:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان ← خانواده گوازیمماهیان ← گونه گوازیم دمرشتهای یا سلطان ابراهیم
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Nemipterus japonicus (Bloch, 1791)j
:: نام فارسی و محلی ایران: سلطان ابراهیم، گوازیم دمرشتهای، و نیز گوازیم دمرشتهای ژاپنی
• اسامی محلی »
حُمیرو ، حَمرا، اشتباهات رایج: بچه سرخو، سرخو کوچک (سلطان ابراهیم با سرخو هم خانواده نیست)
:: ردهبندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوستهاستخوانان)
← Order: Perciformes (راسته: سوفماهیسانان)
← Suborder: Percoidei (زیرراسته: سوفماهیواران)
← Family: Nemipteridae (خانواده: گوازیمماهیان) (En: Threadfin breams, Whiptail breams)
← Genus: Nemipterus
← Species: Nemipterus japonicus (گونه گوازم دمرشتهای)
:: نام انگلیسی: Japanese threadfin bream و نیز : Pink perch, Melon coat
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: عندق یابانی ، أبرمیس زعانف سُلیکیة یابانی، Bassij (توجه: نام سلطان ابراهیم در کشورهای عربی به ماهیان مختلفی گفته میشود).
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Sparus japonicus, Nemipterus japonica
:: ریشه لغوی: Nemipterus: از واژههای nema (یونانی): رشته + pteron (یونانی): بال، باله
■ کشورهای محل زندگی ماهی گوازیم دمرشتهای (سلطان ابراهیم)
• گزارششده از آبهای ایران و نیز:
آسیا: بحرین، عراق، اردن، عمان، قطر، کویت، عربستان، امارات متحده، یمن، بنگلادش، هند، پاکستان، چین، هنگ کنگ، اندونزی، ژاپن، برونئی دارالسلام، ماکائو، مالزی، مالدوی، میانمار، فیلیپین، سنگاپور، سریلانکا، تایوان، تایلند، ویتنام.
آفریقا: جیبوتی، مصر، اریتره، کنیا، ماداگاسکار، موریس، موزامبیک، سومالی،سودان و تانزانیا
• معرفیشده به : فلسطین
■ زیستگاههای گزارششده ماهی گوازیم دمرشتهای (سلطان ابراهیم)
• بومی در خلیج فارس و دریای عمان و نیز:
دریای عرب، اقیانوس هند، دریای اندونزی، خلیج تایلند، خلیج عقبه، خلیج عدن، دریای شرق چین، خلیج بنگال، خلیج لینگاین، خلیج مانیل، دریای مدیترانه، اقیانوس آرام، خلیج سن میگل، دریای سمر، خلیج سن پدرو، دریای زرد و...
■ ویژگیهای زیستگاه ماهی گوازیم دمرشتهای (سلطان ابراهیم)
ماهی دریایی و مرتبط با بستر، و فاقد مهاجرت است. در خلیج حیفا که به آن معرفی شده، مهاجرت از دریای سرخ به مدیترانه گزارش شده است.
در اعماق 5 تا 80 متری مشاهده میشود.
در آبهای ساحلی فراوان حضور دارد و روی شن و گل و لای و معمولا بصورت گلهای دیده میشود.
ساکن زیستگاههای گرمسیری از 34° شمالی تا 11° جنوبی، و 31° شرقی تا 133° شرقی
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی گوازیم دمرشتهای (سلطان ابراهیم)
• شکل بدن: باله پشتی دارای 10 شعاع سخت و 9 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 3 شعاع سخت و 7 شعاع نرم | باله سینهای فاقد خار و دارای 17 یا 18 شعاع نرم است | باله شکمی دارای 1 خار و 5 شعاع نرم است | یازده یا دوازده خط زرد و طلایی در طول بدن از پشت سر تا پایه باله دمی | باله سینهای بسیار بلند که ممکن است به پایه باله مخرجی برسد | لکه های برجسته زرد و قرمز در زیر پایه خط جانبی | باله دمی کمی دوشاخه، که شاخه بالایی کمی بزرگتر از پایینی است و به یک رشته کم و بیش بلند منتهای می گردد | سه ردیف عرضی فلس روی بخش پیش سرپوش آبششی | دارای فلس در ناحیه آگزیلاری | رنگ بخش بالایی بدن صورتی و پایین بدن نقره ای است | دهان انتهایی | شکل کلی بدن دوکی شکل | دارای 45 تا 51 فلس روی خط جانبی | زیر خط جانبی 9 تا 12 ردیف فلس وجود دارد و 3.5 تا 4.5 ردیف فلس در بالای آن | 14 تا 17 خار آبششی
• اندازه: حداکثر طول کل 32 سانتیمتر و طول کل میانگین آن 25 سانتیمتر است. حداکثر وزن گزارش شده، 596 گرم.
• طول عمر: حداکثر سن گزارششده 8سال
• غذا: ماهی سلطان ابراهیم معمولا از ماهیان کوچک (مثل Leiognathus spp. )، سختپوستان، نرم تنان و بویژه سرپایان، پرتاران و خارپوستان تغذیه مینماید.
مطالعهای در آبهای اطراف چابهار، در سالهای 1388 و 89، ضمن اشاره به خالی بودن معده بیش از نیم یاز نمونه ها، عنوان میکند که ترجیح غذایی ماهی گوازیم دمرشتهای در این منطقه 63.2درصد سختپوستان، 38.9 درصد ماهی، 36.8 درصد نرمتنان، 25.3 درصد نماتود، 8.4 درصد کرم های پرتار، 7.4 درصد سیپانکولا، 6.3 درصد روزن داران، 4.2 درصد فیتوپلانکتونها، 2.1 درصد گیاهان دریایی و 1.1 درصد کرم روبانی محاسبه شده است. در نهایت اعلام شد که این ماهی دارای تغذیه متوسط بوده و غذای اصلی آنها سختپوستان است.
مطالعه دیگری در آبهای بندر دیلم استان بوشهر در سالهای 89 و 90 عنوان داشت که نوع غذای سلطان ابراهیم به فصل نیز بستگی دارد. به این نحو که ماهی گوازیم دمرشتهای (سلطان ابراهیم) در فصل پاییز و زمستان، ماهیخوار و در فصل بهار بیشتر از شکمپایان تغذیه میکند. همچنین با افزایش طول ماهی، گوازیم رژیم غذایی سختپوستان در آن افزایش یافته است.
پیش از آن در سال 84، مطالعه دیگری روی رژیم غذایی گوازیم دمرشتهای در منطقه جزیره تنب تا هنگام انجام شد. نتایج نشان داد که ستاره دریایی شکننده با 31 درصد بیشترین میزان را در رژیم غذایی این ماهی داشته، در حالی که خرچنگ ریز (19 درصد)، ماهی هضم شده (19 درصد) و بادامشکلان (15 درصد) رتبههای بعدی را بخود اختصاص دادهاند. در این مطالعه نیز تاثیر طول بر رژیم غذایی مشهود بود. بررسی فصلی ترکیب غذایی این ماهی نشان داد که در فصل پاییز 1384، خرچنگ ریز (38.5 درصد)، و ستاره دریایی شکننده در تابستان 1385 (45.3 درصد) و زمستان 1384 (44.6 درصد)، بیشترین سهم را محتویات معده این ماهی داشتهاند.
• ژنتیک: ـ
• ویژگیهای رفتاری: بی خطر برای انسان.
• سایر توضیحات: ضریب رشد ماهی نر بیش از ماهی ماده است.
این ماهی مورد تغذیه ماهیهای بزرگتر نظیر گونههای Trichiurus lepturus و Otolithes cuvieri قرار میگیرد.
■ تولیدمثل ماهی گوازیم دمرشتهای (سلطان ابراهیم)
تولیدمثل در ماهی گوازیم دمرشتهای، دو نقطه اوج سالیانه دارد. اگرچه در مطالعهای در آبهای خوزستان در سال 92 ، ترکیب تخمکهای مراحل مختلف نشان داد که ماهی گوازیم تنها یکبار در سال(اردیبهشت و خرداد) قادر به تخم ریزی است.
این ماهی از تخم و نوزاد خود مراقبتی نمیکند و در آبهای باز تخمگذاری مینماید.
از حدود شش ماهگی می توان ماهیان بالغ را یافت. نر و ماده بسیار شبیه هم هستند و تنها در جمعیتهای همسن، مادهها کوچکتر هستند، چون دیرتر رشد میکنند.
در هندوستان، هماوری مطلق این ماهی از حداقل 13900 تا حداکثر 139200 تخم محاسبه شده است.
در آبهای ایران، منطقه جزیره تنب تا هنگام، حداکثر هماوری مطلق این ماهی 44388 عدد تخمک برای یک ماهی با طول چنگالی 18.3 سانتیمتر بوده است. میانگین هماوری مطلق ماهی گوازیم دمرشتهای، 14982±9822 و میانگین هم آوری نسبی آن 100±57 عدد تخمک بدست آمد.
در آبهای استان خوزستان، در سال 92، در مطالعهای حداکثر و حداقل هماوری مطلق به ترتیب 131321 و 10321 عدد تخم و هماوری نسبی 713.54 و 55.81 به ازای یک گرم وزن بدن محاسبه گردید.
■ صید ماهی گوازیم دمرشتهای (سلطان ابراهیم):
در ایران هم صید سنتی و هم صنعتی دارد.
■ ارزشهای اقتصادی ماهی گوازیم دمرشتهای (سلطان ابراهیم):
ماهی گوازیم دمرشتهای دارای ارزش اقتصادی است و بصورت تازه و یا منجمد، دودی، نمکسود و بخارپز یا تخمیرشده یا توپی (میت بال) فروخته میشود.
■ وضعیت ذخایر ماهی گوازیم دمرشتهای (سلطان ابراهیم):
در سیاهه قرمز گونههای IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.
■ بهداشت و بیماریهای ماهی گوازیم دمرشتهای (سلطان ابراهیم):
بیماریهای انگلی Glugea nemipteri, Nosema و Helixaxine در ماهی گوازیم دمرشتهای گزارش شده است.
○ تصاویر ماهی گوازیم دمرشتهای (سلطان ابراهیم):
|