:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان ← خانواده فریباماهیان ← گونه فریباماهی خط‌نارنجی

■ سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Balistapus undulatus (Park, 1797)j
:: نام فارسی و محلی ایران: فریباماهی خط‌نارنجی ، ماشه‌ماهی هندی
-

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Tetraodontiformes (راسته: چهاردندان‌سانان)
← Family: Balistidae (خانواده: فریباماهیان یا ماشه‌ماهیان) (En: Triggerfishes)
← Genus: Balistapus
← Species: Balistapus undulatus (گونه: فریباماهی خط‌نارنجی)

:: نام انگلیسی: Orange-lined triggerfish و نیز: Red-lined triggerfish, Striped triggerfish, Undulate triggerfish, Vermiculated triggerfish
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: ام قرن
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Balistes undulatus, Balistes minor, Balistes lineatus, Balistes aculeatus viridis, Balistes porcatus
:: ریشه لغوی: Balistapus: از واژه‌ ballistare (لاتین) =پرتاب کردن

■ کشورهای محل زندگی فریباماهی خط‌نارنجی
• فهرست‌شده در اسامی ماهیان آب‌های ایران (عوفی، 1394)←[احتمال اشتباه بودن این فهرست وجود دارد، چون از کشورهای نزدیک ایران گزارشی ندارد و تحقیق مستقلی در ایران نشده است] و نیز:
آسیا: برونئی دارالسلام، کامبوج، چین، هند، اندونزی، ژاپن، اردن، مالزی، مالدیو،میانمار، فیلیچین، سنگاپور، سریلانکا، تایوان، تایلند، تیمور شرقی، ویتنام، یمن
اقیانوسیه: استرالیا، فیجی، پلی نزی، ساموآ، کیریباتی، میکرونزی، نیو کالدونیا، پالائو، پاپوآ گینه نو، تونگا و...
آفریقا: جیبوتی، مصر، موزامبیک، سومالی، آفریقای جنوبی، تانزانیا

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده فریباماهی خط‌نارنجی
• احتمالا بومی در خلیج فارس و دریای عمان، و نیز:
دریای آندامان، دریای عرب، خلیج آتولایان، خلیج بنگال، دیواره بزرگ مرجانی و دریای مرجان استرالیا، خلیج داوائو، خلیج عدن، خلیج عقبه، خلیج تایلند، اقیانوس هند، دریای اندونزی، خلیج کیمبی، خلیج لاگونوی، خلیج لانوزا، خلیج لینگاین، خلیج مالالاگ، خلیج میلنه، خلیج مورو، فلات‌های شمال و شمالشرق استرالیا، اقیانوس آرام، خلیج پانای، آب‌های پلی‌نزی، خلیج راگای، دریای سرخ، دریای جنوبی چین، دریای سولو-سلبز، خلیج تاوی تاوی، خلیج تایاباس، دریای زرد و...

■ ویژگی‌های زیستگاه فریباماهی خط‌نارنجی
دریازی، نزدیک مرجان‌ها
در عمق 2 تا 50 متری مشاهده شده است.
ساکن آب‌های گرمسیری با میانگین دمای 28 درجه سانتیگراد
بالغین در طبیعت، قلمروطلب هستند و در نواحی غنی از مرجان در آبگیرهای عمیق و آبسنگ‌های رو به دریا از منطقهء موج‌ها تا عمق حداقل 50 متری هستند. بچه‌ماهیان بسترهای نرم‌تر را ترجیح می‌دهند.
مختصات جغرافیایی: از 32°شمالی تا 32°جنوبی و 30°شرقی تا 132°غربی

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک فریباماهی خط‌نارنجی

• شکل بدن: دو باله پشتی مجموعا دارای 3 شعاع سخت و 24-27 شعاع نرم | باله مخرج دارای 20-24 شعاع نرم | باله سینه‌ای دارای 13-15 شعاع نرم | باله شکمی دارای 1 شعاع سخت | باله دمی کم و بش کوتاه و | | در ردیف طولی بدن، 36-40 فلس دارد | سطح مقطع بدن بیضی، بدن به سمت عقب فشرده می‌شود | پیشانی کم و بیش صاف | موقعیت دهان از نوع انتهایی | دهان کوچک است و دندان‌های قوی دارد | نر وماده تقریبا شبیه، نرها روی بیشتر قسمت‌های پوزه فاقد نوار هستند | مقابل چشم بدون شیار و برجستگی است. | بالای پایه باله سینه‌ای و قبل شکاف آبششی فلس‌ها بزرگتر هستند فلس‌های ساقهء دمی دارای دو ردیف ردیف طولی خار رو به جلو | رنگ سر و بدن سبز تا قهوه‌ای با خطوط محدب و مایل به رنگ نارنجی و یک لکهء گرد بزرگ که بیشتر پایه باله دمی را در بر می‌گیرد، شعاع‌های باله پشتی، مخرجی و سینه‌ای نارنجی هستند. باله دمی هم نارنجی است. | سر این ماهی بزرگ و تقریبا یک سوم طول بدن است |
• اندازه: حداکثر طول کل 30 سانتیمتر و میانگین طول کل 26 سانتیمتر است.
• طول عمر: -
• غذا: تغذیه از طیف وسیعی از موجودات کفزی مثل جلبک، خارپوستانی نظیر ستاره دریایی، ماهیان، نرمتنان، سخت‌پوستان کفزی مثل خرچنگ‌های گرد، انواع کرم‌های پرتار و حلقوی، اسفنج‌ها، هیدروزوآ و آب‌دزدک‌دریایی
• ژنتیک: تعداد کروموزوم‌های هاپلوئید / گامتیک (n) برابر 21 و تعداد کروموزوم‌های دیپلوئید /زیگوتیک (2n) برابر 42-42 عدد است.
• ویژگی‌های رفتاری: برای انسان خطرناک است. اولین باله پشتی این ماهی وسیله دفاعی آن است. روزگرد، در حالت عادی تنها و قلمروطلب است.
• سایر توضیحات: توسط ماهیانی مثل گیش باله‌آبی (Caranx melampygus) و هامورماهیان شکار می‌شود.

■ تولیدمثل فریباماهی خط‌نارنجی

تخمگذار و با جنس‌های مجزا.
ماده کمی بزرگتر از نر است.
تولیدمثل ممکن است با تشکیل دسته‌های تولیدمثلی همراه باشد. لانه‌سازی در کانال‌ها انجام می‌شود.
تخم‌ها در یک خوشهء اسفنج‌مانند در حفره‌ای بین شن‌ها و قلوه‌سنگ‌ها تجمع می‌یابند.
تخم‌گشایی در یک شب انجام می‌شود.
لانه توسط یک یا هردو والد مراقبت می‌شود.

■ صید فریباماهی خط‌نارنجی

با ترال و انواع تله. قلاب.

■ ارزش‌های اقتصادی فریباماهی خط‌نارنجی

ارزش صید تجاری دارد. بصورت تازه یا خشک در بازارهای جهان عرضه می‌شود.
ماهی آکواریومی است.
صید ورزشی دارد.
در کنترل اکولوژیک محیط زیست و مصرف جانورانی که افزایش بیش از حد آنها برای زیستگاه‌ها مضر است، دارای نقش است.

⧠ وضعیت ذخایر فریباماهی خط‌نارنجی

در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "ارزیابی نشده" است.

■ بهداشت و بیماری‌های فریباماهی خط‌نارنجی

آلودگی انگلی با نماتودها در این گونه گزارش شده است.

○ تصاویر و فیلم از فریباماهی خط‌نارنجی: