:: ماهیان آبهای داخلی ایران ← خانواده کفال‌ماهیان ← گونه ماهی کفال دم‌مربعی
» این ماهی در بخش ماهیان خلیج فارس و دریای عمان نیز مورد اشاره قرار گرفته است.
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Ellochelon vaigiensis (Quoy & Gaimard, 1825)j
:: نام فارسی و محلی ایران: کفال دم‌مربعی ، بیاح
• اسامی محلی » -
:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Mugiliformes (راسته: کفال‌ماهی‌سانان)
← Suborder: Mugiloidei (زیرراسته: کفال‌ماهی‌واران)
← Family: Mugilidae (خانواده: کفال‌ماهیان) (En: Mullets)
← Genus: Ellochelon
← Species: Ellochelon vaigiensis (گونه: ماهی کفال دم‌مربعی)
:: نام انگلیسی: Squaretail mullet و نیز: Diamond-scale mullet, Diamond-scale grey mullet, Blackfin mullet, Large scale mullet,Yellowtail mullet
• سایر زبان‌ها: روسی » Singil. عربی » بوري ذيل مُربَّع، گوافه، بیاح
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Mugil vaigiensis, Chelon vaigiensis, Liza vaigiensis, Mugil macrolepidotus, Mugil melanochir, Mugil rossii, Mugil tegobuan, Mugil occidentalis, Mugil ventricosus, Mugil delicatus
:: ریشه لغوی: -
■ کشورهای محل زندگی کفال دم‌مربعی
• گزارش‌شده از ایران و نیز:
آسیا: کویت، قطر، عمان، عربستان، امارات، بحرین، چین، هند، اندونزی، مالزی، ژاپن، فیلیچین، سریلانکا، تایلند، تیمور شرقی، ویتنام
آفریقا: جیبوتی، سومالی، آفریقای جنوبی، تانزانیا
اقیانوسیه: استرالیا، فیجی، میکرونزی، پالائو، نیو کالدونیا، پاپوآ گینه نو، ساموآ و...
■ زیستگاه‌های گزارش‌شده ماهی کفال دم‌مربعی
• بومی در ایران: حوضه‌های دجله، پرسیس، هرمز و مکران.
سایر نقاط جهان: خلیج آتولایان، دیواره بزرگ مرجانی و دریای مرجان استرالیا، خلیج عدن، اقیانوس هند، دریای اندونزی، خلیج لیته، خلیج لاگونوی، فلات‌های شمال و شمالشرق استرالیا، اقیانوس آرام، آبهای پلی‌نزی، دریای سرخ، خلیج ساگاد، خلیج سارساگان، دریای جنوبی چین، دریای سولو-سلبز، رود سیکائو، دریاچه تال، تالاب و دریاچه چیلیکا و...
■ ویژگی‌های زیستگاه ماهی کفال دم‌مربعی
در آب شیرین، لب‌شور و دریا زندگی می‌کند و در دریا مجاور مرجان‌ها است. یک ماهی مهاجر دریارو (شیرین به شور) است.
در عمق 0 تا 5 متری حضور دارد.
ساکن آبهای گرمسیری با میانگین دمای 28.5 درجه سانتیگراد.
ساکن آبگیرها، پهنه‌های مرجانی و چشمه‌های ساحلی در سواحل کم‌عمق و محفوظ با بستر شنی و تحت تاثیر جزر و مد. وارد آب شیرین می‌شود و تا 10 کیلومتر در رودخانه‌ها پیشروی می‌کند. بچه‌ماهیان ممکن است در شالیزارها و مناطق مانگرو دیده شوند.
مختصات جغرافیایی: از 32°شمالی تا 24°جنوبی و 30°شرقی تا 141°غربی
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک کفال دم‌مربعی
• شکل بدن: دو باله پشتی مجموعا دارای 4 شعاع سخت و 9-10 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 3 شعاع سخت و 7-9 شعاع نرم | باله سینه‌ای دارای 1 شعاع سخت و 16-19 | باله دمی دوشاخه | در ردیف طولی بدن 25-29 فلس دارد | دور ساقه دمی 16 فلس دارد | تعداد جارویی‌های (Gill Rakers) آبششی در شاخهء پایینی 40-67 عدد است | بدن دوکی‌شکل | سطح مقطع بدن بیضی | پیشانی کم و بیش صاف | موقعیت دهان از نوع نیمه‌انتهایی یا پایینی | بدن قدرتمند | بالغین پوزهء بلندتر از قطر چشم دارند، در نوزادان کوچکتر است. | پلک چربی توسعه نیافته | رنگ بدن قهوه‌ای-زیتونی در پشت، پهلوها و شکم نقره‌ای تا سفید. دارای حدود 6 نوار قهوه‌ای در پهلوها که بوسیلهء لک سراسری روی فلس‌ها کنار هم ایجاد شده است. رنگ باله‌ها زرد و سفید با لبهء کمرنگ بجز باله دمی که زرد است و باله سینه‌ای که در بالا سیاه و پایین زرد است، و در جوان‌ها کامل سیاه است. | فاقد فلس کمکی روی باله سینه‌ای
• اندازه: حداکثر طول کفال دم‌مربعی تا 63 سانتیمتر می‌رسد. متوسط آن 35 سانتیمتر است.
• طول عمر: -
• غذا: بیشتر از پلانکتون‌های گیاهی مانند دیاتوم‌ها، داینوفلاژله‌ها، جلبک‌های سبزآبی، نرمتنانی مثل شکم‌پایان، پرتاران ،، جلبک‌های کوچک و مواد آواری استفاده می‌کند.
• ژنتیک: -
• ویژگی‌های رفتاری: بی‌خطر برای انسان.
تشکیل گله‌های بزرگ بویژه در ناحیه جنگل‌های حرا می‌دهد.
• سایر توضیحات:
■ تولید مثل ماهی کفال دم‌مربعی
تخمگذار است.
تخم‌ها پلاژیک و غیرچسبناک هستند.
■ صید ماهی کفال دم‌مربعی
با انواع تورهای پرتابی، مشتا، گوشگیر و پرساین ساحلی قابل صید است.
■ ارزش‌های اقتصادی ماهی کفال دم‌مربعی
دارای ارزش صید تجاری است. بصورت تازه، نمک‌سود، پخته، کنسرو و منجمد در بازارهای دنیا عرضه می‌شود.
تخم این ماهی هم بصورت نمک‌سود فروخته می‌شود.
گونه مناسب آبزی‌پروری است.
در
آکواریوم قابل نگهداری است.
در صیادی ماهیان جوانتر به عنوان طعمه ماهیان با ارزش هم استفاده می‌شوند.
■ وضعیت ذخایر ماهی کفال دم‌مربعی
در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.
■ بهداشت و بیماری‌های ماهی کفال دم‌مربعی
-
○ تصاویر و فیلم از ماهی کفال دم‌مربعی: |
