:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان »» خانواده فریباماهیان »» گونه فریباماهی سرخ‌دندان

■ سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Odonus niger (Rüppell, 1836)j
:: نام فارسی و محلی ایران: فریباماهی سرخ دندان، ماشه‌ماهی نایجر. پیکاسو نایجر


:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Tetraodontiformes (راسته: چهاردندان‌سانان)
← Family: Balistidae (خانواده: فریباماهیان ) (En: Triggerfishes)
← Genus:Odonus
← Species: Odonus niger (گونه: فریباماهی سرخ‌دندان)

:: نام انگلیسی: Red-toothed triggerfish و نیز : Blue triggerfish, Red toothed file fish, Triggerfish, Redfang Triggerfish, Niger Triggerfish.
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: شرومة، کرکمبه، همرا سین
:: برخی از اسامی مترادف علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Xenodon niger, Balistes erythrodon, Odonus erythrodon
:: ریشه لغوی:Odonus: از واژه‌های odous (یونانی)= دندان + onos (یونانی)= نوعی ماهی

■ کشورهای محل زندگی فریباماهی سرخ‌دندان:
• گزارش‌شده از آب‌های ایران (عوفی، 1394) و نیز:
آسیا: چین، هند، اندونزی، ژاپن، اردن، مالزی، مالدیو، عمان، فیلیپین، عربستان، سریلانکا، تایوان، تایلند، ویتنام، یمن
اقیانوسیه: استرالیا، ساموا، فیجی، پلی‌نزی، گوام، کیریباتی، میکرونزی، پالائو، تونگا، پابوآ گینه نو و...
آفریقا: مصر، کنیا، ماداگاسکار، موریس، موزابیک، سومالی، آفریقای جنوبی، تانزانیا و...

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده فریباماهی سرخ‌دندان:
• بومی در خلیج فارس و دریای عمان، و همچنین:
دریای عرب، دیواره بزرگ مرجانی و دریای مرجان استرالیا، خلیج داوائو، خلیج عقبه، اقیانوس هند، دریای اندونزی، خلیج کیمبی، خلیج میلنه، فلات‌های شمال و شمالشرق استرالیا، اقیانوس آرام، خلیج پانای، آب‌های پلی‌نزی، دریای سرخ، خلیج سوگود، آب‌های ساحلی سومالی، دریای جنوبی چین، دریای سولو-سلبز، دریای زرد و...

■ ویژگی‌های زیستگاه فریباماهی سرخ‌دندان:
دریازی و در مجاورت صخره‌های مرجانی. فاقد مهاجرت.
در عمق 5 تا 40 متری مشاهده می‌شود.
ساکن نواحی گرمسیری.
در کانال‌های مرجانی یا در طول شیب‌هایی که به جریانات قوی منتهی می‌شوند زندگی می‌کنند.نوزادان و ماهیان جوان درنقاط قلوه‌سنگی محفوظ و سوراخ‌های دارای اندازه مناسب پناه می‌گیرند و به این وسیله از جریانات قوی مجاور محفوظ می‌مانند.
مختصات جغرافیایی: از 32° شمالی تا 24° جنوبی و 30 ° شرقی تا 137° غربی

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک فریباماهی سرخ‌دندان:

• شکل بدن: دارای دوباله پشتی مجموعا با 3 شعاع سخت و 33-36 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 28-31 شعاع نرم | باله سینه‌ای دارای 15-16 شعاع نرم | رنگ بدن معمولا بنفش تیره با نقوش سبزآبی روی سر و حاشیه‌های درخشان آبی روی لوب‌های دم و باله‌ها | باله دمی بسیار قوس‌دار و مقعر | دندان‌ها نامنظم و دارای دندان‌های ریز قرمز تیز سوزن‌مانند با دو دندان در آرواره بالایی که با بسته‌بودن دهان هم دیده می‌شود | توان تغییر رنگ بر مبنای وضعیت، نوع غذا و کیفیت آب از بنفش به سبزآبی | باله سینه‌ای بسیار کوچک است و بیشتر با بالهء پشتی و مخرجی حرکت خود را هدایت می‌کنند و شنای بسیار خاصی دارند
• اندازه: حداکثر طول کل 50 سانتیمتر و طول کل رایج آن 30 سانتیمتر است.
• طول عمر: -
• غذا: تغذیه بطور عمده از پلانکتون‌های جانوری و اسفنج. در کنار آن از انواع کریل، خرچنگ گرد، ماهی مرکب، توتیا، ماهیان کوچک و... مصرف می‌نمایند.
• ژنتیک: تعداد کروموزوم‌های هاپلوئید/گامتیک (n) برابر 21 و تعداد کروموزوم‌های دیپلوئید/زیگوتیک (2n) برابر 42-42 عدد است.
• خصوصیات رفتاری: بی‌خطر برای انسان. بصورت گله‌ای زندگی و تغذیه می‌کند. گونه آرامی است اما با افزایش سن کمی پرخاشگر شده و صدای خاصی تولید می‌کند.
در آکواریوم مورد گازگرفتن دست انسان نیز وجود داشته است.
• سایر توضیحات: سرعت رشد آن در مقایسه این خانواده زیاد است که باید در نگهداری آکواریومی موردتوجه باشد.

■ تولیدمثل فریباماهی سرخ‌دندان:

تخمگذار و با جنس‌های مجزا.
لانه می‌سازد و والدین و بویژه ماده، از تخم و نوزاد نگهداری می‌کنند.
در زمان تولید مثل، ماهی نر یک قلمرو تولیدمثلی تشکیل می‌دهد.
در آکواریوم معمولا تولیدمثل نمی‌کنند.

■ صید فریباماهی سرخ‌دندان:

با تورهای کیسه‌ای ثابت (Drive-in Net)

■ ارزش‌های اقتصادی فریباماهی سرخ‌دندان:

ارزش صید تجاری کمی دارد. بصورت خشک و تازه در بازارهای جهان عرضه می‌شود.
ماهی جوانتر، گونه آکواریومی است.

⧠ وضعیت ذخایر فریباماهی سرخ‌دندان:

در سیاهه قرمز گونه‌ها، وضعیت ارزیابی‌نشده دارد.

■ بهداشت و بیماری‌های فریباماهی سرخ‌دندان:

○ تصاویر و فیلم از فریباماهی سرخ‌دندان: