:: ماهیان دریای خزر ایران ← خانواده گاوماهیان ← گونه گاوماهی سرگنده خزری
◄ این گونه در بخش ماهیان آب‌های داخلی نیز مورد اشاره قرار گرفته است.
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Ponticola gorlap (Iljin, 1949)j
:: نام فارسی و محلی ایران: گاوماهی سرگنده خزری ، گاوماهی سربزرگ، ماهی کفزی.
• اسامی محلی » گرزک
:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Gobiiformes (راسته: گاوماهی‌سانان)→ منابع قدیمی‌تر: سوف‌ماهی‌سانان
← Suborder: Gobioidei (زیرراسته: گاوماهی‌واران)
← Family: Gobiidae (خانواده: گاوماهیان) (En: Gobies)
← Subfamily: Gobiinae
← Genus: Ponticola
← Species: Ponticola gorlap (گونه: گاوماهی سرگنده خزری)
◄ تداخل اطلاعاتی با گونه Ponticola kessleri (Neogobius kessleri) دارد که در گذشته زیرگونه آن ماهی به شمار می‌رفته است.
:: نام انگلیسی: Caspian bighead goby
• سایر زبان‌ها: روسی » bychok-golovach. ترکی » İribaş xul
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Neogobius kessleri gorlap, Neogobius gorlap, Neogobius iljini
:: ریشه لغوی: -
■ کشورهای محل زندگی گاوماهی سرگنده خزری:
• گزارش‌شده از ایران در دریای خزر و برخی رودخانه‌های آن، کشورهای دیگر نظیر:
روسیه، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان
■ زیستگاه‌های گزارش‌شده گاوماهی سرگنده خزری:
• بومی در آب‌های ایرانی دریای خزر ، رودخانه‌های ورودی و خروجی تالاب انزلی و در بسیاری از رودخانه‌های حوضه جنوبی دریای خزر.
• سایر نقاط جهان:
دریای خزر، رودخانه‌های دون و ولگا
■ ویژگی‌های زیستگاه گاوماهی سرگنده خزری:
ساکن آب شور، آب شیرین و آب لب‌شور، مجاور بستر.
ساکن آب‌های معتدل
ساکن آب‌های ساحلی، خورها، آب‌های لب‌شور و شیرین تالاب‌ها و دریاچه‌ها، رودهای بزرگ، بنادر، روی صخره‌ها و بسترهای سخت و پوشش‌های علفی.
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک گاوماهی سرگنده خزری:
• شکل بدن: فلس شانه‌ای تمام سطح بین ناحیه پیش‌باله پشتی و پس سر را پوشانده است | فلس‌های ناحیه جانبی بدن 68-72 +3-4 عدد | طول پوزه 1.5-1.6 برابر قطر چشم | فاصله بین چشمی 0.8-0.9 برابر قطرچشم | اولین شعاع منشعب از دومین باله پشتی حدودا هم اندازهء شعاع یکی مانده به آخر | بخش خلفی اولین باله پشتی بدون نقاط سیاه | تفاوت این گونه از P. Kessleri بیشتر در کاریوتایپ، خصوصیات استخوان‌ها و فلس‌های دایره‌ای روی سرپوش آبششی و بخش قدامی پس سر است. | باله شکمی بصورت دیسک مکنده.
• اندازه: حداکثر طول کل 32.6 سانتیمتر. میانگین رایج طول استاندارد 12 سانتیمتر.
• طول عمر: -
• غذا: بیشتر از ماهیان کوچک و دامنهء وسیعی از بی‌مهرگان
• ژنتیک: تعداد کروموزوم‌های هاپلویید/گامتیک (n) برابر 23 عدد و کروموزوم‌های دیپلوئید/زیگوتیک (2n) برابر 46-46 عدد است.
پژوهشی در سال 1397 نشان داد که جمعیت‌های منطقهء کیسوم با سیاهرود، جمعیت بابلرود با جمعیت‌های سیاهرود، بیجار، تجن و جمعیت بیجار و تجن با یکدیگر تفاوت معنی‌داری دارند. نتایج این تحقیق نشان دادکه ساختارهای دم و سر بویژه در ساختارهای کسب غذا، عمده ویژگی های ریختی برای سازگاری با ویژگی محیطی زیستگاه‌های مختلف می‌تواند باشد.
• خصوصیات رفتاری: بی‌خطر برای انسان.
• سایر توضیحات: -
■ تولیدمثل گاوماهی سرگنده خزری:
بیشتر ماده‌ها در سال اول و نرها در سال دوم بالغ می‌شوند.
حدفاصل ماه آوریل تا ماه مه و ندرتاتا جولای تخمریزی می‌کنند. تخم‌ها چسبناک است و روی سنگ‌ها، پوسته‌ها و گیاهان آبزی می‌چسبند.
ماهی نر از تخم‌ها و نوزادان مراقبت می‌کند.
■ صید گاوماهی سرگنده خزری:
-
■ ارزش‌های اقتصادی گاوماهی سرگنده خزری:
ارزش صید تجاری زیادی ندارد.
■ وضعیت ذخایر گاوماهی سرگنده خزری:
در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.
■ بهداشت و بیماری‌های گاوماهی سرگنده خزری:
-
○ تصاویر و فیلم از گاوماهی سرگنده خزری: |
