■ گرازماهی بی‌باله هند و آرام:
◄ نام علمی: Neophocaena phocaenoides (دارای چند زیرگونه)
• بعضی اسامی مترادف: Delphinapterus molagan, Neophocaena asiaorientalis
◄ نام‌های انگلیسی: Finless porpoise و نیز: Indian finless porpoise, Black finless porpoise
◄ سایر نام‌های فارسی: گرازماهی، پورپویز، گرازماهی بی‌باله
◄ سایر کشورهای منطقه خلیج فارس و دریای عمان: عربی» خنزير البحر اللازعنفي الهندوباسيفيكي، تُخس لا جناحي
■ آرایه‌شناسی:
• رده: Mammalia (پستانداران)
• زیر رده: Eutheria (هودَدان)
• راسته: Artiodactyla (جفت‌سم‌سانان)
• زیرراسته: Odontoceti (آب‌بازسانان دندان دار)
• فرو راسته: Cetacea (آب‌بازسانان)
• خانواده: Phocoenidae (گرازماهیان، پورپویز)
• جنس: Neophocaena (گرازماهیان بی‌باله)
• گونه: Neophocaena phocaenoides (گرازماهی بی‌باله هند و آرام)
■ پراکنش جهانی و خصوصیات زیستگاه:
• اقیانوس هند و غرب آرام، آب‌های جنوب چین، شرق دریای چین، اندونزی، فیلیپین، خلیج فارس و دریای عمان.
• مهاجر به رودها
• ساکن آب‌های گرمسیری، مختصات جغرافیایی: 90درجه شمالی تا 7 درجه جنوبی و 46 درجه شرقی تا 130 درجه شرقی.
• از سطح تا عمق 250متری دیده شده است.
• در آب‌های ساحلی گرم و کم‌عمق و نیز جنگل‌های مانگرو، خورها و رودخانه‌های بزرگ دیده شده‌اند اما آب‌های مصبی را ترجیح می‌دهند.
■ ویژگی‌های ظاهری:
• حداکثر طول: 227 سانتیمتر و معمولا بین 135 تا 145 سانتیمتر، حداکثر وزن: 72 کیلوگرم
• فاقد باله پشتی است و به جای آن یک برآمدگی پشتی میانی دارد. | بخش پشتی بدن خاکستری و در پهلو با رگه آبی است. بخش شکمی روشن‌تر است. | رنگ بدن پس از مرگ سیاه می‌شود. | با افزایش سن، لکه‌های روشن بدن محو می‌شوند. | رنگ پوست در آب شیرین تیره‌تر می‌گردد. | کوچکترین نمونهء آب‌بازان است. | دارای 15-21 دندان بیل‌مانند در هر طرف از فکین است.
■ خصوصیات فیزیولوژیک و رفتاری:
• مهاجر به آب شیرین
• تغذیه‌کنندگان فرصت‌طلب هستند که هرنوع غذای در دسترس محیط را مصرف می‌کنند، از جمله ماهیان، سخت‌پوستان و سرپایان. در هنگام زندگی در مصب‌ها، و نواحی مانگرو، مواد گیاهی مثل برگ گیاهان، برنج و تخم‌های رسوب‌شده روی برگ‌ها را می‌خورند.
• ممکن است بصورت جفت، منفرد یا دسته‌های 12 تایی زندگی کنند. گاهی در اجتماعات بزرگتر در یک منطقه جمع می‌شوند. با اینحال تنها واحد اجتماعی پایدار آنها شامل مادر و فرزند است.
• نرها در 4 تا 6 سالگی و ماده‌ها در 6 تا 9 سالگی بالغ می‌شوند.
• بارداری 10-12 ماه طول می‌کشود. تولیدمثل در اواخر بهار و اوایل پاییز انجام می‌شود. نوزادان در بهار، تابستان و گاه زمستان بر حسب منطقه زندگی به دنیا می‌آیند.
• همانند دلفین‌ها، از پژواک صدا برای شکار و ارتباط با سایر اعضای جامعه‌شان استفاده می‌کنند.
• غده‌های ناحیهء گوژ پشتی حاوی انتهای عصبی متعددی است که ممکن است عملکرد حسی داشته باشد. شنوایی نیز به خوبی توسعه یافته اما بینایی نسبتا ضعیف است.
• به نسبت دلفین‌ها کمتر خود را بیرون سطح آب نشان می‌دهند.
• اسکلت به شکل غیرعادی سبک و تنها 5 درصد از وزن کل حیوان است. این اسکلت 58 تا 68 مهره دارد که نیمی از آنها در دم قرار گرفته‌اند و سه مهرهء اول گردنی جوش خورده‌اند. ده تا چهارده جفت دنده دارند.
• مجرای بینی دارای 9 یا 10 کیسه هوا است که ساختار پیچیده‌ای دارند و می‌توانند مسیر مجرا را کاملا مسدود کنند.
• معده دارای 3 حفره است و سکوم وجود ندارد و بین روده کوچک و بزرگ هم تفاوت واضحی دیده نمی‌شود.
• حداکثر سن، 33 سال است.
■ سایر توضیحات:
• در بعضی کشورها دارای صید تجاری است.
• در اسارت قابل نگهداری است و تا 15 سال در این شرایط زندگی می‌کند.
■ آسیب‌ها و تهدید‌ها:
• از نظر حفاظتی دارای وضعیت آسیب‌پذیر (VU) است.
• جمعیت آنها در حال کاهش است. چون یک گونه ساحلی است، در معرض شکار بوسیلهء انسان است. بسیاری از آنها در تورهای گوشگیر گیر افتاده و می‌میرند. آلودگی نیز از خطرات بزرگ تهدیدکننده زندگی گرازماهی بی‌باله است.
■ تصاویر و فیلم‌های گرازماهی بی‌باله هند و آرام: |
