:: ماهیان آبهای داخلی ایران ← خانواده ماهیان سرماری ← گونه ماهی سرماری کوتوله
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Channa gachua (Hamilton, 1822)j
:: نام فارسی و محلی ایران: ماهی سرماری کوتوله، سرماری قهوه‌ای
• اسامی محلی » -
:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Anabantiformes. منابع قدیمی‌تر= Perciformes (راسته: سوف‌ماهی‌سانان)
← Suborder: Channoidei
← Family: Channidae (خانواده: ماهیان سرماری) (En: Snakeheads)
← Genus: Channa (جنس: سرماری‌های اصلی)
← Species: Channa gachua (گونه: ماهی سرماری کوتوله)
◄ احتمال دارد که این گونه، و گونه C. orientalis، یک ماهی باشند که دو گونه مختلف تشخیص داده شده است.
:: نام انگلیسی: Dwarf snakehead و نیز Brown Snakehead, Smooth snakehead, Breasted snakehead
• سایر زبان‌ها: -
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Ophicephalus gachua, Ophiocephalus aurantiacus, Ophicephalus marginatus, Ophicephalus limbatus, Channa limbata, Ophicephalus apus
:: ریشه لغوی:Channa: از واژه channe, -es (یونانی)= ماهی آنچوی
■ کشورهای محل زندگی ماهی سرماری کوتوله
• گزارش‌شده در ایران و نیز:
عراق، پاکستان، افغانستان، هند، بوتان، کامبوج، چین، اندونزی، لائوس، مالزی، میانمار، نپال، سنگاپور، سریلانکا، تایلند، ویتنام
■ زیستگاه‌های گزارش‌شده ماهی سرماری کوتوله
• بومی در ایران، حوضهء هامون جازموریان کرمان قسمت‌های میانی رودخانه بمپور در بلوچستان و رودخانه هلیل‌رود، رخشان، باهوکلات و جیرفت در استان کرمان رود سرباز، ماشکید، و حوضهء مکران
• سایر نقاط جهان: حوضهء مکران در پاکستان، رودخانه‌های سند، رود کابل، رود مکونگ، رود سالوین، رود جائو پرایا، دریاچهء بیمتال، دریاچه نائوکوچیاتال، دریاچه توبا و ...
■ ویژگی‌های زیستگاه ماهی سرماری کوتوله
ساکن آب شیرین، بنتوپلاژیک (بستر و دور از بستر). مهاجر در رودخانه
در pH بین 6 تا 7 و dH بیش از 15 زندگی می‌کند.
ساکن آبهای گرمسیری با دمای 22 تا 26°سانتیگراد. در استان کرمان در رودهای با دمای 32°سانتیگراد و دمای هوای 43°سانتیگراد و عمق آب 35-40 سانتیمتر با بستر قلوه‌سنگی و ماسه‌ای، با آب شفاف تا گل‌آلود، یافت شده است.
بالغین در رودهای بزرگ و متوسط، چشمه‌های پرسرعت کوهستانی، جویبارها و آبهای کم‌سرعت از جمله کانال‌های با آب کُند.
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی سرماری کوتوله
• شکل بدن: باله پشتی دارای 33 شعاع منشعب | باله مخرجی دارای 22 شعاع منشعب | باله سینه‌ای دارای 16 باله منشعب | باله شکمی دارای 5 شعاع منشعب | باله دمی صاف و کوتاه | در نمونهء زنده، رنگ لبه‌های باله‌های پشتی، مخرجی و دمی نارنجی تیره است. | روی خط جانبی 39-47 فلس دارد و بالای خط جانبی 3 ردیف فلس قرار گرفته است. | موقعیت دهان از نوع انتهایی | بدن کشیده با پیشانی تقریبا صاف
• اندازه: حداکثر طول کل این ماهی 28.8 سانتیمتر است، اما در ایران گزارش 13.5 سانتیمتر وجود دارد.
در رود سرباز، از اندازهء 13 تا 15.3 سانتیمتر و وزن بین 0.04 تا 49 گرم صید شده است.
• طول عمر: در رود سرباز تا 6 سال صید شده است. (شکوری و همکاران، 1394)
• غذا: ماهیان کوچک، حشرات و سخت‌پوستان
• ژنتیک: تعداد کروموزوم‌های هاپلوئید / گامتیک (n) برابر 39 و تعداد کروموزوم‌های دیتپلوئید / زیگوتیک (2n) برابر 78-78 است.
• ویژگی‌های رفتاری: بی‌خطر برای انسان. شکارچی شبانه است.
• سایر توضیحات: رشد آلومتریک مثبت دارد. قدرت تنفس از هوا دارد.
■ تولیدمثل ماهی سرماری کوتوله
ظاهر نر و ماده تفاوت اندکی دارد و باله‌های نر کشیده‌تر هستند.
از اندازهء 10 سانتیمتری بالغ هستند.
نسبت جنسی نر به ماده در رود سرباز، 1:1.23 بوده است.
از تخم و نوزاد نگهداری می‌کنند.
ماهی نر، تخم و نوزادها را در دهانش نگهداری می‌کند.
هماوری مطق در سریلانکا، بین 389 تا 2130 عدد تخم است.
در کلیهء فصول سال تخمریزی آن دیده شده است.
■ صید ماهی سرماری کوتوله
در بعضی نقاط جهان با تجهیزات محلی صید و مصرف می‌شود. در ایران صید ندارد.
■ ارزش‌های اقتصادی ماهی سرماری کوتوله
با توجه به اینکه فقط در ایران و نواحی محدودی گزارش شده است، به لحاظ اکولوژیک ارزش بالایی دارد.
در بعضی کشورها صید و مصرف خوراکی دارد.
قابل نگهداری در آکواریوم بوده و تحقیق روی امکان این مساله در ایران نیز جواب مثبت داشته است.
آبزی‌پروری این گونه در جهان در حال بررسی است.
■ وضعیت ذخایر ماهی سرماری کوتوله
در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.
■ بهداشت و بیماری‌های ماهی سرماری کوتوله
بیماری‌های انگلی Genarchopsis Infestation, Pallisentis Disease و Camallanus Infection از این گونه گزارش شده است.
○ تصاویر و فیلم از ماهی سرماری کوتوله:
|
