■ مشخصات کلی خانواده حسون‌ماهیان / کیجارماهیان / کاریچون‌ماهیان یا سوسمار ماهیان (Synodontidae):

»» خانواده سوسمارماهیان، عضو راسته لوله‌سانان (Aulopiformes) هستند.

ریشه لغوی: یونانی > Syn, Sym=همه با هم، متحد +Odus=دندان

نام انگلیسی: Lizardfish

نام فارسی: سوسمارماهیان، کیجار ماهیان، کاریچون ماهیان، حسون‌ماهیان، سوسمارماهیان (اسامی گوناگون یک خانواده).

■ خصوصیات زیستی و شیلاتی خانواده سوسمارماهیان Synodontidae:

• اغلب دریازی بوده و ندرتا در آب‌های لب شور دیده می‌شوند.
• در آب‌های جهان، 4 جنس و 77 گونه دارد.
• پراکنش بیشتر در آب‌های مرتبط با اقیانوس‌های اطلس، هند و آرام.
• استخوان پیش‌فکی، در صورت وجود، کوچک است.
• شعاع‌های آبششی 8 تا 26 عدد.
• دهانه‌های آبششی وسیع و خارهای آبششی کوتاه یا غیر موجود است.
• مهره‌ها 39 تا 67 عدد.
• چشم‌ها کوچک و ممکن است دارای پلک سوم باشند.
• فلس‌ها دایره‌ای هستند.
• خط جانبی مستقیم است.
• باله پشتی با قاعده کوتاه و با موقعیت تقریبا میانی است. باله پشتی دومی بصورت دنبالچه برروی ساقه دمی قرار دارد.
• باله‌های سینه ای در انتها گرد هستند.
• باله‌های شکمی دراز و دارای 8 تا 9 شعاع نرم هستند.
• فاقد کیسه شنا هستند.
• دارای جنس‌های جدا، بغیر از جنس Bathysaurus که تک پایه است.
• بدن استوانه‌ای کوچک و باله‌ها بدون خار هستند.
• دهان میانی، مورب، بزرگ و مملو از دندان‌های کوچک تیز . روی زبان نیز دندان وجود دارد. دندان‌ها هنگام بسته بودن دهان هم مشخص هستند.
• باله دمی دوشاخه است. ساقه دمی قوی است.
• اطراف سر پوشیده از فلس است، ولی در وسط سطح فوقانی بدون فلس است.
• شکارچیان ماهیان کوچک هستند. اغلب بدن خود را در بستر مخفی می‌کنند. در روز اغلب غیر فعال و مخفی هستند.
• کفزی بوده و بیشتر در اطراف مناطق صخره‌ای مرجانی و مناطق باز دریایی تا عمق 500 متر دیده می‌شوند.
• بصورت تازه، خشک‌شده و نمک زده قابل‌مصرف هستند.
• صید آن‌ها با ترال کفروب و قلاب دستی امکان‌پذیر است.

 

■ پراکنش سوسمارماهیان در ایران

• جنس‌های سوسمارماهیان ایران:
دو جنس از خانواده سوسمارماهیان در آب‌های ایرانی خلیج فارس و دریای عمان گزارش شده است:

• 1. Saurida : جنس کیجار، شامل 4 گونه
• 2. Synodus : شامل 2 گونه

• گونه‌های سوسمارماهیان (حسون‌ماهیان) در ایران:
6 گونه از این خانواده به شرح جدول زیر در آب‌های ایران گزارش شده است.
◄ با کلیک روی نام هر گونه، به صفحه اطلاعات آن بروید ↓