■ مشخصات کلی خانواده گاوماهیان (Gobiidae):

»» خانواده گاوماهیان، عضو راسته گاوماهی‌سانان (Gobiiformes) است.
◄ در منابع قدیمی‌تر، جزو راسته سوف‌ماهی‌سانان (Perciformes) و یا زیرراستهء آن طبقه‌بندی می‌شده است

◄ این خانواده بدلیل داشتن نمایندگانی در آب‌های شمال ایران و آب‌های خلیج فارس و دریای عمان، در آن بخش‌ها هم مورد اشاره قرار گرفته است.

ریشه لغوی: یونانی >> gobius = نام نوعی ماهی، goby

نام انگلیسی: Gobies

نام فارسی: گاوماهیان

■ خصوصیات زیستی و شیلاتی خانواده گاوماهیان، Gobiidae:

• نخستین باله پشتی در صورت وجود، خاردار و از باله پشتی نرم جداست، و دارای 2 تا 80 خار منعطف است.
• در آب‌های جهان، 258 جنس و 1809 گونه دارد
• باله‌های شکمی در صورتیکه بخوبی توسعه‌یافته باشند، بایکدیگر متحد شده و معمولا یک صفحه چسبنده یا مکشی ایجاد می‌نمایند.
• فلس‌ها از نوع دایره‌ای یا شانه‌ای و ندرتا در بعضی گونه‌ها فاقد فلس هستند.
• بعضی از گونه‌ها دارای سبیلک‌های برجسته در سر هستند.
• عضو حسی و کانال مربوطه بجای پهلوها روی سر قرار دارد.
• برخی گونه‌ها دارای کیسه شنا و برخی فاقد آن هستند.
• اغلب ماهیان کوچکی هستند. اغلب گونه‌ها زیر 10 سانتیمترند. کوچکترین ماهیان جهان جزو این خانواده هستند.
• اغلب گونه‌ها ساکن آب‌های شور و لب شورند. بعضی ساکن آب شیرین هستند که برای تخمریزی به آب‌های شور می‌روند.
• اغلب گونه‌ها از جانداران کفزی ریز تغذیه میکنند بعضی نیز پلانکتون خوارند.
• اغلب در آشیانه تخمریزی می‌کنند و جنس نر از تخم‌ها مراقبت می‌کند.
• بعضی از گونه‌ها از انگل‌های روی بدن سایر آبزیان تغذیه می‌کنند.
• تخم این ماهیان از نظر اندازه به دو فرم کوچک و بزرگ وجود دارد. در بعضی از گونه‌ها تخم‌ها کوچک و در بعضی دیگر اندازه آن بزرگ است.

 

• پراکنش گاوماهیان در آب‌های داخلی ایران:

حوضه آبریز خزر، حوضه رودخانه تجن (پیوندی)، رودخانه‌های کارون و حوضه رودخانه‌های مکران، هرمز و خلیج، قسمت‌های پائینی رودخانه‌های جگین، گابریک و سرباز.

 

• جنس‌های گاوماهیان آب‌های داخلی ایران:

در آب‌های داخلی ایران، سیزده جنس از گاوماهیان گزارش شده‌اند:

• 1. Anatirostrum
  2. Babka ی تندرو
  3. Benthophiloides > مترسک‌نماها
  4. Benthophilus > مترسک‌ها
  5. Boleophthalmus
  6. Glossogobius > گاوماهی‌های زبانی
  7. Hyrcanogobius
  8 Knipowitschia
  9. Mesogobius > گاوماهی‌های قدیمی
  10. Neogobius > گاوماهی‌های جدید
  11. Ponticola
  12. Proterorhinus > گاوماهی‌های بینی‌لوله‌ای
  13. Rhinogobius

• گونه‌های گاوماهیان آب‌های داخلی ایران:

13 جنس بالا، 41 گونه به شرح جدول زیر در آب‌های داخلی ایران دارند.
◄ گونه‌های درج شده در بخش های سیاه رنگ تکمیل اطلاعات شده اند و می‌توانید با کلیک روی آنها به صفحه اختصاصی آنها بروید:

»» علامت سوال (؟) مقابل نام گونه نشانگر مشکوک بودن حضور آن در ایران است.