:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان ← خانواده چارگوش‌ماهیان ← گونه چارگوش‌ماهی پشت‌دراز

■ سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Raja clavata Linnaeus, 1758

:: نام فارسی و محلی ایران: چارگوش‌ماهی پشت‌دراز ، هوشبرماهی خال‌سیاه
-
:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Chondrichthyes (رده: غضروف‌ماهیان)
← Subclass: Elasmobranchii (زیررده: نرم‌آبشش‌داران)
← Superorder: Batoidea (بالا راسته: پرتوها / لقمه‌ماهیان / چهارگوش ماهیان)
← Order: Rajiformes (راسته: چارگوش‌ماهی‌سانان)
← Family: Rajidae (خانواده: چارگوش‌ماهیان) (En: Skates)
← Genus: Raja
← Species: Raja clavata (گونه: چارگوش‌ماهی پشت‌دراز)

:: نام انگلیسی: Thornback ray و نیز: Madeiran ray, Mediterranean starry ray, Rocker, Roker, Thornback, Thornback maid ray, Thornback rough ray, Thorny
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: بقره المصفح
:: برخی از نام‌های مترادف علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Malacoraja clavata, Raia rubus, Raja rubus, Cephaleutherus maculatus, Raja aspera, Hieroptera abredonensis, Raja capensis , Raja leiobatos , Raia rhizacanthus, Raja bonaespeiensis, Raja pontica
:: ریشه لغوی: Raja : از واژه raja, -ae (یونانی)= نوعی سپرماهی نیش‌دار

■ کشورهای محل زندگی چارگوش‌ماهی پشت‌دراز
• گزارش‌شده از آب‌های ایران (عوفی، 1394) [تنها در گزارش عوفی، 1394 به وجود آن اشاره شده و هیچکدام از کشورهای حاشیه خلیج فارس و دریای عمان و نیز هندوستان، گزارشی از این گونه نداشته‌اند] و نیز کشورهای دیگر مثل:
آسیا: قبرس، فلسطین، لبنان، ترکیه
آفریقا: الجزایر، آنگولا، بنین، کامرون، کنگو، سالح عاج، مصر، گینه، گابن، گامبیا، غنا، لیبریا، لیبی،ماداگاسکار، موریتالی، مراکش، نامیبیا، نیجریا، سائوتمه و پرنسیب، سنگال، سیرالون، آفریقای جنوبی، توگو، تونس و...
اروپا: آلبانی، بلژیک، بلغارستان، کرواسی، دانمارک، فرانسه، آلمان، یونان، ایسلند، مالت، مونته‌نگرو، هلند، نروژ، لهستان، پرتقال، رومانی، روسیه، اسلوونی، اسپانیا، سوئد، انگلستان، اوکران، اسکاتلند و...

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده چارگوش‌ماهی پشت‌دراز
• بومی در خلیج فارس و همچنین:
دریای آدریاتیک، دریای عرب، دریای اژه، اقیانوس اطلس، دریای بالتیک، دریای سیاه، جزایر قناری، کانتابریا، خلیج اوویکوس، گالیسیا، اقیانوس هند، دریای ایونیان، خلیج کورینتیاکوس، دریای مدیترانه، دریای شمال، دریای نروژ، خلیج پاگاسیتیکوس، خلیج سارونیکوس، دریای آزوف، دریای مرمره، و...

■ ویژگی‌های زیستگاه چارگوش‌ماهی پشت‌دراز
دریازی، کفزی
در عمق 5 تا 1020 متری دیده می‌شود.
ساکن مناطق نیمه‌گرمسیری
ساکن مناطق قاره‌ای و بالایی شیب‌های دریایی. بیشتر در آب‌های ساحلی 10 تا 60 متری، روی بسترهای گل، شن و سنگلاخی و ندرتا بسترهای سخت‌تر.
مختصات جغرافیایی: از 70 ° شمالی تا 29 ° جنوبی و 25 ° غربی تا 42 ° شرقی

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک چارگوش‌ماهی پشت‌دراز

• شکل بدن: بدن تقریبا لوزی‌شکل با با لبه‌های بال‌مانند نوک‌دار | بخش منقارمانند کوتاه با انتهای گرد | باله‌های سینه‌ای زاویه‌دار و باله‌های شکمی مثلثی | سمت پشتی بدن زبر و ماده‌ها سمت شکمی نیز زبر است | تعداد 30 تا 50 بخش خارمانند از میانه بدن که از بخش پس سر شروع و تا باله اول پشتی ادامه دارد | رنگ بدن بسیار متنوع است، بخش پشتی طیف‌های گوناگون قهوه‌ای با نقاط سیاه و سفید و بخش شکمی سفید است | فلس‌ها از نوع صفحه‌ای | موقعیت دهان از نوع نیمه‌انتهایی / پایینی
• اندازه: حداکثر طول کل در نرها 105 سانتیمتر و در ماده‌ها 139 سانتیمتر. طول کل رایج آن 85 سانتیمتر است.
حداکثر وزن گزارش‌شده، 18 کیلوگرم
• طول عمر: 15 سال
• غذا: کلیه جانوران کفزی، و ترجیحا سخت‌پوستان و ماهی‌ها.
• ژنتیک: تعداد کروموزوم‌های هاپلوئید/گامتیک (n) برابر 49 عدد و تعداد کروموزوم‌های دیپلوئید/زیگوتیک (2n) برابر 98-98 عدد است.
• ویژگی‌های رفتاری: بی‌خطر برای انسان. یک گونه شب‌رو است. شوری‌هایایین را تحمل می‌کند. مهاجرت‌هایی به مصافت 54-117 کیلومتر در ماه انجام می‌دهد و چرخه مشخص مهاجرت سالیانه دارد که از آب‌های عمیق دور از ساحل در پاییز و زمستان به آب‌های کم عمق زیر ده متری در بهار است. ماهیان جوان غیرمهاجر هستند و در نوزادگاه‌های ساحلی حضور دارند که ممکن است این توقف به دوسال هم برسد.
• سایر توضیحات: صید آبزیان دیگر مثل گونه‌های خانواده خروسک‌ماهیان، Triglidae، می‌شود.
میدان الکتریکی ایجادشده توسط جانوران دیگر اعم از شکار یا شکارچی را تشخیص می‌دهد و خود نیز احتمالا میدان الکتریکی ضعیفی دارد.

■ تولیدمثل چارگوش‌ماهی پشت‌دراز

در طول 47 تا 87.5 سانتیمتری بالغ است.
سن بلوغ 7 تا 8 سالگی است. تخم‌گذار هستند. چندهمسری با نرهای متعدد در آن‌ها وجود دارد. تخم‌ها بشکل جفتی روی بسترهای شن، گل، سنگیریزه یا ماسه گذاشته می‌شوند. یک ماده می‌تواند تا 170 تخم در سال بگذارد، اما هماوری میانگین آن بسیار کمتر و حدود 48 تا 76 عددتخم است.
فصل تخمریزی بسته به مکان جغرافیایی متفاوت است و ممکن است در بهار، یا زمستان باشد.
محفظهء تخم به شکل کپسول‌های کشیده با بخش‌های شاخکی شکل در گوشه‌ها است که هرکدام حاوی یک جنین می‌باشد. طول این کپسول‌ها بدون احتساب شاخک‌ها، 5 تا 9 سانتیمتر است و عرض آن‌ها 3.4 تا 6.8 سانتیمتر می‌باشد.
این کپسول‌ها توسط یک لایه چسبناک ثابت می‌شوند.
جنین فقط از کیسه زرده تغذیه می‌کند.
تخم‌ها بعد از 4-5 ماه گشوده می‌شوند و نوزادان 11-13 سانتیمتری بیرون می‌آیند.
در فصل تولیدمثل، با مهاجرت زودتر ماده‌ها به آب‌های ساحلی کم‌عمق، یک ماه قبل نرها، اجتماعات هم‌جنس تشکیل می‌گردد. تولیدمثل در بعضی زیستگاه‌ها مثل دریا بالتیک انجام نمی‌شود.

■ صید چارگوش‌ماهی پشت‌دراز

هم با ترال و هم با گوشگیر صید می‌شود، اما به عنوان صید جانبی.

■ ارزش‌های اقتصادی چارگوش‌ماهی پشت‌دراز

صید تجاری دارد.
به عنوان ماهی خوراکی، به شکل تازه یا منجمد در بازارهای جهان عرضه می‌شود.
صید ورزشی دارد.

■ وضعیت ذخایر چارگوش‌ماهی پشت‌دراز

در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "در نزدیکی تهدید" (NT) است.

■ بهداشت و بیماری‌های چارگوش‌ماهی پشت‌دراز

انگل‌های گوناگونی در این گونه گزارش شده است از جمله:
ترماتود Rajonchocotyloides emarginato
پاروپای Caligus elongatus
ترماتود Leptocotyle minor
نماتود Preloptus obtusus

○ تصاویر و ویدئوهایی از چارگوش‌ماهی پشت‌دراز: