■ دلفین یونس:
◄ نام علمی: Grampus griseus
• بعضی اسامی مترادف: -
◄ نام‌های انگلیسی: Risso's dolphin و نیز: Gray grampus
◄ سایر نام‌های فارسی: دلفین شامی، دلفین ریسو
◄ سایر کشورهای منطقه خلیج فارس و دریای عمان: عربی» دلفين ريسو، تُخس ريسُو. پاکستان» ریسو دی ڈالفن
■ آرایه‌شناسی:
• رده: Mammalia (پستانداران)
• زیر رده: Eutheria (هودَدان)
• راسته: Artiodactyla (جفت‌سم‌سانان)
• زیرراسته: Odontoceti (آب‌بازسانان دندان دار)
• فرو راسته: Cetacea (آب‌بازسانان)
• خانواده: Delphinidae (دلفینیان)
• جنس: Grampus (گِردسرها)
• گونه: Grampus griseus (دلفین یونس)
■ پراکنش جهانی و خصوصیات زیستگاه:
• گسترش زیادی دارد. اقیانوس اطلس، دریای مدیترانه، اقیانوس هند، آرام، جنوبگان. آب‌های گرم تا معتدل. خلیج فارس و دریای عمان. از ایران در سال 1370 گزارش شده است.
• ساکن آب‌های دریایی و لب‌شور
• ساکن آب‌های معتدل تا گرمسیری، مختصات جغرافیایی: 90درجه شمالی تا 90 درجه جنوبی و 180 درجه شرقی تا 180 درجه شرقی.
• از سطح تا عمق 3510متری دیده شده است. به نواحی عمیق اقیانوسی و شیب قاره علاقه بیشتری دارد.
• در دمای بین 13 تا 28 درجه سانتیگراد زندگی می‌کند.
■ ویژگی‌های ظاهری:
• حداکثر طول: 380 سانتیمتر، حداکثر وزن: 500 کیلوگرم
• بخش قدامی بدن و باله پشتی معمولا بزرگتر و بخش خلفی کوچکتر و دم باریک است. | نوزادان در ناحیه پشت خاکستری تا قهوه‌ای و شکمشان کرم است که ناحیه لنگرمانند به رنگ سفید بین باله سینه‌ای و اطراف دهان دارند. | بالغین نواحی غیرروشن بدن، به رنگ سیاه در می‌آید و گاه تغییر رنگ می‌دهد. | بدن معمولا دارای خراش‌های متعددی حاصل از درگیری‌های درون گروهی است. | گفته می‌شود خطوط خراش‌ها که به دلیل عدم وجود رنگدانهء جبرانی باقی می‌ماند، مانع ایجاد درگیری‌های بیشتر بین نرها در سنین بالاتر می‌شود. | نمونه‌های پیرتر معمولا رنگ روشنی دارند. |
■ خصوصیات فیزیولوژیک و رفتاری:
• مهاجر در دریا، معمولا در دسته‌ها 10 تا 51 عضوی هستند، اما گاهی گله‌های عظیم تا چندهزار دلفین نیز تشکیل می‌دهند که زیرگروه‌های مختلفی بر مبنای جنس و سن دارند. نرهای بالغ وفاداری بیشتری نسبت به جوان‌ترها به گروه خود نشان می‌دهند و ماده‌ها هم نسبت به گروه‌های حاوی نوزاد، وفادار هستند.
• تغذیه بیشتر از سخت‌پوستان و سرپایان، بویژه اسکویید.
• مانند بسیاری از دلفین‌ها، از پژواک صدا برای مکان‌یابی طعمه استفاده می‌کنند. معمولا تلاش می‌کند با حداقل صرف انرژی و کوتاه‌ترین شیرجه، غذای خود را به دست بیاورد.
• ماده‌ها در 8-10 سالگی و نرها در 10-12 سالگی بالغ می‌شوند.
• بارداری 13-14 ماه طول می‌کشود و بطور میانگین هر 2.4 سال زایمان می‌کند. اوج فصل زایمان آن در شرق اقیانوس آرام در زمستان و در غرب آن، در تابستان و پاییز است.
• دورگهء این دلفین و دلفین بینی‌بطری و اورکا، در اسارت ایجاد شده است.
• دندان‌ها بیش از آنکه در خوردن کاربرد داشته باشند، برای درگیری‌های رقابتی بویژه بین نرها به کار می‌روند.
• مواردی از خودکشی در این گونه دیده شده که آنرا به انگل‌های دستگاه عصبی ناشی از ترماتدها و استرس نسبت می‌دهند.
• حداکثر سن، 39.5 سال است.
■ سایر توضیحات:
• در کشورهایی نظیر ژاپن و اندونزی، دارای صید تجاری است.
• در اسارت قابل نگهداری است، اما نگهداری آن رایج نیست و تنها از ژاپن و آمریکا گزارش شده است.
• توسط کوسه‌ماهیان شکار می‌شود.
■ آسیب‌ها و تهدید‌ها:
• از نظر حفاظتی دارای وضعیت کمترین نگرانی (LC) است.
• موارد به دام افتادن ناخواسته آنها در تورهای صیادی وجود دارد که اغلب به مرگ آنها منتهی می‌شود. همچنین در صید نهنگ هم گاهی دلفین یونس شکار می‌گردد. آلودگی و همچنین خوردن اشیاء پلاستیکی منجر به مرگ این گونه می‌شود.
جمعیت آنها در نقاطی مثل دریای شمال، بالتیک و مدیترانه، به دلیل وضعیت حفاظتی نامطلوب، مورد توجه ویژه برای مراقبت قرار دارند. در ایالات متحده نیز از سال 1992 طبق قانون مورد حفاظت هستند.
■ تصاویر و فیلم‌های دلفین یونس: |
