■ مشخصات کلی خانواده طوطی ماهیان (Scaridae):
»» خانواده طوطیماهیان، عضو راسته سوف‌ماهی‌سانان (Perciformes) هستند.
ریشه لغوی: لاتین>> Sacrus= نام نوعی ماهی که در متون قدیمی ذکر شده، برگفته از واژه یونانی Skairo=جهیدن(به دلیل جهش‌های بلند ).
نام انگلیسی: Parrotfishes
نام فارسی: طوطیماهیان
■ خصوصیات زیستی و شیلاتی خانواده طوطیماهیان، Scaridae:
- اغلب ساکن مناطق گرمسیری بویژه در اقیانوس‌های اطلس، آرام و هند هستند.
- در آب‌های جهان، 10 جنس و 100 گونه دارد.
- دندان‌های فکی، دوکی شکل یا منقار طوطی مانند هستند. اغلب دندان‌های فک‌ها به هم جوش خورده، ایجاد صفحات دندانی نموده است.
- باله پشتی دارای 9 خار و 10 شعاع نرم است. این باله ممتد و طویل است.
- باله مخرجی دارای 3 خار و 9 شعاع نرم است.
- باله شکمی دارای یک خار و 5 شعاع نرم است.
- باله دمی، دارای 11 شعاع منشعب است.
- فلس‌ها بزرگ و دایره‌ای هستند.
- خط جانبی 22 تا 24 فلس را در بر می‌گیرد.
- تعداد مهره‌ها 25 عدد است.
- گیاهخوار بوده و اغلب از جلبکهای لابلای مرجان‌های مرده استفاده می‌نمایند.
- قطعات سنگی که همراه با جلبک‌ها جویده میشوند، تبدیل به شن شده و به هضم جلبک کمک می‌کنند. این مساله طوطی ماهیان را به یک تولید کننده مهم شن و ماسه در تپه‌های مرجانی تبدیل کرده است.
- تغییر جنسیت در اغلب آنها دیده می‌شود. در ابتدا هر دو جنس وجود دارد و در فاز بعدی، نرهای مبدل با رنگ‌های درخشان ایجاد میشوند.
- نرهای ایجاد شده، دارای چندین ماده بوده و تخم‌ریزی پلاژیک در آنها دیده می‌شود.
- بسیاری از گونه های‌خانواده طوطی ماهیان، رنگ‌های درخشانی دارند، اما این رنگ‌ها در اسارت و نیز برحسب سن و جنس تغییر می‌کند.
- به سختی در آکواریوم قابل نگهداری هستند، دندان‌های مخروطی آنها نیاز به جویدن صخره‌های مرجانی دارد تا بیش از حد رشد نکند.
- حداکثر طول این خانواده به 50 سانتیمتر می‌رسد.
- در آب‌های مناطق صخره ای مرجانی 2 تا 3 متری بستر آب زیست می‌کنند.
- بصورت جفت یا منفرد یا دسته های 15 تا 20 تایی حرکت می‌کند.
- گوشت آنها بصورت تازه مصرف می شود. ماهیان غذایی مهم هستند.
- صید آنها توسط تور گوشگیر، گرگور، تور ثابت عمقی و ترال کف انجام می‌شود.
■ پراکنش در ایران:
• جنس‌ها: در آب‌های ایرانی خلیج فارس و دریای عمان، شش جنس از خانواده طوطیماهیان گزارش شده است:
- 1. Bolbometopon
- 2. Calotomus » طوطی‌ماهی‌های بدرنگ
- 3. Cetoscarus
- 4. Chlorurus » سبزدم‌ها
- 5. Leptoscarus
- 6. Scarus
• گونه‌های طوطیماهیان ایران: سیزده گونه از شش جنس فوق در آب‌های ایرانی خلیج فارس و دریای عمان گزارش شده‌اند که به شرح جدول زیر می‌باشد. با کلیک بر روی آن می‌توانید اطلاعات دقیق‌تر گونه را مشاهده بفرمایید (اسامی با زمینه سیاه تکمیل اطلاعات شده‌اند)↓
