:: ماهیان آب‌های داخلی ایران ← خانواده رنگین‌ماهیان ← گونه ماهی گوپی

■ سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Poecilia reticulata Peters, 1859i

:: نام فارسی و محلی ایران: ماهی گوپی
-

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Cyprinodontiformes (راسته: کپوردندان‌سانان)
← Family: Poeciliidae (خانواده: رنگین‌ماهیان) (En: Cardinalfishes)
← Subfamily: Poeciliinae
← Genus: Poecilia (جنس: مولی)
← Species: Poecilia reticulata (گونه: ماهی گوپی)


:: نام انگلیسی: Guppy و نیز Million fish, Rainbow fish
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: جوبي
:: برخی از نام‌های مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Acanthophacelus reticulatus, Girardinus reticulatus, Lebistes reticulatus, Poecilioides reticulatus, Lebistes poecilioides, Girardinus guppii, Acanthophacelus guppii
:: ریشه لغوی: Poecilia : از واژه‌ poikilos (یونانی)= رنگارنگ / reticulatus (لاتین)= تور

■ کشورهای محل زندگی ماهی گوپی
• معرفی‌شده به آب‌های ایران به شکل غیربومی و نیز
• بومی در باربادوس، ترینیداد و توباگو، برزیل، گویان، ونزوئلا
• وارداتی به کشورهای متعدد مثل:
آسیا: چین تایپه، هنگ کنگ، هند، اندونزی، ژاپن، مالزی، فیلیپین، عربستان، سنگاپور، سریلانکا، تایلند، تیمور، امارات، ویتنام
آفریقا: کومور، کنیا، ماداگاسکار، موریس، نامیبیا، نیجریه، آفریقای جنوبی، اوگاندا، زامبیا
اروپا: آلبانی، چک، مجارستان، ایتالیا، هلند، رومانی، روسیه، اسلوواکی، اسپانیا، انگلستان
آمریکای شمالی: کوستا ریکا، کوبا، جامائیکا، مکزیک، پورتو ریکو، ایالات متحده
آمریکای جنوبی: کلمبیا، پرو
اقیانوسیه: استرالیا، فیجی، پلینزی، نیو کالدونیا، نیوزیلند، پاپوآ گینه نو، ساموآ، تاهیتی و...

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده ماهی گوپی
• در ایران، معرفی‌شده به حوضه‌های آبریز در چشمه سلیمان کاشان در استان اصفهان و تالاب انزلی ، احتمالا از طریق صنعت آکواریوم و بی‌دقتی افراد ناآگاه در رهاسازی به طبیعت،
و همچنین:
• وارد شده به نواحی متعدد مثل رودهای کنگو، ساباکی، بالساس، تاهیتی، تانا، ولگا، زامبیزی، دریاچه تال، توبا، ویکتوریا و...

■ ویژگی‌های زیستگاه ماهی گوپی
آب لب‌شور، آب شیرین. بستر و دور از بستر. بدون مهاجرت.
ساکن آب‌های گرمسیری با دمای 18 تا 28 درجه سانتیگراد.
در pH بین 7 تا 8 و dH بین 9 تا 19 زندگی می‌کند.
در چشمه‌های گرم و آبراه‌های دارای بستر علفی بیشتر دیده می‌شوند، اما بطور کلی در زیستگاه‌های متنوعی از آب‌های کدر آبگیرها، کانال‌ها، گودابه‌ها از نواحی کم‌ارتفاع تا مناطق کوهستانی مشاهده شده است اما به آب گرم وابستگی دارد.
مختصات جغرافیایی: از 14°شمالی تا 2°شمالی و 67°غربی تا 52°غربی

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی گوپی

• شکل بدن: باله پشتی دارای 7-8 شعاع | باله مخرجی دارای 8-10 شعاع | شکل ظاهری بر حسب نژاد، دستکاری‌های انسانی و شرایط اقلیمی بسیار متنوع است. | نرها دارای بدن بسیار رنگین‌تر و جثه کوچکتر |
• اندازه: ماده‌ها تا طول استاندارد 6 سانتیمتر و نرها تا 5 سانتیمتر رشد می‌کنند، اما معمولا کمتر از 3 سانتیمتر هستند.
• طول عمر:حدود دو سال. نرها عمر کمتری دارند.
• غذا: تغذیه بیشتر از پلانکتون‌های جانوری، حشرات کوچک و مواد آواری.
• ژنتیک: تعداد کروموزوم‌های هاپلوئید / گامتیک (n) برابر 23 و تعداد کروموزوم‌های دیپلوئید / زیگوتیک (2n) برابر 46-46 است.
• ویژگی‌های رفتاری: بی‌خطر برای انسان. معمولا در دسته‌های کوچک و بزرگ دیده می‌شود، گوپی در گله‌هایی که تشکیل می‌دهد دارای تاکتیک‌های ضدشکارچی است. بیشتر اطراف علف‌ها یا ساختارهای طبیعی که امکان فرار از دست شکارچیان به آنجا وجود داشته باشد به سر می‌برد.
• سایر توضیحات: قابلیت تبدیل شدن به آفت در محیط‌های غیربومی را دارد.
به عنوان اعضای بخش انتهایی زنجیره غذایی، شکارچیان متعددی دارند، مثل حشرات آبزی، سایر ماهیان، مارها، دوزیستان، پرندگان و پستانداران.

■ تولید مثل ماهی گوپی

لقاح داخلی و زنده‌زا.
نرها در 2 ماهگی و ماده‌ها در 3 ماهگی بالغ می‌شوند. زمان بلوغ و زایمان در طبیعت و تعداد نوزاد، تابع موقعیت و میزان شکارچی در طبیعت است و در مکان‌های با ریسک شکار، زودتر بالغ می‌شوند.
نرها نصف اندازهء ماده‌ها هستند و باله‌ها رنگارنگ دارند.
باله مخرجی جنس نر، تبدیل به اندام جنسی گونوپودیوم شده است.
ماده‌ها می‌توانند اسپرم نرهایی که معمولا زود می‌میرند را در بدن خود ذخیره کنند.
بارداری تا 6 هفته طول می‌کشد.
معمولا بین 10 تا 40 نوزاد متولد می‌شوند، اگرچه تعداد بیشتر نیز گزارش شده است.
محدوده فصلی خاصی برای زایمان ندارد.
نه تنها از نوزاد نگهداری نمی‌کنند بلکه ممکن است بعضی از نوزادان خود را بخورند.

■ صید ماهی گوپی

-

■ ارزش‌های اقتصادی ماهی گوپی

ماهی باارزش آکواریومی است.
نوع وحشی آن به عنوان خوراک ماهیان پرورشی بزرگتر استفاده می‌شود.
به لحاظ اکولوژیک با خوردن تخم و لارو حشرات موذی، به تعادل اکوسیستم کمک می‌کند.
به عنوان جانور آزمایشگاهی در آزمایشات ژنتیک کاربرد دارند.

■ وضعیت ذخایر ماهی گوپی

در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.

■ بهداشت و بیماری‌های ماهی گوپی

بیماری‌های مختلفی در محیط وحشی و آکواریومی، از این گونه گزارش شده از جمله:
انگل کریپتوبیا، انگل آئوثکا، بیماری باکتریایی پوسیدگی باله، انگل‌های پوستی، بیماری باکتریایی کولومناریس، قارچ‌های پوستی، انگل لرنه‌آ، بیماری لکه سفید، انگل کامالانوس، نماتودهای انگلی، ایکتیوبودو، بیماری انگلی تتراهایمنا، توبرکلوزیس و...

○ تصاویر و ویدئوهایی از ماهی گوپی: