:: ماهیان آبهای د اخلی ایران ← خانواده گاوماهیان ← گونه گاوماهی چشمنواری
◄ این گونه در بخش ماهیان خلیج فارس و دریای عمان نیز مورد اشاره قرار گرفته است.
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Glossogobius giuris (Hamilton, 1822)j
:: نام فارسی و محلی ایران: گاوماهی چشمنواری، گاوماهی سرتخت
• اسامی محلی » -
:: ردهبندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوستهاستخوانان)
← Order: Gobiiformes (راسته: گاوماهیسانان)→ منابع قدیمیتر: سوفماهیسانان
← Suborder: Gobioidei (زیرراسته: گاوماهیواران)
← Family: Gobiidae (خانواده: گاوماهیان) (En: Gobies)
← Subfamily: Gobiinae
← Genus: Glossogobius (جنس: گاوماهیهای زبانی)
← Species: Glossogobius giuris (گونه: گاوماهی چشمنواری)
:: نام انگلیسی: Tank goby و نیز: Bar eyed goby, Flathead goby, Fresh water goby, Ganges goby, Gangetic tank goby, Whitegoby
• سایر زبانها: بنگالی » Belay
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Gobius giuris, Acentrogobius giuris, Glossogobius giuris giuris, Gobius gutum, Awaous gutum, Glossogobius gutum, Gobius russelii, Gobius catebus, Gobius kora, Gobius kurpah, Gobius phaiospilosoma, Gobius sublitus, Gobius spectabilis, Euctenogobius striatus, Gobius grandidierii
:: ریشه لغوی: Glossogobius از واژه glossa (یونانی)= زبان + gobius (لاتین)= گاوماهی
■ کشورهای محل زندگی گاوماهی چشمنواری
• بومی در ایران و نیز:
• آسیا: پاکستان، هند، چین، هنگ کنگ، بنگلادش، کامبوج، اندونزی، ژاپن، لائوس، مالزی، میانمار، نپال، فیلیپین، سریلانکا، تایوان، تایلند، ویتنام
• آفریقا: کنیا، ماداگاسکار، موریس، موزامبیک، سومالی، آفریقای جنوبی، تانزانیا، زیمبابوه
• اقیانوسیه: استرالیا، میکرونزی، نیو کالدونیا، پالائو، پاپوآ گینه نو و...
■ زیستگاههای گزارششده گاوماهی چشمنواری
• در ایران، حوضهء آبریز مکران و احتمالا هرمز. رودخانه سرباز
• سایر نقاط جهان:
حوضهء آبریز دریای عرب، اقیانوس اطلس، خلیج بنگال، دریای شرق چین، دریای جنوب چین، اقیانوس هند، فلات شمال استرالیا، اقیانوس آرام، دریای سرخ، خلیج سن میگل، آبهای ساحلی سومالی، دریای سولو-سلبز، رودخانه آدما، رود بوکسا، رود چیتار، چوتو جامونا، رودخانه دا، رودخانه داکرونگ، رود گوداواری، رود جایانتی، رود کائوپینگ، رود کریشنا، رود مکونگ، رود ساباکی، رود سیکائو، رود تانا، رود دجله، رود زامبزی، دریاچه بولوآن، دریاچه لانائو، دریاچه ماینیت، دریاچه تال و...
■ ویژگیهای زیستگاه گاوماهی چشمنواری
ساکن آب شیرین و نیز شور و لبشور. نزدیک بستر و دور از بستر.. چندمهاجرتی.
در عمق 0 تا 5 متری مشاهده شده است.
ساکن آبهای گرمسیری با دمای 25 تا 40 درجه سانتیگراد.
بیشتر در آب شیرین و خورها زندگی میکند اما وارد دریا هم میشود. در کانالها، راهآبها و آبگیرها، در چشمههای شفاف یا کدر دارای بستر صخره، قلوهسنگ و شنی. در رودخانههای متوسط و بزرگ پاییندستی، با بستر گل و لای.
مختصات جغرافیایی: از 45°شمالی تا 32°شمالی.
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک گاوماهی چشمنواری
• شکل بدن: دو باله پشتی، باله پشتی اول دارای 7 شعاع سخت و بالهء دوم دارای 1 شعاع سخت و 8-9 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 1 شعاع سخت و 8-9 شعاع نرم | باله سینهای دارای 13-19 شعاع نرم | باله دمی کم و بیش صاف و کوتاه | در ردیف جانبی بدن دارای 28-36 فلس دارد | مجموع مهرهها 31-33 عدد | تعداد جاروییهای آبششی (Gill Rakers) برابر 10-11 عدد | موقعیت دهان از نوع انتهایی | بدن دوکیشکل با مقطع دایرهای | پیشانی صاف | سر تخت و آرواره پایین بیرون زده | رنگ بدن روشن بدون خطوط خطوط طولی، بالههای پشتی با نقاط کوچک که شکل نواری پیدا میکنند. رنگ کلی بدن زردقهوهای با 5 تا 6 نقطه گرد و سیاه در طرفین، بعضی از گونهها اشکال متنوع دارند و نور محیط روی رنگ تاثیر میگذارد. باله پشتی روشن با نقاط سیاه. باله شکمی خاکستری. باله سینهای و دمی خاکستری و گاه شفاف | بالههای شکمی به هم پیوسته اما فقط از بخش قدامی به بدن متصل است. |
• اندازه: حداکثر طول استاندارد، 50 سانتیمتر و میانگین رایج طول استاندارد 11.3 سانتیمتر است. در ایران متوسط ماهیان صید شده 15 سانتیمتر بوده است.
• طول عمر: مطالعهای در بنگلادش حداکثر سن را 5 سال عنوان کرده است.
• غذا: تغذیه از حشرات کوچک، سختپوستان و ماهیان کوچک.
• ژنتیک: تعداد کروموزومهای هاپلوئید / گامتیک (n) برابر 23 و تعداد کروموزومهای دیپلوئید / زیگوتیک (2n) برابر 46-46 است.
• ویژگیهای رفتاری: بیخطر برای انسان. همنوعخواری در این گونه مشاهده شده است.
• سایر توضیحات: رشد آن در آب شور بیشتر است.
توسط ماهیانی مثل خامهماهیان شکار میشود.
■ تولید مثل گاوماهی چشمنواری
تولید مثل در آب شیرین و لابلای گیاهان انجام میشود. سپس تخم و لارو با جریان آب به دریا منتقل میشوند.
امکان دارد همه مراحل نمو تخم در آب شیرین اتفاق بیفتد.
هماوری مطلق حداکثر 335034 عدد تخم است.
از تخم و نوزاد مراقبت میکند.
■ صید گاوماهی چشمنواری
-
■ ارزشهای اقتصادی گاوماهی چشمنواری
دارای ارزش تجاری اندکی است. در شرق آسیا بازار دارد و بصورت تازه، منجمد یا دودی عرضه میگردد.
ماهی پرورشی و آکواریومی است.
در ایران اهمیت اقتصادی ندارد: مردم منطقه تمایل به مصرف آن ندارند و در ضمن اندازهء آن نیز بزرگ نیست.
■ وضعیت ذخایر گاوماهی چشمنواری
در سیاهه قرمز گونههای IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.
کمبود اکسیژن ناشی از شکوفایی جلبکی برای این گونه در بعضی کشورها مشکلساز شده است.
■ بهداشت و بیماریهای گاوماهی چشمنواری
انگلهای متعددی از این گونه گزارش شده است، از جمله: کرم لنگری، انگل Procerovum، Posthodiplostomum، Haplorchis، Opegaster، Gnathostoma، Ergasilus، Centrocestus، Azygia، Echinochasmus، Erilepturus، Prosorhynchus، Orientocreadium، Neochasmus، Carneophallus، Bothriocephalus، Proteocephalus، Lernaea، Camallanus، Contracaecum، Capillaria، Genarchopsis، Pallisentis، Allocreadium، Phyllodistomum، Dactylogyrus، Opegaster، Echinorhynchus، Tetrarhynchus، Lernaea
○ تصاویر و فیلم از گاوماهی چشمنواری: |