:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان ← خانواده جراح‌ماهیان ← گونه تک‌شاخ‌ماهی پشت‌آبی

»» سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Naso unicornis (Forsskål, 1775)j
:: نام فارسی و محلی ایران: تک‌شاخ‌ماهی پشت‌آبی ، جراح‌ماهی ناسو تک‌شاخ

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Perciformes (راسته: سوف‌ماهی‌سانان)
← Suborder: Acanthuroidei (زیرراسته: جراح‌ماهی‌واران)
← Family: Acanthuridae (خانواده: جراح‌ماهیان) (En: Surgeonfishes)
← Subfamily: Nasinae
← Genus: Naso (جنس: تک‌شاخ‌ماهی‌ها)
← Species: Naso unicornis (گونه: تک‌شاخ‌ماهی پشت‌آبی )

:: نام انگلیسی: Bluespine unicornfish و نیز: Brown unicorn-fish, Humphead unicornfish, Long-snouted unicornfish, Longhorn unicornfish, Spotted unicornfish, Unicorn tang
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: راهو، أبُو قَرْن
:: برخی از اسامی مترادف علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Chaetodon unicornis, Acanthurus unicornis
:: ریشه لغوی: Naso از واژه nasus (یونانی)= بینی

■ کشورهای محل زندگی تک‌شاخ‌ماهی پشت‌آبی
• فهرست‌شده در اسامی ماهیان آب‌های ایران (عوفی، 1394)←[نیاز به بررسی بیشتر دارد] و نیز:
آسیا: عمان، هند، اندونزی، هنگ کنگ، ژآپن، اردن، کره جنوبی، مالزی، مالدیو، فیلیپین، سریلانکا، تایوان، تیمور شرقی، ویتنام، یمن
آفریقا: کومور، مصر، کنیا، ماداگاسکار، موزامبیک، آفریقای جنوبی، تانزانیا
اقیانوسیه: استرالیا، فیجی، میکرونزی، نیو کالدونیا، پالائو، پاپوآ گینه نو، ساموآ، تاهیتی، تونگا و...

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده تک‌شاخ‌ماهی پشت‌آبی
• بومی در دریای عمان، و همچنین:
دریای آندامان، دریای عرب، خلیج آتولایان، دیواره بزرگ مرجانی و دریای مرجان استرالیا، فلات‌های شرق، شمال، شمالشرق، شمالغرب و غرب‌مرکزی استرالیا، خلیج کیمبی، خلیج عقبه، دریای اندونزی، اقیانوس هند، خلیج کیمبی، خلیج لاگونوی، خلیج لانوزا، خلیج لیته، خلیج لینگاین، خلیج میلنه، خلیج مورو، اقیانوس آرام، خلیج پانای، دریای سرخ، خلیج سن میگل، خلیج کوسه، آب‌های ساحلی سومالی، دریای جنوبی چین، دریای سولو-سلبز، دریای زرد و...

■ ویژگی‌های زیستگاه تک‌شاخ‌ماهی پشت‌آبی
دریازی، نزدیک مرجان‌ها. ساکن بستر و دور از بستر.
در عمق 1 تا 180 متری مشاهده شده است.
ساکن آب‌های گرمسیری با دمای 26 تا 29 درجه سانتیگراد
ساکن آبراه‌ها، آبگیرها، خندق‌ها، آبسنگ‌های رو به دریا با امواج قوی. بچه‌ماهیان در آب‌های امن ساحلی و بندرگاه‌ها زندگی می‌کنند.
مختصات جغرافیایی: از 35°شمالی تا 33°جنوبی و 30°شرقی تا 128°غربی

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک تک‌شاخ‌ماهی پشت‌آبی

• شکل بدن: باله پشتی دارای 6 شعاع سخت و 27-30 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 2 شعاع سخت و 27-30 شعاع نرم | باله سینه‌ای دارای 17-18 شعاع نرم | باله شکمی دارای 1 شعاع سخت و 3 شعاع نرم | باله دمی کم و بیش صاف و کوتاه | تعداد جارویی‌های آبششی (Gill Rakers) برابر 13-14 عدد | بدن فشرده | پیشنانی تقریبا صاف | موقعیت دهان از نوع انتهایی | فلس‌ها از نوع شانه‌ای | دارای یک شاخ استخوانی روی پیشانی بالغین که همسطح چشم است اما از پوزه جلوتر نمی‌رود که تا وقتی ماهی زیر 12 سانتیمتر است تنها بصورت یک برجستگی است. | مقطع پشتی از پوزه تا شاخ، صاف است و زاویه 45 درجه دارد. | نرها شاخ بزرگتر دارند و کیل ساقه دمی آنها هم بزرگتر است و رشتهء دمی آنها نیز کشیده تر است | رنگ بدن زرد تا خاکستری زیتونی در ناحیه پشت و در ناحیه شکم روشنتر است و صفحات ساقه دمی و خارهای کیل آبی هستند. لب‌ها سفید یا آبی.
• اندازه: حداکثر طول چنگالی 70 سانتیمتر و طول کل رایج آن 50 سانتیمتر است.
• طول عمر: -
• غذا: تغذیه از جلبک‌های قهوه‌ای برگدار مثل سارگاسوم
• ژنتیک: -
• خصوصیات رفتاری: بی‌خطر برای انسان. معمولا در گروه‌های کوچک و گاه تنها دیده می‌شود.
• سایر توضیحات: بوسیله ماهیانی نظیر سرخوماهیان شکار می‌شود.

■ تولید مثل تک‌شاخ‌ماهی پشت‌آبی

در آب‌های آزاد و بصورت جفتی تولیدمثل و تخمریزی کرده و از تخم و نوزاد نگهداری نمی‌کنند.

■ صید تک‌شاخ‌ماهی پشت‌آبی

-

‏■ ارزش‌های اقتصادی تک‌شاخ‌ماهی پشت‌آبی

دارای ارزش صید تجاری است.
صید ورزشی دارد.
ماهی آکواریومی است.

■ وضعیت ذخایر تک‌شاخ‌ماهی پشت‌آبی

در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.

■ بهداشت و بیماری‌های تک‌شاخ‌ماهی پشت‌آبی

بیماری انگلی Hexangium Infestation در این گونه گزارش شده است.
گزارش مسمومیت سیگوآترا پس از مصرف این ماهی وجود دارد.

○ تصاویر و فیلم از تک‌شاخ‌ماهی پشت‌آبی: