:: ماهیان آبهای داخلی ایران ← خانواده قناتماهیان ← گونه ماهی خیاطه
◄ در منابع قدیمیتر، به عنوان زیرگونهء Alburnoides bipunctatus در نظر گرفته شده است.
◄ این گونه قبلا در خانواده کپورماهیان (Cyprinidae) بوده ولی در ردهبندیهای جدید، در خانوادهء قناتماهیان (Leuciscidae) قرار گرفته است.
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Alburnoides eichwaldii (De Filippi, 1863)j
:: نام فارسی و محلی ایران: ماهی خیاطه، لپک
• اسامی محلی » لپک (مازندران)، سیما، پرک، کولی (گیلان)
:: ردهبندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوستهاستخوانان)
← Order: Cypriniformes (راسته: کپورماهیسانان)
← Family: Leuciscidae (خانواده: قناتماهیان) (En: Minnows)
◄ در منابع قدیمیتر، در خانوادهء Cyprinidae (کپورماهیان) و زیرخانواده Alburninae بوده است.
← Subfamily: Leuciscinae
← Genus: Alburnoides
← Species: Alburnoides eichwaldii (گونه: ماهی خیاطه)
:: نام انگلیسی: Kura chub و نیز Spirlin, South Caspian sprilin
• سایر زبانها: ترکی» Noktalı inci balığı
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Alburnus eichwaldii, Alburnoides bipunctatus armeniensis
:: ریشه لغوی: Alburnoides: از واژه Al Bura، نام شهری که این ماهی از آنجا شناخته شده است. + oides (یونانی)= شبیه /
■ کشورهای محل زندگی ماهی خیاطه
• گزارششده در ایران و نیز:
ارمنستان، جمهوری آذربایجان، ترکیه، گرجستان، روسیه
■ زیستگاههای گزارششده ماهی خیاطه
• بومی در حوضه آبریز آبهای ایرانی دریای خزر در بخش غربی خزر. رود ارس و انشعابات آن، بالخلوچای، قرهسو، رود کلیبر، رود سقزچی، همچنین در بخش شرقی مثل نهر تیلآباد استان گلستان، رودخانه شیرود مازندران، رودخانه گوگل گرگانرود و...
ممکن است نمونههای جنوب شرق خزر، گونهای دیگر باشند.
• سایر کشورها: حوضهء آبریز دریای خزر، رود کورا، رود سامور، رودهای آرپاس، وروتان، وِدی، مرمریک، و...
■ ویژگیهای زیستگاه ماهی خیاطه
ساکن آب شیرین. بنتوپلاژیک (بستر و دور از بستر)، مهاجر در رودخانه
ساکن آبهای معتدل
در رودهای کوچک و به میزان کمتر در جریان اصلی رودهای بزرگ دیده شده است. آبهای پراکسیژن با بستر سخت را ترجیح میدهد.
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی خیاطه
• شکل بدن: باله پشتی دارای 3 شعاع سخت و 8 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 3 شعاع سخت و 13-16 شعاع نرم | باله سینهای دارای 13-15 شعاع نرم | باله شکمی دارای 7 شعاع نرم | تعداد جاروییهای آبششی 6-8 عدد است. | خط جانبی دارای 44-56 فلس | بالای خط جانبی 11 ردیف و پایین آن 7 ردیف فلس دارد. | تعداد مهرهها 40-42 عدد | چشمها کوچک، قطر مردمک کمتر از فضای بین چشمی | باله دمی دارای لوبهای نوکتیز و کاملا دوشاخه. | قبل از باله شکمی در طول ناحیه شکم تا مخرج یک کیل بدون فلس دارد. | پوزه کمی گرد | سر مثلثی | فک بالایی بلندتر از پایینی | بدن مرتفع | فرمول دندان حلقی معمولا 2.5-4.2 و گاهی 2.5-5.2 و یا 2.5-5.1 | رنگ نمونههای رودخانه و دریاچه اندکی فرق دارد. | پهلوها نواری به رنگ آبی-خاکستری دارد بالای خط جانبی ممکن است یک دسته 5-9 تایی خطوط سیاه باشد که تشکیل لکههای مثلثی میدهد و 3-5 خط مشابه هم زیر خط جانبی قرار دارد. پشت و سر زیتونی تیره، سیاه یا سبز و قهوهای تیره هستند. پهلو در ناحیه بالای خط جانبی ممکن است تلالو بنفش داشته باشد. پهلو ممکن است زرد طلایی باشد. شکم و پایین سر سفید هستند. باله پشتی و دمی کمی خاکستری هستند. پایه باله سینهای، شکمی و مخرجی رنگ نارنجی تا سرخ دارند که در ماهیان جوانتر چندان واضح نیست. این رنگها ممکن است در نمونههای مختلف، متفاوت باشند.
• اندازه: حداکثر طول استاندارد 11.3 سانتیمتر است.
• طول عمر: در جمهوری آذربایجان 3 سال گزارش شده است.
• غذا: غذا از کف و بستر، و از لارو حشرات، جانوران خشکی که به آب میافتند، پلکوپترا، افمروپترا، شیرونومیده، تریکوپترا و...، گاهی دیاتومها در مجرای گوارشی آنها دیده شده است.
• ژنتیک: -
• ویژگیهای رفتاری: بیخطر برای انسان.
• سایر توضیحات: -
■ تولیدمثل ماهی خیاطه
در 1 تا 2 سالگی بالغ میشود.
نر و ماده تفاوت اندکی دارند: باله شکمی نرها و پوزهء مادهها بزرگتر است.
تولیدمثل در بهار و بین ماههای آوریل و ژوئن در آب با دمای 13-15.6 درجه سانتیگراد روی میدهد.
تخمها چسبناک بوده و روی شن و سنگ بستر و در آبهای با جریان شدید، متصل میشوند.
هماوری به 6496 تخم میرسد.
قطر تخمها 2.16 میلیمتر است.
ممکن است در چندمرحله تخمریزی انجام شود.
■ صید ماهی خیاطه
صید محلی میشود.
■ ارزشهای اقتصادی ماهی خیاطه
به علت کوچکی، صید محدودی دارد.
به عنوان غذای ماهیان باارزش، دارای اهمیت اکولوژیک است.
■ وضعیت ذخایر ماهی خیاطه
در سیاهه قرمز گونههای IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.
به همراه سیاهماهی، از فراوانترین ماهیان حوضهء دریای خزر در ایران است.
■ بهداشت و بیماریهای ماهی خیاطه
در این گونه انگل چشمی دیژن Diplostomum spathaceum گزارش شده است.
○ تصاویر و فیلم از ماهی خیاطه:
|