:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان »» خانواده گیش‌ماهیان »» گونه ماهی ده‌باله شاهی

■ سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Alepes vari (Cuvier, 1833)i
:: نام فارسی و محلی ایران: ماهی ده‌باله شاهی

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Perciformes (راسته: سوف‌ماهی‌سانان)
← Suborder: Percoidei (زیرراسته: سوف‌ماهی‌واران)
← Superfamily: Percoidea (بالا خانواده: سوف‌ماهی‌وشان)
← Family: Carangidae (خانواده: گیش‌ماهیان) (En: Jacks and pompanos)
← Subfamily: Caranginae
← Genus: Alepes (جنس: ده‌باله‌های بیضوی)
← Species: Alepes vari (گونه: ماهی ده‌باله شاهی)

:: نام انگلیسی: Herring scad و نیز: Blackfin scad, Deep-bodied crevalle, Duskyfin crevalle, Trevally scad.
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: نيزكة مُرَنكة، گملو، جرنیز، مورگی،
:: برخی از اسامی مترادف علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Caranx vari, Selar macrurus, Alepes macrurus, Caranx macrurus, Alepes glabra
:: ریشه لغوی: Alepes از واژه alepis, -idos (یونانی)= بدون فلس.

■ کشورهای محل زندگی ماهی ده‌باله شاهی:
• گزارش‌شده از آب‌های ایران و کشورهای دیگر نظیر:
آسیا: بحرین، بنگلادش، کامبوج، چین، هند، اندونزی، عراق، ژاپن، کره شمالی، کره جنوبی، کویت، مالزی، مالدیو، میانمار، عمان، پاکستان، فیلیپین، قطر، عربستان، سنگاپور، سریلانکا، تایوان، تایلند، امارات، ویتنام، یمن
اقیانوسیه: استرالیا، نیوکالدونیا، پابوآ گینه نو
آفریقا: جیبوتی، مصر، اریتره، سومالی

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده ماهی ده‌باله شاهی:
• بومی در خلیج فارس و دریای عمان ، و اکوسیستم‌های دیگر مثل:
دریای آندامان، دریای عرب، خلیج بنگال، دریای شرق و جنوب چین، خلیج عدن، خلیج تایلند، اقیانوس هند، دریای اندونزی، خلیج میلنه، فلات‌های شمال و شمالغرب استرالیا، خلیج اورموک، اقیانوس آرام، خلیج پانگوئیل، خلیج راگای، دریای سرخ، خلیج سن میگل، دریای ژاپن، خلیج سوگود، دریای سولو-سلبز، خلیج تایاباس، دریای زرد، رود شیلیائو

■ ویژگی‌های زیستگاه ماهی ده‌باله شاهی:
دریازی و نیز آب‌های لب‌شور، پلاژیک-نریتیک
در عمق 0 تا 10 متری مشاهده شده است.
ساکن نواحی گرمسیری
بالغین در آب‌های کم‌عمق ساحلی و نزدیک سطح حضور دارند و در بسترهای دارای آب شفاف و مرجان‌ سمت ساحل تجمع می‌کنند.

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی ده‌باله شاهی:

• شکل بدن: باله پشتی مجموعا دارای 9 شعاع سخت و 23-27 شعاع نرم است | باله مخرجی دارای 3 شعاع سخت و 20-23 شعاع نرم است.| بدن بسیار فشرده و بیضی‌شکل | مقطع پشتی و شکمی ماهی تقریبا به یک شکل و محدب | پوزه نوک تیز | خط جانبی به شدت کمانی در ابتدا و سپس از زیر پایه باله دوم پشتی مستقیم می‌شود | بخش محدب خط جانبی 42 تا 50 فلس و تا 2 اسکات دارد و بخش مستقیم آن تا 7 فلس و 48 تا 69 اسکات | پلک چربی کاملا توسعه‌یافته روی نیمه خلفی چشم | یک ردیف تکی دندان‌های شانه‌ای شکل داخل دهان دارد | 32 تا 38 جارویی آبششی (Gill Rakers) دارد | مجموعا 24 مهره در ستون فقرات دارد | رنگ بدن در بالا آبی خاکستری که به سمت پایین نقره‌ای و سفید می‌شود، همراه با لکه‌های تیره روی لبه‌های سرپوش آبششی | باله‌ها تیره هستند، بجز بخش سخت باله پشتی که روشنتر است | میزان رنگدانه تیره روی باله‌ها شاخص شناسایی جنسیت است که نرها دارای باله پشتیِ سخت و باله مخرجی تیره تر هستند.
• اندازه: حداکثر طول کل 56 سانتیمتر و طول چنگالی رایج آن 30 سانتیمتر است. بزرگترین گونه این جنس است.
• طول عمر: -
• غذا: گوشتخوار است و دامنهء وسیعی از جانوران بویژه سخت‌پوستانی نظیر میگو و نیز پاروپایان، ده‌پایان و ماهیان کوچک را می‌خورد.
• ژنتیک: -
• خصوصیات رفتاری: بی‌خطر برای انسان. در گله‌های متراکم زندگی می‌کنند.
• سایر توضیحات: باکتری‌های مولد نور در معده این ماهی به عنوان بخشی از فلور طبیعی آن مشاهده شده است.

■ تولیدمثل ماهی ده‌باله شاهی:

-

■ صید ماهی ده‌باله شاهی:

گاهی به رشته‌قلاب‌ها می‌افتد.
با قلاب ماهیگیری ورزشی نیز صید می‌گردد.

■ ارزش‌های اقتصادی ماهی ده‌باله شاهی:

ارزش صید تجاری اندکی دارد.

■ وضعیت ذخایر ماهی ده‌باله شاهی:

در سیاهه قرمز گونه‌ها، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.

■ بهداشت و بیماری‌های ماهی ده‌باله شاهی:

انگل‌های مختص آبزیان در این گونه گزارش شده است مثل نماتود گونهء Philometra austropacifica که در تخمدان ماده زندگی می‌کند

○ تصاویر و ویدئوهایی از ماهی ده‌باله شاهی: