■ مشخصات کلی خانواده کوسه ماهیان اره دار یا ارّهماهیان(Pristidae):
»» خانواده ارّهماهیان به راسته ارهماهیسانان (Rhinopristiformes) تعلق دارند. [منابع قدیمیتر: Pristiformes]
◄ توجه: با خانوادهء ارّهکوسه ها (Pristiophoridae) اشتباه نشود.
ریشه لغوی: یونانی >> Pristis= اره
نام انگلیسی: Sawfishes
نام فارسی: ارّهماهیان
■ خصوصیات زیستی و شیلاتی خانواده ارهماهیان:
- عمده پراکنش در آبهای اقیانوسهای اطلس آرام و هند.
- در آبهای جهان دارای 2 جنس و 7 گونه است.
- فرم بدن کم و بیش شبیه کوسه است. بدن دراز و دوکیشکل است.
- پوزه بلند و منتهی به یک تیغه پهن مجهز به دندانهای همشکل و اندازه و بسیار برجسته است.در زمان جنینی پوزه پوشیده از یک غلاف پردهای است که مانع زخمی شدن مادر هنگام زایمان میشود. این پرده بعد از تولد از بین میرود. کاربرد اصلی این دندانها جهت جستجوی غذا در بستر است.
- شکافهای آبششی در سطح تحتانی بدن قرار دارد. اسپیراکلها بزرگ، بالههای پشتی بزرگ و باله دمی رشد خوبی دارد.
- دندانهای کوچک و تیزی دارند که به صورت موزائیک پهلوی هم قرار گرفتهاند.
- دارای دو باله شتی با فاصله است.
- ماهیان بزرگ ساکن نواحی ساحلی هستند و وارد خورها و نیز رودخانهها نیز میشوند. بسترهای شنی یا گلی را ترجیح میدهند.
- در آبهای عمیقتر از 10 متر زندگی میکنند.
- تخمگذار زندهزا هستند و جنین منحصرا از کیسه زرده تغذیه میکند. نوزادان به هنگام تولد 40 تا 70 سانتیمتر طول دارند.
- مصرف خوراکی دارند، اگرچه جزو صیدهای تجاری نیستند. به خاطر اندازه از ماهیان جذاب برای صید ورزشی هستند.
- اگرچه عموما برای انسان بیخطر هستند، اما شکل ارّه آنها در هنگام صید ورزشی و خارج کردن از آب خطرناک است.
- صید آنها توسط رشتهقلاب طویل و نیز صید ضمنی ترال کفروب امکانپذیر است.
- به نظر میرسد که تنها وجود 4 گونه از آنها به طور قطعی به اثبات رسیده است، اگر چه بیش از 7 گونه ماهی در این خانواده ذکر میشود.در واقع گونههای این خانواده، بسیار با همدیگر اشتباه گرفته میشوند و اسمهای علمی متنوع و مشترک دارند.
■ پراکنش ارهماهیان در ایران:
• جنسها: دو جنس از خانواده ارهماهیان در آبهای ایران گزارش شدهاند:
- 1. Anoxypristis
- 2. Pristis
• گونههای ارّهماهیان ایران: در آبهای ایرانی خلیج فارس و دریای عمان، دو گونه به شرح جدول زیر از از جنسهای بالا گزارش شده است↓