:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان ← خانواده جراح‌ماهیان ← گونه جراح‌ماهی زردباله
»» سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Acanthurus xanthopterus Valenciennes, 1835 j
:: نام فارسی و محلی ایران: جراح‌ماهی زردباله ، جراح‌ماهی باله‌زرد، جراح‌ماهی بنفش
:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Perciformes (راسته: سوف‌ماهی‌سانان)
← Suborder: Acanthuroidei (زیرراسته: جراح‌ماهی‌واران)
← Family: Acanthuridae (خانواده: جراح‌ماهیان) (En: Surgeonfishes)
← Subfamily: Acanthurinae
← Genus: Acanthurus (جنس: جراح‌ماهی‌ها)
← Species: Acanthurus xanthopterus (گونه: جراح‌ماهی زردباله )
:: نام انگلیسی: Yellowfin surgeonfish و نیز: Purple surgeonfish, Ring-tailed surgeonfish, Yellow-mask surgeon
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: جهم، فریض، انفوس، فرد
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Hepatus xanthopterus, Teuthis xanthopterus, Acanthurus rasi, Teuthis crestonis, Acanthurus crestonis, Hepatus crestonis, Teuthis guentheri, Hepatus aquilinus, Acanthurus reticulatus
:: ریشه لغوی: Acanthurus از واژه Akantha (یونانی)= خار + oura=دم /xanthopterus از واژه xanthos (یونانی) = زرد + ptero (یونانی)= باله
■ کشورهای محل زندگی جراح‌ماهی زردباله
• فهرست‌شده در ماهیان ایران (عوفی، 1394) و نیز:
آسیا: هند، اندونزی، ژاپن، مالزی، مالدیو، فیلیپین، عربستان، سریلانکا، تایوان، تایلند، ویتنام
آفریقا: کومور، جیبوتی، کنیا، ماداگاسکا، موریس، موزامبیک، سومالی، آفریقای جنوبی، تانزانیا
آمریکای شمالی و مرکزی: کوستاریکا ال‌سالوادور، گواتمالا، هندوراس، مکزیک، نیکاراگوآ، پاناما
آمریکای جنوبی: کلمبیا، اکوادور
اقیانوسیه: ساموآ، استرالیا، فیجی، پلی نزی، کیریباتی، میکرونزی، نیو کالدونیا، پالائو، پابوآ گینه نو، تاهیتی و...
■ زیستگاه‌های گزارش‌شده جراح‌ماهی زردباله
• بومی در خلیج فارس و دریای عمان، و همچنین:
دریای آندامان، دریای عرب، باتاراسا فیلیپین، دیواره بزرگ مرجانی و دریای مرجان استرالیا، خلی داوائو، خلیج عدن، خلیج عقبه، خلیج کالیفرنیا، اقیانوس هند، دریای اندونزی، خلیج کیمبی، خلیج لانوزا، خلیج لینگاین، خلیج میلنه، فلات‌های شمال، شمالشرق و شمالغرب استرالیا، اقیانوس آرام، آب‌های پرو-گالاپاگوس، آب‌های پلی‌نزی، دریای سرخ، خلیج سن میگل، آب‌های ساحلی سومالی، دریای جنوبی چین، دریای سولو-سلبز، دریای زرد، رود شیلیائو و...
■ ویژگی‌های زیستگاه جراح‌ماهی زردباله
دریازی، در مجاورت صخره‌های مرجانی. بنتوپلاژیک.
در عمق 1 تا 100 متری و بیشتر 5 تا 90 متری حضور دارد.
ساکن نواحی گرمسیری، با دمای 24 تا 28 درجه سانتیگراد
ساکن زیستگاه‌های گوناگون مرجانی، نواحی عمیق‌تر آبگیرها و خلیج‌های محفوظ را ترجیح می‌دهد، همچنین در بخش رو به دریای آبسنگ‌ها هم حضور دارد. ماهیان جوان در آب‌های کم‌عمق ساحلی و بالغین بیشتر در نواحی عمیق‌تر مستقر می‌گردند.
مختصات جغرافیایی: از 30°شمالی تا 35°جنوبی و 23°شرقی تا 77°غربی
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک جراح‌ماهی زردباله
• شکل بدن: باله پشتی داریا 8-9 شعاع سخت و 25-27 شعاع نرم است | باله مخرجی دارای 3 شعاع سخت و 23-25 شعاع نرم است | باله سینه‌ای دارای 16-17 شعاع نرم | باله شکمی دارای 1 شعاع سخت و 5 شعاع نرم | باله دمی کم و بیش صاف | باله پشتی بیشتر سطح پشتی را پوشانده است | بدن ماهی زنده خاکستری بنفش‌فام است و یک لکهء زرد کمرنگ جلوی چشم دارد. باله پشتی و مخرجی خاکستری زردفام در پایه و زرد کمرنگ در بالا، پایه باله دمی سفید و خود باله بنفش. | تعداد جاروئی‌های آبششی (Gill Rakers) قدامی 16-24 و خلفی 17-22 عدد است | شعاع‌های باله دمی کوچک هستند | دهان انتهایی | فلس‌ها از نوع شانه‌ای
• اندازه: حداکثر طول کل 70 سانتیمتر و طول کل رایج آن میانگین 50 سانتیمتر است.
• طول عمر: -
• غذا: تغذیه از دیاتوم‌ها، مواد آواری، جلبک، هیدروئیدها و قطعات بدن ماهیان
• ژنتیک: -
• خصوصیات رفتاری: گاز می‌گیرد و سمی است. تشکیل گله می‌دهد.
• سایر توضیحات: -
■ تولیدمثل جراح‌ماهی زردباله
در پالائو، از ماهی ژانویه تا ماه می تخمریزی آن گزارش شده است.
مرحله لاروی 64 روز است.
لارو در محیط پرورشی از روتیفر، آرتمیا و... تغذیه می‌شود.
■ صید جراح‌ماهی زردباله
با انواع تور، تله و گاهی با ترال.
■ ارزش‌های اقتصادی جراح‌ماهی زردباله
ارزش صید تجاری کمی دارد.
به عنوان ماهی آکواریومی دارای ارزش است.
■ وضعیت ذخایر جراح‌ماهی زردباله
در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.
■ بهداشت و بیماری‌های جراح‌ماهی زردباله
انگل Balantidium coli از این ماهی در هند گزارش شده است.
○ تصاویر و فیلم از جراح‌ماهی زردباله:
|
