■ مشخصات کلی خانواده نیممنقارماهیان (Hemiramphidae):
»» خانواده نیممنقارماهیان، جزو راسته منقارماهی‌سانان (Beloniformes) هستند.
ریشه لغوی: یونانی >> Hemi= نیم + Rhamphos = نوک، منقار
نام انگلیسی: Halfbeaks
نام فارسی: نیم منقار ماهیان
■ خصوصیات زیستی و شیلاتی خانواده نیممنقارماهیان، Hemiramphidae:
- پراکنش نیممنقارماهیان متمرکز در اقیانوس‌های اطلس، آرام و هند است.
- 8 جنس و 61 گونه در آبهای جهان دارند.
- فک پائینی بسیار بلندتر از بالایی است،
- استخوان پیش‌سرپوش آبششی، به سمت جلو رفته است. بعضی گونه‌ها فاقد منقار یا دارای منقار کوچکند.
- باله‌های سینه‌ای و شکمی کوچک هستند.
- تعداد مهره‌ها 38 تا 75 عدداست، بجز در جنس Arrhamphus که 18 تا 25 عدد می‌باشد.
- حداکثر طول در گونه ها به 45 سانتیمتر می‌رسد.
- تخم‌ها در آبهای کم عمق به جلبک‌ها می‌چسبند.
- زنده‌زایی در بعضی جنس‌ها دیده می‌شود (Dermogenys, Nomorphamphus و Hemirhamphodon).
- در سطح آب زندگی می‌کنند
- همه‌چیز‌خوار هستند. غذاهای آنها بیشتر شامل جلبک‌ها، پلانکتون‌های جانوری و ماهیان می‌شود.
- همراه با خانواده Exocoetidae یا ماهیان‌پرنده به عنوان خانواده خواهر، فوق خانواده Exocoetoidea را تشکیل می‌دهند.
- بسیاری از نیممنقارماهیان -و نه همه آنها- با فک پائین کشیده خود از ماهیان‌پرنده که فاقد منقار کشیده‌اند و نیز با خانواده‌های Belonidae و Scomberesocidae که هر دو آرواره آنها کشیده است، قابل تمایز هستند.
- سومین جفت از استخوان‌های حلقی، در یک صفحه ادغام شده است.
- باله سینه‌ای کوتاه یا تا حدی کوتاه.
- استخوان پیش‌سرپوش، به سمت جلو پیشروی کرده و تشکیل یک فک بالایی مثلثی شکل را می‌دهد. (بجز در جنس Oxyporhamphus).
- فک پائینی، در ماهیان جوان کلیه جنس‌های این خانواده کشیده است.
- در بالغین مهره ها دوشاخه است.
- کیسه شنا به کانال خونی بطنی گسترش نیافته است.
- حفره های بویایی در گودی ای زیر چشم قرار دارند.
- فاقد خار در باله ها.
- باله پشتی و مخرجی در بخش انتهایی بدن قرار گرفت‌اند.
- باله های شکمی در ناحیه شکمی و دارای 6 شعاع نرم هستند.
- خط جانبی از محل باله سینه‌ای آغاز و از خط پهلویی بدن، به سمت عقب ادامه می‌یابد.
- فلس‌ها دایره‌ای و نسبتا بزرگ بوده و به راحتی کنده می‌شوند.
- رنگ بدن این ماهیان بدلیل زندگی در سطح آب، با این شرایط هماهنگ شده است: در ناحیه پشتی آبی یا سبز و در ناحیه شکمی سفید نقره فام هستند. در اغلب گونه های این خانواده نوک منقار (فک پائینی) تا زمانی که ماهی زنده است، قرمز روشن یا نارنجی است.
- بیشتر گونه‌ها دریازی هستند، اما بعضی در آبهای شیرین زندگی می‌کنند.
- توانایی جهیدن از سطح آب را دارند. یک گونه ساکن دور از ساحل این خانواده (Euleptorhamphus velox) می‌تواند همانند خانواده ماهیان‌پرنده، حرکت شبه پروازی انجام دهد.
- ماهیان فعالی هستند.
- گوشت آنها بسیار مرغوب است و گونه های بزرگ خانواده نیم منقار ماهیان، در اکثر کشورهای جهان مصرف غذایی دارند. تیغ‌های آن زیاد است. در خلیج مکزیک و دریای کارائیب، از آنها به عنوان طعمه جهت صید نیزه ماهی، دلفین، واهو (از تون‌ماهیان)، و ماکرل بزرگ استفاده می‌شود.
- صید آنها با کمک تورهای گردان، ترال سطحی، تورگوشگیر شناور و تور محاصره‌ای (با کمک نور) انجام می‌شود.
■ پراکنش نیممنقارماهیان در ایران:
• جنس‌ها: در آبهای خلیج فارس و دریای عمان، سه جنس از خانواده نیممنقارماهیان گزارش شده است:
- 1. Hemiramphus
- 2. Hyporhamphus
- 3. Rhynchorhamphus
• گونه‌های نیممنقارماهیان ایران:
از سه جنس فوق، هفت گونه به شرح جدول زیر در آبهای ایران مشاهده شده است:
◄ با کلیک روی اسامی که در خانه‌های سیاه هستند، اطلاعات بیشتر بگیرید↓
