■ سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Capoeta damascina (Valenciennes, 1842)j
:: نام فارسی و محلی ایران: سیاه‌ماهی شامات، سیاه‌ماهی دمشقی، سیاه‌ماهی فلس‌ریز
• اسامی محلی » سرده(زرده)، تویینی (نام محلی چندین گونه)، طلا شامی

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Cypriniformes (راسته: کپورماهی‌سانان)
← Family: Cyprinidae (خانواده: کپورماهیان) (En: Carps)
← Subfamily: Cyprininae
← Genus: Capoeta (جنس: سیاه‌ماهی)
← Species: Capoeta damascina (گونه: سیاه‌ماهی شامات)

:: نام انگلیسی: Mesopotamian barb و نیز: Levantine scraper, Haffaf fish
• سایر زبان‌ها: ترکی» Kara balığı. عربی » حفاف شامي
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Gobio damascinus, Capoeta capoeta damascinus, Varicorhinus damascinus, Scaphiodon peregrinorum, Scaphiodon socialis, Capoeta socialis, Varicorhinus socialis, Scaphiodon fratercula, Capoeta fratercula, Varicorhinus fratercula, Chondrostoma syriacum, Capoeta syriaca, Varicorhinus syriacus, Scaphiodon amir, Scaphiodon niger, Scaphiodon chebisiensis, Scaphiodon rostratus, Barbus belayewi,...
:: ریشه لغوی: Capoeta: از واژه kapwaeti، نام محلی ماهی در آذربایجان و گرجستان / -

■ کشورهای محل زندگی سیاه‌ماهی شامات

• گزارش‌شده در ایران و نیز:
ترکیه، عراق، سوریه، لبنان، فلسطین، اردن

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده سیاه‌ماهی شامات

• بومی در ایران : حوضهء آبریز دجله، در رود سیروان مشاهده شده است. گزارش‌های قدیمی‌تر از این گونه در مناطق دیگر ایران، احتمالا متعلق به گونه‌های مشابه است که بعد از آن گزارش‌ها کشف شده‌اند.
• سایر نقاط جهان: حوضه آبریز دجله و فرات.

■ ویژگی‌های زیستگاه سیاه‌ماهی شامات
ساکن آب شیرین، بستر و دور از بستر.
ساکن آب‌های نیمه‌گرمسیری با دمای 15 تا 26 درجه سانتیگراد.
در چشمه‌ها، رودها و تالاب‌های آب شیرین با گیاهان آبزی یا ریشه درختان به عنوان پناهگاه، در رودخانه‌ها در مناطق با عمق 1-1.5 متر و بستر ماسه‌ای تجمع می‌نمایند.
تغییرات دمای آب از 2 تا 30 درجه سانتیگراد، گل‌آلودگی و سرعت آب را تحمل می‌کنند.

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک سیاه‌ماهی شامات

• شکل بدن: باله پشتی دارای 4-5 شعاع سخت و 8-10 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 3 شعاع سخت و 5-6 شعاع نرم | باله سینه‌ای دارای 17-21 شعاع نرم | باله شکمی دارای 9-10 شعاع نرم | تعداد جارویی‌های آبششی (Gill Rakers) برابر 12-15 عدد | فلس جانبی دارای 61-82 فلس | تعداد مهره‌ها 44-47 عدد | لکه‌های سیاه بزرگی در پهلوها دارد. ناحیه پشتی تیره یا قهوه‌ای مایل به زیتونی یا آبی خاکستری است. پهلوها تلالو زرد دارد. باله‌ها سرخ‌فام، زرد یا خاکستری و یا شفاف هستند. باله دمی و سینه‌ای ممکن است در مقایسه با سایر باله‌ها تیره‌تر باشد..
• اندازه: حداکثر طول کل 50 سانتیمتر و میانگین رایج طول کل 29 سانتیمتر است.
• طول عمر: معمولا زیر 4 سال است اما تا ده ساله هم گزارش شده است.
• غذا: بیشتر از فیتوپلانکتون‌های کفزی. در لبنان و فلسطین، غذای آن را دیاتوم‌ها و جلبک‌های رشته‌ای کفزی اعلام کرده‌اند. بعضی از انواع دیگر جلبک‌ها و بعضی جانوران کفزی همراه با گل و لای در دستگاه گوارش این ماهی دیده شده‌اند. در ایران غذاهای متنوعی به این گونه نسبت داده شده که مشخص نیست مربوط به همین گونه باشد یا گونه‌های مشابه، حشراتی مثل: Chironomidae, Formicidae, Epididae, Empididae, Tipulidae, Tabanidae, Simuliidae, Hydroptilidae, Grouvellinus, Elmis, Hydropsyche, Heptagenia, Baetis and hydracariens.
• ژنتیک: با گونه Carasobarbus canis دورگه می‌دهد.
• خصوصیات رفتاری: بی‌خطر برای انسان.
• سایر توضیحات: -

■ تولیدمثل سیاه‌ماهی شامات

تولیدمثل در فصل بهار.
در لبنان تخمریزی از ماه مه شروع و در جولای تمام می‌شود. در نقاط دیگر بر حسب دمای منطقه ممکن است در ژانویه تخمریزی انجام شود.
سن بلوغ نرها 2-3 سالگی و ماده‌ها 3-4 سالگی است. در کشور عراق سن بلوغ کمی کمتر گزارش شده است.
ممکن است مهاجرت سریعی را همراه با پرش از روی موانعی مثل تورها، برای تولیدمثل داشته باشند.
ماده لانه‌سازی می‌کند. ممکن است چندین لانه در کنار هم قرار داشته باشند.
تعداد نرها بیشتر از ماده‌ها است و زودتر از آنها آماده تخمریزی می‌شوند. طول متوسط آنها هم کمتر از ماده است.
در دمای 15-18 درجه سانتیگراد تخمریزی می‌کنند. بعد از تخمریزی مجددا به مکان اولیه در پایین‌دست برمی‌گردند.
در عراق هماوری مطلق آن 53000 تخم گزارش شده است.
قطر تخم 1.48 تا 2.2 میلیمتر بسته به مکان گزارش شده است.

■ صید سیاه‌ماهی شامات

صید ورزشی و تا حدی تجاری دارد.

■ ارزش‌های اقتصادی سیاه‌ماهی شامات

در بعضی کشورها مثل فلسطین ارزش تجاری بالایی دارد.
در ایران میزان عرضه آن به بازار کم، اما با قیمت بالا است.

■ وضعیت ذخایر سیاه‌ماهی شامات

در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.

■ بهداشت و بیماری‌های سیاه‌ماهی شامات

انگل‌هایی به این گونه نسبت داده شده است، اما قطعی نیست که مربوط به این گونه است یا گونه‌های مشابه در ایران که بعدا از این گونه منفک شده‌اند. از جمله: Coelobothrium monodi, Dactylogyrus rohdeianus, D. capoetae, Rhabdochona denudata, Rhabdochona fortunatowi, Acanthocephalorhynchoides cholodkowskyi, Trichodina pediculus, Dogielius molnari, Gyrodactylus sp., Dactylogyrus carassobabrbi, D. lenkorani , Dactylogyrus lenkorani, Gyrodactylus pulcher, Dactyolgyrus sp., Allocreadium isoporum, Myxobolus molnari, ...

○ تصاویر و فیلم‌ از سیاه‌ماهی شامات: