:: ماهیان آب‌های داخلی ایران ← خانواده کپورماهیان ← گونه ماهی بوتک دهان‌کوچک

■ سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Cyprinion kais Heckel, 1843j
:: نام فارسی و محلی ایران: ماهی بوتک دهان‌کوچک ، لوتَک، بوتک، زنبور دهان‌کوچک
• اسامی محلی » زنبور (به علت رنگ زرد و قرمز دو طرف بدن ماهی نر در فصل تولیدمثل)

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Cypriniformes (راسته: کپورماهی‌سانان)
← Family: Cyprinidae (خانواده: کپورماهیان) (En: Carps)
← Subamily: Barbinae (زیرخانواده: زردپریان)
← Genus: Cyprinion
← Species: Cyprinion kais (گونه: ماهی بوتک دهان‌کوچک)

:: نام انگلیسی: Kais kingfish و نیز: Smallmouth lotak
• سایر زبان‌ها: عربی » بُنی صغیر، بنینی، قیس، شلامی
:: برخی از اسامی علمی مترادفِ قدیمی، یا غیرمعتبر: Cyprinion cypris
:: ریشه لغوی: Cyprinion >(لاتین)= مصغر کلمه Cyprinus به معنی کپور

■ کشورهای محل زندگی ماهی بوتک دهان‌کوچک
• گزارش‌شده از آب‌های ایران، و نیز:
ترکیه، سوریه، عراق

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده ماهی بوتک دهان‌کوچک
• بومی در ایران: حوضهء آبریز دجله و احتمالا حوضهء پرسیس. در رودهای سیمره، کارون، سیروان، دز و زمکان، و زیستگاه‌هایی مثل جراحی، چشمه نیلوفر کرمانشاه، رودخانه گدارخوش، احتمالا حوضهء آبریز خلیج به شکل نادر وجود دارد.
• در خارج از ایران، حوضهء آبریز دجله و فرات، احتمالا در رودخانه قویق سوریه منقرض شده است.

■ ویژگی‌های زیستگاه ماهی بوتک دهان‌کوچک
ساکن آب شیرین، بستر و دور از بستر
ساکن نواحی نیمه‌گرمسیری
در زیستگاه‌های متنوعی بویژه در آبراه‌های کوچک دیده شده است

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی بوتک دهان‌کوچک

• شکل بدن: باله پشتی دارای 4 شعاع سخت و 12-15 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 3 شعاع سخت و 7 شعاع نرم | باله سینه‌ای دارای 14-18 شعاع نرم | باله شکمی دارای 8-9 شعاع نرم | تعداد جارویی‌های آبششی 10-15 عدد | خط جانبی شامل 38-39 فلس | مجموع مهره‌ها 37-40 عدد | دهان با شکل متمایز و کوچک، نیم‌دایره با عرضی تقریبا هم‌اندازه قطر چشم و لب پایینی بزرگ، و لبه‌های کناری بزرگ در اطراف آن. عرض دهان 13.5 تا 22 درصد از طول سر است. | فرمول دندان حلقی 2.3.4-4.3.2 و گاه به نوع دیگر 2.3.5-5.3.2 و 2.3.5-4.3.2 و به شکل قاشقی با قلاب کوچک در نوک است. | رنگ کلی بدن نقره‌تا زردفام، با ناحیه پشتی خاکستری-قهوه‌ای و سطح پایینی زرد لیمویی است. لبهء آروارهء بالایی زرد شفاف است. این ترکیب رنگی در فصل تولیدمثل بیشتر است. باله سینه‌ای نارنجی-قرمز درخشان است. باله سینه‌ای کمرنگ‌تر است. رنگ باله شکمی و مخرجی در نمونه‌های مختلف تفاوت دارد. باله دمی به رنگ نارنجی روشن تا سبزفام است. باله پشتی سیاه با پایهء زردفام و به سمت جلو قرمز است.
• اندازه: حداکثر طول کل 15.9 سانتیمتر و حداکثر وزن گزارش شده، 49.9 گرم است. در عراق گزارش 25 سانتیمتر نیز وجود دارد.
• طول عمر: -
• غذا: در مجرای گوارش این ماهی، جلبک‌های رشته‌ای، حشرات آبزی، مواد آواری و.و..، و به نظر می‌رسد که با دهان خاص خود غذا را از زیر سطوح یا حفره‌ها بیرون می‌کشد.
• ژنتیک: تعداد کروموزوم‌ها 2n=50 است.
• ویژگی‌های رفتاری: برای انسان بی‌خطر است.
• سایر توضیحات:

■ تولید مثل ماهی بوتک دهان‌کوچک

فصل بهار
از حدود طول چنگالی 8.2 سانتمیتری در نر و 10.2 در ماده، بالغ هستند.
در فصل تولید مثل، دو طرف بدن ماهی نر به رنگ زرد یا قرمز در می‌آید.

■ صید ماهی بوتک دهان‌کوچک

صید ورزشی با قلاب.

■ ارزش‌های اقتصادی ماهی بوتک دهان‌کوچک

فاقد ارزش صید تجاری. صید ورزشی می‌شود.

■ وضعیت ذخایر ماهی بوتک دهان‌کوچک

در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.

■ بهداشت و بیماری‌های ماهی بوتک دهان‌کوچک
-

○ تصاویر و فیلم از ماهی بوتک دهان‌کوچک: