالزی، مالدیو، فیلیپین، عربستان، تایوان، تیمور شرقی، ویتنام، یمن
آفریقا: مصر، موریس، موزامبیک، سومالی، تانزانیا
اقیانوسیه: استرالیا، پلی نزی، میکرونزی، نیو کالدونیا، پالائو، پاپوآ گینه نو، ساموآ، تونگا

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده زمردماهی چشم‌سیاه
• احتمالا بومی در خلیج فارس و دریای عمان همچنین:
دریای آندامان، دریای عرب، دیواره بزرگ مرجانی و دریای مرجان استرالیا، خلیج داوائو، اقیانوس هند، دریای اندونزی، خلیج کیمبی، خلیج لاگونوی، خلیج لانوزا، خلیج لینگاین، خلیج مالالاگ، خلیج میلنه، خلیج مورو، فلات‌های غرب‌مرکزی، شمال و شمالشرق استرالیا، اقیانوس آرام، خلیج پانای، آب‌های پلی‌نزی، خلیج راگای، دریای سرخ، خلیج سارانگانی، خلیج کوسه، خلیج سن میگل، خلیج ساگاد، خلیج سارساگان، دریای سولو-سلبز، دریای جنوبی چین، خلیج تاوی تاوی، دریای زرد و...

■ ویژگی‌های زیستگاه زمردماهی چشم‌سیاه
دریازی، نزدیک مرجان‌ها.
در عمق 1 تا 30 متری و بیشتر 5 تا 30 متری مشاهده شده است.
ساکن آب‌های گرمسیری با دمای 24°سانتیگراد و 28°سانتیگراد.
در پهنه‌های آبسنگی بین جزر و مدی و آبسنگ‌های رو به دریا. ماهیان جوانتر در ساحل و مجاور مرجان‌های منشعب هستند و بالغین بیشتر روی بسترهای ترکیبی سشن و سنگ و مرجان، و بالغین بزرگ‌جثه بیشتر به اعماق می‌روند.
مختصات جغرافیایی: از 30°شمالی تا 36°جنوبی و 24°شرقی تا 138°غربی

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک زمردماهی چشم‌سیاه

• شکل بدن: باله پشتی دارای 9 شعاع سخت و 10-11 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 3 شعاع سخت و 11 شعاع نرم | باله سینه‌ای دارای 13-14 شعاع نرم | باله دمی کم و بیش کوتاه و صاف | خط جانبی دارای 27-28 فلس | تعداد جارویی‌های آبششی (Gill Rakers) 26-29 عدد | بدن دوکی‌شکل و فشرده | پیشانی کم و بیش صاف | موقعیت دهان از نوع انتهایی | فلس‌ها از نوع دایره‌ای | رنگ بدن بر حسب فاز سن و سال، جنسیت و مکان تغییر می‌کند. ماهیان جوان کوچک به رنگ قهوه‌ای تیره و سبز در ناحیه پوزه و بین چشم، یک نوار سفید مایل از جلوی باله پشتی به سمت ناحیه شکمی، 2 دو نوار باریک زرد زیر بخش نرم بالهء پشتی که به سمت شکم محو می‌شود. بچه‌ماهیان بزرگتر دارای یک نوار سفید از پایهء باله پشتی که با عبور از بالهء سینه‌ای به شکم می‌رسد. سر و جلوی بدن تا نوار، به رنگ سبز خاکستری، بخش خلفی تا نوار سیاه است. بخش خلفی ساقه دمی و باله دمی زرد است و اغلب با 1 یا 2 نقطهء سیاه کوچک در مرکز و نزدیک پایهء باله. ماده‌های کوچک در ناحیه خلفی بدن دارای یک لکهء منحنی بین پایه باله پشتی و مخرجی به رنگ سیاه با یک نوار باریک سبز تیره روی هر فلس
• اندازه: حداکثر طول استاندارد 37 سانتیمتر است.
• طول عمر: -
• غذا: بیمهرگان کفزی مثل سخت‌پوستان، کرم‌های پرتار، خارپوستان و انواع نرمتنان. با افزایش سن، رژیم غذایی تدریجا از سخت‌پوستان پلانکتونی کفزی به بیمهرگان سخت‌پوسته تغییر می‌کند.
• ژنتیک: -
• ویژگی‌های رفتاری: بی‌خطر برای انسان.
• سایر توضیحات: شکار ماهیانی مثل هامورماهیان می‌شود.

■ تولید مثل زمردماهی چشم‌سیاه

نر و ماده ظاهر متفاوت دارند.
تخم‌گذار. تک‌همسر.
تولید تخم‌های شناور می‌کند.

■ صید زمردماهی چشم‌سیاه

-

■ ارزش‌های اقتصادی زمردماهی چشم‌سیاه

ارزش صید تجاری اندکی دارد.
صید ورزشی دارد.
ماهی آکواریومی است.

■ وضعیت ذخایر زمردماهی چشم‌سیاه

در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.

■ بهداشت و بیماری‌های زمردماهی چشم‌سیاه

در این گونه، عارضهء انگلی Benedenia Infestation مشاهده شده است.

○ تصاویر و ویدئوهایی از زمردماهی چشم‌سیاه: