■ مشخصات کلی خانواده تک‌خارماهیان (Monacanthidae):
»» خانواده تک‌خار ماهیان، به راسته چهاردندان‌ماهی‌سانان (Tetradontiformes) تعلق دارد.
ریشه لغوی: یونانی >> Monos=تک، تنها + Akantha = خار
نام انگلیسی: Filefishes, Unicorns
نام فارسی: تک‌خار ماهیان، فایل‌ماهیان، سوهان‌ماهیان
■ خصوصیات زیستی و شیلاتی خانواده تک‌خارماهیان، Monacanthidae:
- تمرکز پراکنش در اقیانوس‌های اطلس، آرام و هند.
- 27 جنس و 108 گونه در سراسر جهان دارد.
- بدن خیلی فشرده است و دارای فلس‌های ریز است که سطح بدن را بصورت مخمل‌مانند در می‌آورد.
- اغلب دارای دو خار پشتی، که دومی بسیار کوچکتر از اولی است یا اصلا وجود ندارد.
- ساقه دمی نسبتا عریض است.
- جلوی باله سینه‌ای دارای یک زائده خارمانند است.
- آرواره بالایی در هر استخوان پیش‌فکی، اغلب دارای سه دندان در بخش بیرونی و دو دندان در بخش داخلی است، این دندان‌ها مناسب جویدن هستند.
- دارای 19 تا 31 مهره هستند.
- اندازه آنها در جنس Alutera scripta به یک متر می‌رسد.
- بیشتر گونه‌ها دامنه غذایی گسترده‌ای از بی‌مهرگان کفزی را می‌خورند، اما بعضی از آنها مرجان و پلانکتون‌های جانوری را مصرف می‌کنند.
- تخم آنها کف‌چسب است. محل این تخم‌ها قبلا توسط آنها آماده شده و توسط جنس نر یا هر دو محافظت می‌شود.
- بعضی از گونه‌های نیمه‌گرمسیری، در آب‌های آزاد تخمریزی می‌کنند.
- در آب‌های ساحلی و اطراف مناطق صخره‌ای مرجانی زیست می کنند. بطور کلی کفزی بوده و تا اعماق 170 متری دیده می‌شوند.
- شناگران کندی هستند و زندگی انفرادی دارند.
- فاقد ارزش اقتصادی قابل توجه هستند.
- صید آنها توسط ترال کفروب امکان‌پذیر است.
■ پراکنش تک‌خارماهیان در ایران:
• جنس‌ها: چهار جنس از خانواده تک خار ماهیان در آب‌های ایرانی خلیج فارس و دریای عمان گزارش شده است:
- 1. Aluterus > سوهان‌ماهی‌ها
- 2. Paramonacanthus
- 3. Pervagor
- 3. Stephanolepis > تاج‌پولک‌ها
• گونه‌های تک‌خارماهیان ایران: از چهار جنس فوق، شش گونه به شرح جدول زیر در آب‌های ایران مشاهده شده است:
