:: ماهیان آب‌های داخلی ایران ← خانواده خورشیدماهیان آب شیرین ← گونه ماهی باس دهان‌بزرگ

■ سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Micropterus salmoides (Lacepède, 1802)j
:: نام فارسی و محلی ایران: ماهی باس دهان‌بزرگ، باس دهان‌بزرگ سیاه
• اسامی محلی » -

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Perciformes (راسته: سوف‌ماهی‌سانان)
← Family: Centrarchidae (خانواده: خورشیدماهیان آب شیرین) (En: Sunfishes)
← Genus: Micropterus
← Species: Micropterus salmoides (گونه: ماهی باس دهان‌بزرگ)

:: نام انگلیسی: Largemouth bass و نیز Largemouth black bass , Black bass, Green bass, Northern largemouth bass
• سایر زبان‌ها: روسی » Bolsherotnyi amerikanskii tscherny okun
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Labrus salmoides, Aplites salmoides, Grystes salmoides, Huro salmoides, Huro nigricans, Grystes nigricans, Perca nigricans, Grystes megastoma
:: ریشه لغوی: Micropterus

■ کشورهای محل زندگی ماهی باس دهان‌بزرگ

• غیر بومی و واردشده به آب‌های داخلی ایران (عبدلی، 1378). در بیشتر کشورهای دنیا غیربومی است. کشورهایی نظیر:
• بومی در
آمریکای شمالی و مرکزی: کانادا، ایالات متحده، مکزیک
• معرفی شده به:
آسیا: چین ،هنگ کنگ، ژاپن، کره شمالی، کره جنوبی، مالزی، فیلیپین
آفریقا: الجزایر، بوتسوانا، کنیا، لسوتو، ماداگاسکار، مالاوی، موریس، مراکش، موزامبیک، نامیبیا، آفریقای جنوبی، سوازیلند، تانزانیا، تونس، زامبیا، زیمبابوه
اروپا: قبرس، آلبانی، اتریش، بلاروس، بلژیک، چک، فرانسه، یونان، مجارستان، ایتالیا، لتونی، لیتوانی، لهستان، پرتقال، رومانی، روسیه، صربستان، اسلواکی، اسلوونی، اسپانیا، سوییس، اوکراین
اقیانوسیه: فیجی، نیو کالدونیا
آمریکای شمالی و مرکزی: کوبا، دومینیکن، السالوادور، گواتمالا، هندوراس، پاناما، پورتوریکو
آمریکای جنوبی: آرژآنتین، بولیوی، کلمبیا

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده ماهی باس دهان‌بزرگ

• معرفی شده در آب‌های ایران: احتمالا در سال 1970 به آب‌بندان ینگی‌‌کَند در حوضه دریاچهء نمک و به ناحیه اردکان-یاسوج در حوضه رودخانه دجله وارد شده است. جمعیت حوضه دریاچه نمک بر اثر مرگ زمستانه از بین رفتند، و بقای جمعیت اردکان-یاسوج مشخص نیست. این ماهی به همان اندازه که ناقل بالقوه بیماری‌ها و انگل‌هاست، شکارچی خوبی هم هست.
• سایر نقاط جهان:
بومی در رودخانه کلرادو، میسی سیپی، میزوری، سنت لاورنس، گریت لیکس، و...
معرفی شده به ولگا، دجله، زامبزی، ریوگرانده، ناکدونگ، دانوب، و...

■ ویژگی‌های زیستگاه ماهی باس دهان‌بزرگ
ساکن آب شیرین، بنتوپلاژیک (بستر و دور از بستر).
در pH بین 7-7.5 و dH بین 0 تا 6 زندگی می‌کند.
ساکن آب‌های نیمه‌گرمسیری با دمای 10 تا 32 درجه سانتیگراد
ساکن دریاچه‌ها، آبگیرها، تالاب‌ها، آب‌های مجاور چشمه‌ها و رودخانه‌های بزرگ و کچک. معمولا روی گل و شن به سر می‌برد. مکان‌های ساکت با آب تمیز دارای پوشش گیاهی را ترجیح می‌دهند.
مختصات جغرافیایی: از 46°شمالی تا 24‌‌°شمالی و 125°غربی تا 65°غربی

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی باس دهان‌بزرگ

• شکل بدن: باله پشتی دارای 10 شعاع سخت و 11-14 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 3 شعاع سخت و 10-12 شعاع نرم | باله سینه‌ای دارای 13-15 شعاع نرم | باله شکمی دارای 1 شعاع سخت و 5-13 شعاع نرم | باله دمی دوشاخه و منحنی | خط جانبی واجد 63-69 فلس که 60-68 عدد آن روزنه‌دار است. | بالای خط جانبی 7-9 ردیف و پایین آن 13-16 ردیف فلس دارد | تعداد مهره‌ها 30-32 عدد | بدن دوکی‌شکل با سطح مقطع بیضی | پیشانی کم و بیش صاف | موقعیت دهان از نوع انتهایی | فلس از نوع شانه‌ای | دهان بزرگ، استخوان ماگزیلا تا پشت چشم آمده است. | باله‌های شکمی غیرمتصل | رنگ بدن در پشت سبز تا زیتونی و در ناحیه شکمی سفید شیری تا زرد، با یک نوار سیاه از سرپوش آبششی تا پایهء بالهء دمی. | باله دمی 17 شعاع دارد.
• اندازه: حداکثر طول کل 97 سانتیمتر و میانگین طول کل رایج آن 40 سانتیمتر است. حداکثر وزن آن 10.1 کیلوگرم است.
• طول عمر: 23 سال
• غذا: بالغین از ماهی، خرچنگ‌های آب شیرین و قورباغه و ماهیان جوانتر از سخت‌پوستان، حشرات و ماهیان کوچک تغذیه می‌کنند. گاهی همنوع‌خواری در آنها دیده می‌شود.
• ژنتیک: تعداد کروموزوم‌های هاپلویید / گامتیک (n) برابر 23 و تعداد کروموزوم‌های دیپلوئید / زیگوتیک (2n) برابر 46-46 است.
• ویژگی‌های رفتاری: بی‌خطر برای انسان. می‌توانند تبدیل به آفتی در محلی که به آن وارد شده‌اند بشوند.
• سایر توضیحات: تغذیه این ماهی در دمای زیر 5 درجه و بالا 37 درجه سانتیگراد، متوقف می‌شود.

■ تولید مثل ماهی باس دهان‌بزرگ

در سن 5 تا 12 سالگی بالغ هستند.
در دوره تخمریزی تغذیه نمی‌کنند.
نرها لانه‌سازی می‌نمایند.
ماهی نر زمان تولیدمثل مهاجم و قلمروطلب می‌شود.
یک ماده ممکن است در چندین لانه متعلق به نرهای مختلف، تخمریزی کند.
هماوری مطلق این گونه، بین 2000 تا 109314 تخم گزارش شده است.
تخم‌ها کروی و چسبناک و به رنگ زرد، نارنجی یا کهربایی هستند.
ماهی نر از تخم‌ها و لانه مراقبت کرده و تهویه آن را انجام می‌دهد. این کار 29 روز طول می‌کشد.
تخمریزی در بهار تا تابستان و وقتی دما به 15 درجه برسد شروع می‌شود.

■ صید ماهی باس دهان‌بزرگ

-

■ ارزش‌های اقتصادی ماهی باس دهان‌بزرگ

دارای ارزش صید تجاری اندکی است.
پرورش داده می‌شود.
ماهی مناسب صید ورزشی است.
قابل نگهداری در آکواریوم‌های بزرگ است.

■ وضعیت ذخایر ماهی باس دهان‌بزرگ

در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.

■ بهداشت و بیماری‌های ماهی باس دهان‌بزرگ

بیماری‌های انگلی مشاهده‌شده در این گونه:
Acolpenteron Infection، عفونت چشمی با دیپلوستوموم، عفونت انگلی Achtheres، عفونت انگلی Contracaecum، بیماری انگلی Goezia، بیماری انگلی Rhabdochona Infestation
بیماری باکتریایی ادواردزیلا
بیماری ویروسی با ایریدوویروس

○ تصاویر و فیلم‌ از ماهی باس دهان‌بزرگ: