:: ماهیان آبهای داخلی ایران ← خانواده کپورماهیان شرق آسیا ← گونه ماهی کپور نقرهای
◄ در ردهبندیهای قدیمیتر، در خانوادهء کپورماهیان (Cyprinidae) بوده است.
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Hypophthalmichthys molitrix (Valenciennes, 1844)j
:: نام فارسی و محلی ایران: کپور نقرهای، فیتوفاگ، آزاد پرورشی
• اسامی محلی » کپور
:: ردهبندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوستهاستخوانان)
← Order: Cypriniformes (راسته: کپورماهیسانان)
← Family: Xenocyprididae (خانواده: کپورماهیان شرق آسیا) (En: East Asian minnows)
■ قبلا در خانواده کپورماهیان (Cyprinidae) و زیرخانوادهای با نام Xenocyprinae قرار داشته است.
← Genus: Hypophthalmichthys
← Species: Hypophthalmichthys molitrix (گونه: ماهی کپور نقرهای)
:: نام انگلیسی: Silver carp و نیز Chinese schemer
• سایر زبانها: روسی » Belyi tolstolob
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Leuciscus molitrix, Leuciscus hypophthalmus, Cephalus mantschuricus, Onychodon mantschuricus, Abramocephalus microlepis, Hypophthalmichthys dybowskii
:: ریشه لغوی: Hypophthalmichthys: از واژههای hypo (یونانی) = زیر + ophthalmos (یونانی) = چشم + ichthys (یونانی) =ماهی / molitrix: آسیاب (بدلیل شکل دندانهای حلقی)
■ کشورهای محل زندگی ماهی کپور نقرهای
• معرفیشده در ایران و:
• بصورت بومی تنها در چین، هنگکنگ و روسیه وجود دارد.
• سایر کشورها که به آنها معرفی شده:
آفریقا: اتیوپی، موریس، مراکش، رواندا، آفریقای جنوبی
اروپا: ارمنستان، قبرس، ترکیه، آلبانی، بلژیک، جمهوری چک، فرانسه، آلمان، یونان، مجارستان، ایتالیا، لتونی، مولداوی، هلند، لهستان، رومانی، صربستان، اسلوواکی، سوئد، اوکراین،
آمریکای شمالی و مرکزی: کوستاریکا، کوبا، ایالات متحده، دومینیکن، هندوراس، جامائیکا، میکزیک، پاناما، پورتوریکو
آمریکای جنوبی: آرژانتین، برزیل، پرو
اقیانوسیه: فیجی، نیوزلند
آسیا: افغانستان، بنگلادش، بوتان، کامبوج، هند، عراق، ژاپن، قزاقستان، کره جنوبی، لبنان، مغولستان، میانمار، نپال، پاکستان، فیلیپین، عربستان، تایلند، ، ترکمنستان، ازبکستان، ویتنام
■ زیستگاههای گزارششده ماهی کپور نقرهای
دریای خزر، به میزان بسیار کم در ناحیه ورودی رودخانهها به خزر، در تمام حوضه جنوبی دریای خزر، استخرهای پرورش ماهی، تالاب انزلی، مصب رودخانههای گرگانرود و تجن و... و در سایر آبهای داخلی مثل سدهایی نظیر سد قشلاق سنندج، دریاچههامون زمان پرآبی، چاهنیمههای سیستان، پراکنش دارد و میزان آن در تالاب انزلی زیاد است.
زیستگاه بومی آن محدود به در زیستگاه طبیعی در خلیج یانگتسه، رود آمور، رود ارکیشی، رود پرل چین، رود ییلی، دریاچه بُستِن چین و...
■ ویژگیهای زیستگاه ماهی کپور نقرهای
ساکن آب شیرین و لبشور. مهاجر در آب شیرین.
در عمق 0 تا 20 متری حضور دارد.
