■ مشخصات کلی خانواده شانکماهیان (Sparidae):
»» خانواده شانکماهیان عضو راسته سوفماهیسانان (Perciformes) است.
ریشه لغوی: Sparoides= نوعی ماهی با سرِ طلایی
نام انگلیسی: Porgies و نیز: Seabreams, Soldierbreams, Salemas, Hottentots, Pandoras
نام فارسی: شانکماهیان
• خصوصیات زیستی و شیلاتی خانواده شانکماهیان، Sparidae:
- پراکنش متمرکز در آبهای گرمسیری و معتدل اقیانوسهای اطلس، هند و آرام. عمده گونههای آن در حوالی جنوب قاره آفریقا هستند.
- 38 جنس و 158 گونه دارد.
- اغلب دریازی هستند ولی ندرتا در آبهای لبشور و شیرین دیده میشوند.
- بدن چهارگوش، بیضی و معمولا تا اندازهای بلند و در مقطع فشرده میباشد.
- سر بزرگ، دهان میانی و تا حدی مایل، و تقریبا قابل ارتجاع است.
- دندانها در هر دو فک، در یک یا چند ردیف بصورت پیش، نیش یا بصورت دندانهای ریز پراکنده در دهان هستند. دندانهای اطراف آسیابی و مخروطی هستند.
- سرپوش آبششی دارای یک خار کوتاه و کند است.
- فلسها شانهای بوده و سرپوش آبششی و تا اندازهای پیش سرپوش آبششی را میپوشانند.
- خط جانبی موازی با خط پشتی است.
- باله پشتی اغلب 10 تا 13 خار و 10 تا 15 شعاع نرم دارد.
- باله مخرجی 3 خار و 8 تا 14 شعاع نرم دارد.
- باله شکمی دارای یک خار و 5 شعاع نرم است.
- باله دمی عمیقا لبهدار است.
- باله سینهای دراز و نوک دار.
- استخوان فکی هنگام بسته بودن دهان با غلافی پوشیده میشود.
- دارای 6 اشعه آبششی.
- دارای 24(10+14) مهره.
- حداکثر طول به 1.2 متر میرسد.(صد و بیست سانتیمتر).
- گوشتخوار بوده، و از بیمهرگان صدفدار کفزی تغذیه میکند. بعضی گونهها از علفهای دریایی و جلبکها نیز تغذیه میکنند.
- بسیاری از گونهها هرمافرودیت هستند و بعضی همزمان گنادهای ماده و نر را با هم دارند. در سایرین جنسیت با افزایش سن تغییر میکند.
- بیشتر ساکن بسترهای شنی، گلی یا روی مناطق فلات قاره و ندرتا مصبها است.
- ماهیانی مهم از نظر تغذیه و صید ورزشی هستند.
- مصرف بعضی گونهها سبب نوعی مسمومیت (Ciguatera) میگردد.
- اولین فسیل مربوط به دوره ترشیاری پایینی، ائوسن پایینی
- صید آنها با ترال کفروب، تورگوشگیر، رشته قلاب طویل و گرگور امکانپذیر است.
• پراکنش شانکماهیان در آبهای داخلی (شیرین) ایران:
علاوه بر آبهای دریایی جنوب ایران، در آب شیرین حوضههای دجله، پرسیس، مکران و هرمز دیده شده است. از رودهای اروند، کارون، حله، موند و رود شور گزارش شده است.
• جنسهای شانکماهیان در ایران:
از این خانواده یک جنس در آبهای داخلی ایران دیده میشود:
از جنس فوق، تنها یک گونه در آبهای داخلی ایران گزارش شده است، برای دیدن مشخصات کامل این گونه، روی نام آن در جدول زیر کلیک کنید:
