تماس درباره ما منابع سایت سایر آبزیان گونه های ماهی خانواده ماهیان درباره خلیج فارس و دریای عمان  
 
  خلیج فارس و دریای عمان
خانواده نیم‌منقارماهیان
(Hemiramphidae)
 


 

■ مشخصات کلی خانواده نیممنقارماهیان (Hemiramphidae):

»» خانواده نیم‌منقار‌ماهیان، جزو راسته منقارماهی‌سانان (Beloniformes) هستند.

ریشه لغوی: یونانی >> Hemi= نیم + Rhamphos = نوک، منقار

نام انگلیسی: Halfbeaks

نام فارسی: نیم منقار ماهیان

Hemiramphidae

■ خصوصیات زیستی و شیلاتی خانواده نیم‌منقارماهیان، Hemiramphidae:

  • پراکنش نیم‌منقارماهیان متمرکز در اقیانوس‌های اطلس، آرام و هند است.
  • 8 جنس و 61 گونه در آب‌های جهان دارند.
  • فک پائینی بسیار بلندتر از بالایی است،
  • استخوان پیش‌سرپوش آبششی، به سمت جلو رفته است. بعضی گونه‌ها فاقد منقار یا دارای منقار کوچکند.
  • باله‌های سینه‌ای و شکمی کوچک هستند.
  • تعداد مهره‌ها 38 تا 75 عدداست، بجز در جنس Arrhamphus که 18 تا 25 عدد می‌باشد.
  • حداکثر طول در گونه ها به 45 سانتیمتر می‌رسد.
  • تخم‌ها در آبهای کم عمق به جلبک‌ها می‌چسبند.
  • زنده‌زایی در بعضی جنس‌ها دیده می‌شود (Dermogenys, Nomorphamphus و Hemirhamphodon).
  • در سطح آب زندگی می‌کنند
  • همه‌چیز‌خوار هستند. غذاهای آنها بیشتر شامل جلبک‌ها، پلانکتون‌های جانوری و ماهیان می‌شود.
  • همراه با خانواده Exocoetidae یا ماهیان‌پرنده به عنوان خانواده خواهر، فوق خانواده Exocoetoidea را تشکیل می‌دهند.
  • بسیاری از نیم‌منقار‌ماهیان -و نه همه آنها- با فک پائین کشیده خود از ماهیان‌پرنده که فاقد منقار کشیده‌اند و نیز با خانواده‌های Belonidae و Scomberesocidae که هر دو آرواره آنها کشیده است، قابل تمایز هستند.
  • سومین جفت از استخوان‌های حلقی، در یک صفحه ادغام شده است.
  • باله سینه‌ای کوتاه یا تا حدی کوتاه.
  • استخوان پیش‌سرپوش، به سمت جلو پیشروی کرده و تشکیل یک فک بالایی مثلثی شکل را می‌دهد. (بجز در جنس Oxyporhamphus).
  • فک پائینی، در ماهیان جوان کلیه جنس‌های این خانواده کشیده است.
  • در بالغین مهره ها دوشاخه است.
  • کیسه شنا به کانال خونی بطنی گسترش نیافته است.
  • حفره های بویایی در گودی ای زیر چشم قرار دارند.
  • فاقد خار در باله ها.
  • باله پشتی و مخرجی در بخش انتهایی بدن قرار گرفت‌اند.
  • باله های شکمی در ناحیه شکمی و دارای 6 شعاع نرم هستند.
  • خط جانبی از محل باله سینه‌ای آغاز و از خط پهلویی بدن، به سمت عقب ادامه می‌یابد.
  • فلس‌ها دایره‌ای و نسبتا بزرگ بوده و به راحتی کنده می‌شوند.
  • رنگ بدن این ماهیان بدلیل زندگی در سطح آب، با این شرایط هماهنگ شده است: در ناحیه پشتی آبی یا سبز و در ناحیه شکمی سفید نقره فام هستند. در اغلب گونه های این خانواده نوک منقار (فک پائینی) تا زمانی که ماهی زنده است، قرمز روشن یا نارنجی است.
  • بیشتر گونه‌ها دریازی هستند، اما بعضی در آب‌های شیرین زندگی می‌کنند.
  • توانایی جهیدن از سطح آب را دارند. یک گونه ساکن دور از ساحل این خانواده (Euleptorhamphus velox) می‌تواند همانند خانواده ماهیان‌پرنده، حرکت شبه پروازی انجام دهد.
  • ماهیان فعالی هستند.
  • گوشت آنها بسیار مرغوب است و گونه های بزرگ خانواده نیم منقار ماهیان، در اکثر کشورهای جهان مصرف غذایی دارند. تیغ‌های آن زیاد است. در خلیج مکزیک و دریای کارائیب، از آن‌ها به عنوان طعمه جهت صید نیزه ماهی، دلفین، واهو (از تون‌ماهیان)، و ماکرل بزرگ استفاده می‌شود.
  • صید آنها با کمک تورهای گردان، ترال سطحی، تورگوشگیر شناور و تور محاصره‌ای (با کمک نور) انجام می‌شود.

 

■ پراکنش نیم‌منقارماهیان در ایران:

• جنس‌ها: در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان، سه جنس از خانواده نیم‌منقار‌ماهیان گزارش شده است:

  • 1. Hemiramphus
  • 2. Hyporhamphus
  • 3. Rhynchorhamphus

 

• گونه‌های نیم‌منقارماهیان ایران:
از سه جنس فوق، هفت گونه به شرح جدول زیر در آب‌های ایران مشاهده شده است:

با کلیک روی اسامی که در خانه‌های سیاه هستند، اطلاعات بیشتر بگیرید↓

1. Hemiramphus archipelagicus
نیم‌منقار جهنده
2. Hemiramphus far
نیم‌منقار سیاه‌خط
3. Hemiramphus marginatus
نیم‌منقار نوک‌زرد
4. Hyporhamphus quoyi
نیم‌منقار کوئی
5. Hyporhamphus sindensis
نیم‌منقار سند
6. Hyporhamphus unicuspis
نیم‌منقار دندان‌ساده
7. Rhynchorhamphus georgii
نیم‌منقار پوزه‌دراز
   
تصاویر زیر، برخی از گونه‌های خانواده Hemiramphidae را در نقاط مختلف جهان نشان می‌دهد:

Chriodorus atherinoides >> نیم منقارماهی Dermogenys pusilla >> نیم منقارماهی Hemiramphus far >> نیم منقار ماهی سیاه خط
Chriodorus atherinoides >> نیم منقارماهی
سرسخت
Dermogenys pusilla >> نیم منقارماهی
کشتی گیر
Hemiramphus far >> نیم منقار ماهی سیاه خط
Hyporhamphus gamberur >> نیم منقار ماهی Nomorhamphus liemi >> نیم منقار ماهی Zenarchopterus beauforti >> نیم منقار ماهی
Hyporhamphus gamberur >> نیم منقار ماهی
دریای سرخ
Nomorhamphus liemi >> نیم منقار ماهی
قلابدار
Zenarchopterus beauforti >> نیم منقار ماهی
درفشی