ساکن نواحی نیمهگرمسیری با دمای 6 تا 30 درجه سانتیگراد
مختصات جغرافیایی: از 63°شمالی تا 8°شمالی و 73°شرقی تا 148°شرقی
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی کپور نقرهای
• شکل بدن: باله پشتی دارای 1-3 شعاع سخت و 6-7 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 1-3 شعاع سخت و 10-14 شعاع نرم | بدن نقرهای و زیتونی | فاقد سبیلک | از ناحیه ایسموس تا مخرج دارای کیل است | لبهء آخرین شعاع باله پشتی مضرس نیست | کیل بدون فلس و تیز است | 650-820 جارویی آبششی (Gill Raker) نازک و تیز دارد | سر 24 تا 29 درصد طول استاندارد است
• اندازه: حداکثر طول کل 105 سانتیمتر و طول استاندارد رایج آن 18 سانتیمتر است. وزن آن تا 50 کیلوگرم ثبت شده است. ماهیان صیدشده در تالاب انزلی، 25 تا 45 سانتیمتری بودهاند.
• طول عمر: تا 20 سال. ماهیان صید شده در تالاب انزلی دارای سن 1 تا 3 سال بودهاند.
• غذا: از انواع پلانکتون مصرف میکنند. نمونههای بزرگتر از 1.5 سانتیمتر فقط فیتوپلانکتون و لاروهای کوچک زئوپلانکتون میخورند.
تغذیه در آبهای کم عمق و گرمتر از 21 درجه انجام میشود که فاقد جریان تند باشد.
• ژنتیک: تعداد کروموزومهای دیپلوئید / زیگوتیک (2n) برابر 48-48، و کروموزومهای هاپلوئید / گامتیک (n)، 24 است.
• ویژگیهای رفتاری: بیخطر برای انسان، اما ممکن است بصورت آفت گسترش پیدا کند.
• سایر توضیحات: -
■ تولید مثل ماهی کپور نقرهای
در ایران تولیدمثل طبیعی ندارد و تکثیر مصنوعی میشود چون برای تولیدمثل طبیعی نیاز به رودخانههای پرآب و گلآلود دارد. اما در زیستگاه اصلی، در سن 4 تا 5 سالگی بالغ شده و در دمای 21 تا 23 درجه سانتیگراد در اواخر بهار و اوایل تابستان تولیدمثل مینماید.
همآوری مطلق آن از 200 هزار تا 1.5 میلیون عدد تخمک است.
■ صید ماهی کپور نقرهای
صید آن بیشتر در تالاب انزلی است و سایر نقاط ایران پرورشی است.
■ ارزشهای اقتصادی ماهی کپور نقرهای
ماهی کپور نقرهای دارای اهمیت اقتصادی است. ماهی خوراکی مهمی است، اگرچه در ایران در مقایسه با سایر ماهیان پرورشی، جذابیت کمتری دارد، تکثیر و پرورش آن در ایران و جهان دارای اهمیت است. این ماهی از اولین حلقه زنجیره غذایی در اکوسیستمهای آبی یعنی پلانکتونهای گیاهی تغذیه مینماید و رشد خوبی دارد. معمولا در یک استخر در کنار کپور سرگنده، کپور علفخوار و کپور معمولی پرورش داده میشود.
از ماهیان جذاب صید ورزشی است.
غنیسازی نان براتشن با این ماهی مورد پژوهش قرار گرفته و جواب مثبت داده است.
گفته میشود برای کنترل فیتوپلانکتونهای مضرّ منابع آبی مناسب است.
■ وضعیت ذخایر ماهی کپور نقرهای
نوع وحشی آن، در سیاهه قرمز گونههای IUCN، دارای وضعیت "در نزدیکی تهدید" (NT) است.
■ بهداشت و بیماریهای ماهی کپور نقرهای
بیماریهای انگلی مختلفی در این گونه دیده شده از جمله: عفونت انگلی Bothriocephalus، عفونت انگلی میکسوبولوس، انگل کرمهای قلابدار، انگل آبششی داکتیلوژیروس، بیماری انگلی تریکودینوسیس، و بیماری باکتریایی دهان قرمز نیز در این گونه دیده شده است.
پژوهشی در سد قشلاق سنندج، میزان جیوه این ماهی را بیش از استانداردهای جهانی اعلام کرد.
در آببندانهای فریدونکنار، پس از بررسی انگلی این ماهی، چهارگونه انگل Trichodina sp. در پوست Chilodonella sp. در پوست، Dactylogyrus sp. در آبشش و متاسرکر Diplostomum spathaceum در چشم شناسايي شدند.
○ تصاویر و فیلم از ماهی کپور نقرهای: |