:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان ← خانواده زمردماهیان ← گونه زمردماهی هلالی

■ سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Thalassoma lunare (Linnaeus, 1758)I
:: نام فارسی و محلی ایران: زمردماهی هلالی، زمردماهی ماه

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Perciformes (راسته: سوف‌ماهی‌سانان)
← Suborder: Labroidei (زیرراسته: زمردماهی‌واران)
← Family: Labridae (خانواده: زمردماهیان) (En: Wrasses)
← Genus: Thalassoma
← Species: Thalassoma lunare (گونه: زمردماهی هلالی)

:: نام انگلیسی: Moon wrasse و نیز: Crescent wrasse, Blue wrasse, Lyretail wrasse, Rainbow fish
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: نبّات القمری، ميسي
:: برخی از نام‌های علمی مترادفِ قدیمی، یا غیرمعتبر: Labrus lunaris
:: ریشه لغوی: Thalassoma از واژه thalassa (یونانی) = دریا + soma (یونانی)= بدن : به رنگ دریا

■ کشورهای محل زندگی زمردماهی هلالی
• گزارش‌شده از آب‌های ایران و نیز:
آسیا: بحرین، کویت، قطر، هند، پاکستان، عمان، عربستان، امارات، یمن، کامبوج، هنگ کنگ، اندونزی، ژاپن، اردن، کرده جنوبی، مالزی، مالدیو، میانمار، فیلیپین، سریلانکا، تایوان، تایلند، تیمور شرقی، ویتنام
آفریقا: جیبوتی، مصر، موریس، سومالی، آفریقای جنوبی، تانزانیا
اقیانوسیه: استرالیا، پلی نزی، کیریباتی، میکرونزی، نیو کالدونیا، نیوزلند، پالائو، پاپوآ گینه نو، تونگا، و...

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده زمردماهی هلالی
• بومی در خلیج فارس و دریای عمان همچنین:
دریای عرب، اقیانوس اطلس، خلیج بنگال، خلیج کاریگارا، دیواره بزرگ مرجانی و دریای مرجان استرالیا، خلیج داوائو، فلات‌های غرب‌مرکزی، شرق‌مرکزی و شمالی استرالیا، خلیج عدن، خلیج عقبه، اقیانوس هند، دریای اندونزی، خلیج کیمبی، خلیج لاگونوی، خلیج لانوزا، خلیج لینگاین، خلیج مالالاگ، خلیج میلنه، خلیج مورو، فلات نیوزلند، اقیانوس آرام، خلیج پانای، خلیج پانگوئیل، آب‌های پلی‌نزی، خلیج پاگای، دریای سرخ، خلیج سن میگل، خلیج سارانگانی، خلیج کوسه، خلیج ساگاد، دریای جنوبی چین، دریای سولو-سلبز، دریای تاسمان، خلیج تاوی تاوی، خلیج تایاباس، خلیج اولاگان، دریای زرد و...

■ ویژگی‌های زیستگاه زمردماهی هلالی
دریازی، نزدیک مرجان‌ها
در عمق 1 تا 20 متری مشاهده شده است.
ساکن آب‌های نیمه‌گرمسیری با دمای 24 تا 28 درجه سانتیگراد
در پهنه‌های آبسنگی محفوظ زندگی می‌کند و وارد خورها هم می‌شود
مختصات جغرافیایی: از 32°شمالی تا 36°جنوبی و 24°شرقی تا 136°غربی

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک زمردماهی هلالی

• شکل بدن: باله پشتی دارای 8 شعاع سخت و 13 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 3 شعاع سخت و 11 شعاع نرم | باله سینه‌ای دارای 15 شعاع نرم | باله دمی کم و بیش صاف با رشته لوب بالایی | تعداد جارویی‌های آبششی (Gill Rakers) 18-20 عدد | خط جانبی دارای 25-27 فلس | بدن مخروطی و فشرده | پیشانی محدب | دهان از نوع انتهایی | فلس از نوع دایره‌ای | بالغین دارای یک دم با لکه زردرنگ هلالی هستند، رنگ نرها در بلوغ از ناحیه سر آبی شده و به سمت دم تدریجا سبز می‌شود. رنگ کلی بدن سبز تیره تا آبی با خطوط سرخ و بنفش عمود است. سر دارای لکه‌ها و نوارهای نامنظم صورتی است. باله سینه‌ای بالغین آبی است و یک ناحیه کشیده صورتی دارد. رنگ بدن بچه‌ماهیان یک لکه بزرگ تیره در میانهء باله پشتی دارد و یک نقطه نامنظم سیاه در پایه باله دمی
• اندازه: حداکثر طول کل 45 سانتیمتر است.
• طول عمر: در اسارت تا ده سال، و در محیط وحشی کمتر.
• غذا: غذای این ماهی را بیشتر بیمهرگان کفزی کوچک و تخم ماهی‌ها تشکیل می‌دهد.
• ژنتیک: تعداد کروموزوم‌های هاپلوئید / گامتیک (n) برابر 24 و تعداد کروموزوم‌های دیپلوئید / زیگوتیک (2n) برابر 48-48 است.
• ویژگی‌های رفتاری: بی‌خطر برای انسان. بصورت تکی یا گروهی دیده می‌شود.
ماهیان فعالی هستند و تمام روز را در حال حرکتند. همچنین قلمروطلب بوده و تعقیب‌گر و مهاجم نسبت به ماهیان داخل قلمروشان هستند. بدلیل روزگرد بودن، بینایی خوبی دارند و بویایی آنها هم کارا است. شب‌ها اغلب زیر صخره‌ها استراحت می‌کنند. در صورت ضرورت می‌تواند با شنای پیاپی، حفره‌ای زیر صخره برای خود بسازد.
• سایر توضیحات: توسط هامورماهیانی مثل گونه Plectropomus leopardus و حسون‌ماهیان مثل گونه Synodus englemani شکار می‌شود.

■ تولیدمثل زمردماهی هلالی

تخم‌گذار
در اندازه 11 سانتیمتری بالغ هستند.
تغییر جنسیت در آنها دیده می‌شود. هرمافرودیت ماده به نر است.
این پروسه حدود ده روز بیشتر طول نمی‌کشد. معمولا در گروه‌هایی زندگی می‌کنند که یک نر غالب با یک حرمسرا دارد که چندین ماده یا نر در آن هستند. نر غالب رنگ درخشان‌تری دارد و تقریبا هرروز با جزر و مد، رنگ آن از سبز به آبی تغییر می‌کند و رفتارهای مهاجم دارد تا غالب بودن خود را نشان بدهد. در فصل تولیدمثل و قبل از مدّ اب، رنگ نر غالب کاملا آبی می‌شود و همه ماده‌ها را جمع کرده و تولید مثل شروع می‌شود.

■ صید زمردماهی هلالی

-

■ ارزش‌های اقتصادی زمردماهی هلالی

ارزش صید تجاری کمی دارد.
به عنوان ماهی آکواریومی مطرح است، در آکواریوم سرسخت است و عمر طولانی دارد و به تمیز کردن آکواریوم از انگل‌ها کمک می‌کند.

■ وضعیت ذخایر زمردماهی هلالی

در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت کمترین نگرانی (LC) است.

■ بهداشت و بیماری‌های زمردماهی هلالی

-

○ تصاویر و ویدئوهایی از زمردماهی هلالی: