:: ماهیان آب‌های داخلی ایران ← خانواده آزادماهیان ← گونه آزادماهی صورتی

◄ وجود این گونه درایران قطعیت ندارد و تنها در بعضی منابع به عنوان ماهی غیربومی و وارداتی به آن اشاره شده است.

■ سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Oncorhynchus gorbuscha (Walbaum, 1792)j
:: نام فارسی و محلی ایران: آزادماهی صورتی، آزادماهی گوژپشت
• اسامی محلی » -

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Salmoniformes (راسته: آزادماهی‌سانان)
← Family: Salmonidae (خانواده: آزادماهیان) (En: Salmonids)
← Subfamily: Salmoninae
← Genus: Oncorhynchus (جنس: کج‌بینی‌ها)
← Species: Oncorhynchus gorbuscha (گونه: آزادماهی صورتی)

:: نام انگلیسی: Pink salmon و نیز Humpback salmon, Humpie, Humpy, Slimy
• سایر زبان‌ها: روسی » Kraska-balyk, Gorbusha
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Salmo gorbuscha, Salmo scouleri, Oncorhynchus scouleri
:: ریشه لغوی: Oncorhynchus از واژه‌ onyx, -ychos (یونانی) = ناخن + rhyngchos (یونانی)= پوزه

■ کشورهای محل زندگی آزادماهی صورتی

• معرفی شده به آب‌های ایران و نیز:
بومی در روسیه، چین، ژاپن، کانادا، ایالات متحده، کره شمالی
معرفی شده به: فنلاند، ایسلند، لتونی، نروژ، لهستان، سوئد، انگلستان

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده آزادماهی صورتی

• معرفی شده و وارداتی غیرمطمئن، احتمالا در آب‌های ایران، حوضه آبریز دریای خزر،
• سایر نقاط جهان:
در حوضهء آبریز دریای خزر، اقیانوس اطلس، دریای بالتیک، دریای برنتس، شمالگان مرکزی، دریای چاکچی، شرق دریای برینگ، خلیج آلاسکا، فلات شمالشرقی ایالات متحده. دریای نروژ، اقیانوس آرام، دریای سالیش، دریای ژاپن، غرب دریای برینگ، رود آمور، رود دومان، رود کولیما، رود لنا، رود مکنزی، رود ولگا، رود اونِگا، رود ساکرامنتو، رود یانا و...

■ ویژگی‌های زیستگاه آزادماهی صورتی
ساکن آب شیرین و نیز آب لب‌شور و دریا. نزدیک بستر در رودخانه، و بالاتر از بستر در دریا. مهاجر از دریا به رودخانه.
در عمق 0 تا 250 متری دیده شده است.
ساکن آب‌های نیمه‌گرمسیری با حدود دمای 21 درجه سانتیگراد.
ساکن دریا و نیز کرانه‌های رودها. در آب شیرین، ساکن رودهای کوهستانی و نواحی شیبدار، با بستر قلوه‌سنگی است.
مختصات جغرافیایی: از 79°شمالی تا 32°شمالی و 117°شرقی تا 120°غربی.

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک آزادماهی صورتی

• شکل بدن: باله پشتی دارای 10-15 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 11-19 شعاع نرم | باله سینه‌ای دارای 14-17 شعاع نرم | باله شکمی دارای 9-11 شعاع نرم | باله دمی دوشاخه | خط جانبی دارای 147-205 فلس روزنه‌دار | بدن فشرده | پیشانی تقریبا صاف | تعداد مهره‌ها 63-72 عدد | ناحیه پشتی و لوب‌های دم، دارای نقاط بزرگ سیاه | بدن دوکی‌شکل و تا حدی به سمت عقب فشرده می‌شود | بدن نرهای در حال تولیدمثل کمی مرتفع‌تر است | موقعیت دهان از نوع انتهایی، و کمی مایل است. دهان در نرهای در حال جفتگیری آروارهء بلند با نوک برجسته دارد و بسته نمی‌شود. | باله چربی بزرگ است. | رنگ بدن ماهی در دریا، آبی فلزی تا سبزآبی در ناحیه پشت ،و نقره‌ای در طرفین است. شکم سفید است. | رنگ بدن نرهای در حال جفتگیری در پشت تیره، و در طرفین قرمز با لکه‌های سبز-قهوه‌ای است. ماده‌های در حال جفتگیری رنگ کمتری دارند. | در ردیف طولی بدن 177-240 فلس دارد. | تعداد جارویی‌های آبششی (Gill Rakers) برابر 24-35 عدد | نرهای بزرگ و بالغ، در پشت گوژ بزرگی دارند. |
• اندازه: حداکثر طول کل 76 سانتیمتر است و طول کل میانگین آن 50.5 سانتمیتر است. بیشترین وزن گزارش‌شده 6.8 کیلوگرم است.
• طول عمر: تا 3 سال یا بیشتر
• غذا: بچه‌ماهیان در آب شیرین احتمالا از لارو حشرات تغذیه می‌کنند. در دریا، ماهیان جوان از پاروپایان و تونیکاتا تغذیه می‌نمایند و به تدریج با رشد ماهی، رژیم غذایی به سمت ناجورپایان و ماهیان می‌رود. سایر غذاها شامل اوستراکودا، لارو ده‌پایان، بارناکل، دوبالان و...
• ژنتیک: تعداد کروموزوم‌های هاپلویید/گامتیک (n) برابر 26 عدد و کروموزوم‌های دیپلوئید/زیگوتیک (2n) برابر 52-52 عدد است.
• ویژگی‌های رفتاری: بی‌خطر برای انسان.
• سایر توضیحات: بچه‌ماهیان شکار پرندگان و پستانداران می‌شوند. بالغین نیز خوراک پستانداران آبزی ماهیان بزرگتر می‌شوند.
سرعت عادی این ماهی 0.61 متر بر ثانیه است.

■ تولیدمثل آزادماهی صورتی

در اندازه 40-50 سانتیمتری بالغ می‌شود.
بالغین صفات ثانویه جنسی را در طول مهاجرت بالادستی کسب می‌کنند. این مهاجرت معمولا از ماه ژوئن تا اواخر سپتامبر بر حسب مکان تغییر می‌کند. ماهی نر دارای یک ناحیه قوز مانند می‌گردد. سرِ و دندان‌های بزرگ، شکل یک بخش قلاب‌مانند را به پوزه می‌دهد.
بنظر می‌رسد مهاجرت به بالادست رود، با بالاآمدن سطح آب تحریک می‌شود. ماهی ماده حفره‌ای با دم خود در بستر رودخانه می‌کند. نر بیشتر زمان را صرف درگیری با نرهای دیگر عبوری می‌کند. وقتی لانه کامل شد، ماده داخل آن می‌رود و بلافاصله نر هم وارد می‌شود. سپس با دهان باز و لرزش، تخم و اسپرم را رها می‌کنند. گاه چند نر با یک ماده جفتگیری می‌کنند. سپس ماده یک حفره دیگر در بالادست حفره قبلی کنده و تخم‌ها پوشیده می‌شوند. بالغین 10-20 روز بعد تولیدمثل، می‌میرند.
در تخمریزی 1200-1800 تخم رها می‌شود. بعد از تخم‌گشایی، نوزادان به دریا می‌روند و تا سال بعد که به همان محل بر می‌گردند، 16-18 ماه همانجا می‌مانند.

■ صید آزادماهی صورتی

بیشتر جذابیت صید ورزشی دارد.

■ ارزش‌های اقتصادی آزادماهی صورتی

دارای ارزش تجاری بسیار بالایی است.
بیشتر بصورت کنسرو عرضه می‌شود. همچنین بصورت تازه، دودی و منجمد عرضه می‌گردد. خاویار باارزشی بویژه در ژاپن دارد. بصورت بخارپز، سرخ‌شده، کبابی و... مصرف می‌گردد.
تکثیر و پرورش آن انجام می‌شود.
ماهی جذاب صید ورزشی است.

⧠ وضعیت ذخایر آزادماهی صورتی

در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "ارزیابی‌نشده" است.

■ بهداشت و بیماری‌های آزادماهی صورتی

-

○ تصاویر و فیلم‌ از آزادماهی صورتی: