:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان ← خانواده شقایق‌ماهیان ← گونه ملوان‌ماهی

■ سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Abudefduf vaigiensis (Quoy & Gaimard, 1825)i

:: نام فارسی و محلی ایران: ملوان‌ماهی،
-
:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Perciformes (راسته: سوف‌ماهی‌سانان)
← Suborder: Labroidei (زیرراسته: زمردماهی‌واران)
← Family: Pomacentridae (خانواده: شقایق‌ماهیان) (En: Damselfishes)
← Subfamily: Pomacentrinae
← Genus: Abudefduf (جنس: گروهبان‌ماهی‌ها)
← Species: Abudefduf vaigiensis (گونه: ملوان‌ماهی)

:: نام انگلیسی: Indo-Pacific sergeant و نیز: Five-banded sergeant major, Demoiselle, Common sergeant, Sergeant major, Scissortail seargent, Yellowback sergeant
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: شبّار، شینینو
:: برخی از نام‌های علمی مترادفِ قدیمی، یا غیرمعتبر: Glyphisodon vaigiensis, Chaetodon tyrwhitti, Glyphisodon rahti, Glyphisodon quadrifasciatus, Abudefduf quinquilineatus, Abudefduf caudobimaculatus
:: ریشه لغوی: Abudefduf ، از واژه‌ abu (عربی)= پدر، اشاره به رهبری این ماهی در آبسنگ‌ها

■ کشورهای محل زندگی ملوان‌ماهی
• فهرست‌شده در ماهیان آب‌های ایران (عوفی، 1394) و کشورهای دیگر نظیر:
بحرین، چین، هنگ کنگ، هند، اندونزی، اردن، ژاپن، کره جنوبی، کویت، مالزی، مالدیو، عمان، فیلیپین، قطر، عربستان، سریلانکا، تایوان، تایلند، تیمور شرقی، امارات، یمن
آفریقا: جیبوتی، مصر،ک نیا، ماداگاسکار، موریس، موزامبیک، سومالی، آفریقای جنوبی، تانزانیا
اقیانوسیه: استرالیا، فیجی، پلی نزی، کیریباتی، میکرونزی، نیو کالدونیا، نیوزلند، پالائو، پاپوآ گینه نو، ساموآ، تونگا و...
معرفی شده به ایتالیا و فلسطین

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده ملوان‌ماهی
• بومی در خلیج فارس و دریای عمان و اکوسیستم‌های دیگری مثل:
دریای عرب، اقیانوس اطلس، خلیج آتولایان، دیواره بزرگ مرجانی و دریای مرجان استرالیا، خلیج داوائو، فلات‌های شرق‌مرکزی، شمالی و شمالشرقی و غرب مرکزی استرالیا، دریای شرقی چین، دریای جنوبی چین، خلیج عقبه، خلیج تایلند، اقیانوس هند، دریای اندونزی، خلیج کیمبی، خلیج لانوزا، خلیج مالالاگ، دریای مدیترانه، خلیج میلنه، خلیج مورو، اقیانوس آرام، آب‌های پلی‌نزی، خلیج راگای، دریای سرخ، دریای کوسه، خلیج سارانگانی، دریای سولو-سلبز، خلیج تاوی تاوی، خلیج تایاباس، دریای زرد، رودخانه پیکو، رودخانه اِرجِن، رودخانه شیلیائو، رودخانه سیکائو و...

■ ویژگی‌های زیستگاه ملوان‌ماهی
دریازی، در نزدیکی صخره‌های مرجانی. مهاجر در اقیانوس، بنتوپلاژیک
در عمق 1 تا 15 متری مشاهده می‌شود.
ساکن آب‌های گرمسیری
بالغین ساکن لبهء بالایی شیبِ خارجی شیب‌های آبسنگی و صخره‌های ساحلی. بچه‌ماهیان اطراف علف‌های دریایی شناور هستند.
مختصات جغرافیایی: از 36°شمالی تا 39°جنوبی و 26°شرقی تا 143°غربی

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ملوان‌ماهی

• شکل بدن: باله پشتی دارای 13 شعاع سخت و 12-14 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 2 شعاع سخت و 11-13 شعاع نرم | باله سینه‌ای دارای 16-20 شعاع نرم | باله دمی دوشاخه | جارویی‌های آبششی (Gill Rakers) به تعداد 23-33 عدد | خط جانبی دارای 19-23 فلس که 21-22 عدد آن روزن‌دار است | دهان از نوع انتهایی | فلس از نوع شانه‌ای | بدن فشرده | رنگ بدن سبزآبی در ناحیه پشت که به تدریج به سمت شکم سفید می‌شود و دارای پنج نوار آبی تیره رو بدن که اولین آن بلافاصله پشت سر است و نازکترین آن روی ساقه باله دمی قرار دارد. سومین تا پنجمین نوارهای رنگی به باله پشتی می‌رسد. رنگ ناحیه پشتی بین اولین و سومین نوار، اغلب زرد است. باله دمی فاقد نوار رنگی
• اندازه: حداکثر طول کل 20 سانتیمتر است.
• طول عمر: -
• غذا: گیاهخوار. جلبک‌های کفزی، زئوپلانکتون و بیمهرگان کوچک
بررسی در آب‌های ابوموسی نشان داده که ارجحیت غذایی این ماهی با بیش از 70 درصد، به جلبک تعلق دارد و سپس ماهی و بعد جانوران کفزی غذاهای فرعی محسوب می‌شوند.
• ژنتیک: تعداد کروموزوم‌های هاپلوئید / گامتیک (n)، برابر 24 عدد و تعداد کروموزوم‌های دیپلوئید / زیگوتیک (2n) برابر 48-48 عدد.
• خصوصیات رفتاری: معمولا تشکیل دسته می‌دهند، و اطراف مرجان‌ها لانه می‌سازند.
• سایر توضیحات: -

■ تولیدمثل ملوان‌ماهی

تخم‌گذار، تخم‌ها در نزدیکی بستر به اشیا و سطوح می‌چسبند.
نرها از تخم‌ها محافظت کرده و آن‌ها را تهویه می‌کنند.
تشکیل گله‌های تولیدمثلی می‌دهند.
نر و ماده شبیه هم هستند.

■ صید ملوان‌ماهی

-

■ ارزش‌های اقتصادی ملوان‌ماهی

ارزش صید محدود و برای مصارف محلی.
ماهی آکواریومی است.

⧠ وضعیت ذخایر ملوان‌ماهی

در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "ارزیابی نشده" است.

■ بهداشت و بیماری‌های ملوان‌ماهی

گزارش مسمومیت سیگوآترا از ناحیه این ماهی وجود دارد.

○ تصاویر و ویدئوهایی از ملوان‌ماهی: