:: ماهیان آب‌های داخلی ایران ← خانواده کپورماهیان ← گونه ماهی بنی

■ سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Mesopotamichthys sharpeyi (Günther, 1874)j
:: نام فارسی و محلی ایران: ماهی بنی، بنّی، سلیمانی
• اسامی محلی » بنی.

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Cypriniformes (راسته: کپورماهی‌سانان)
← Family: Cyprinidae (خانواده: کپورماهیان) (En: Minnows or carps)
← Subfamily: Barbinae
← Genus: Mesopotamichthys
← Species: Mesopotamichthys sharpeyi (گونه: ماهی بنی)

:: نام انگلیسی: Binni و نیز: Bunni
• سایر زبان‌ها: عربی » السمك البني
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Barbus sharpeyi, Barbus faoensis
:: ریشه لغوی: Mesopotamichthys از واژه‌های mesopotamos (یونانی)= میان‌رودان، بین‌النهرین + ichtys (یونانی)= ماهی

■ کشورهای محل زندگی ماهی بنی

:: بومی ایران و
عراق.

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده ماهی بنی

:: در ایران: حوضهء آبریز دجله، منتقل شده به رودخانهء کر و احتمالا حوضهء آبریز پرسیس. در رود زهره، تالاب هورالعظیم و تالاب شادگان وجود دارد.

:: حوضهء آبریز دجله و فرات.

■ ویژگی‌های زیستگاه ماهی بنی

ساکن آب‌های شیرین، بستر و دور از بستر
ساکن آب‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری
بیشتر محیطی را ترجیح می‌دهد که pH قلیایی و دمای حدود 25 درجه سانتیگراد با اکسیژن نسبتا بالا دارد.
تغییرات شوری 0.225-0.581 جزء در هزار را تحمل می‌کند.
در قسمت‌های میانی و پایینی رودخانه‌ها دیده می‌شود.

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی بنی

• شکل بدن: باله پشتی دارای 4 شعاع سخت و 7-9 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 2-3 شعاع سخت و 4-5 شعاع نرم | باله سینه‌ای دارای 13-19 شعاع نرم | باله شکمی دارای 8 شعاع نرم | تعداد جارویی‌های آبششی (Gill Rakers) برابر 13-19 عدد | خط جانبی دارای 29-37 فلس | تعداد مهره‌ها 40-41 عدد | فاقد سبیلک | بدن دوکی‌شکل و مرتفع | موقعیت دهان از نوع نیمه‌انتهایی تا زیرین | توسعه‌یافته، صاف و غیرگوشتی، لب پایینی در وسط منقطع است. | رنگ بدن در دو طرف متمایل به قوه‌ای روشن یا متمایل به سبز و سطح شکمی روشن‌تر یا متمایل به سفید | آخرین شعاع غیرمنشعب باله پشتی، استخوانی ولی بدون دندانه است. | دندان حلقی با فرمول 2.3.5-5.3.2
• اندازه: حداکثر طول کل 42.7 سانتیمتر است. در خوزستان تا وزن 3.5 کیلوگرم صید شده است.
• طول عمر: حداکثر 8-9 سال و ماده‌ها بیشتر عمر می‌کنند.
• غذا: بیشتر گیاهخوار است. در جوانی از تک‌سلولی‌هایی مثل دیاتوم‌ها و جلبک‌های رشته‌ای، و در بلوغ از گیاهان عالی‌تر و مواد آواری و در کنار آن از جانورانی مثل پاروپایان و نرمتنان، احتمالا بصورت اتفاقی همراه گیاهان تغذیه می‌کند.
در کارون از گیاهانی مثل جنس‌های Potamogeton, Salvinia, Nuphar و Phragmites مصرف می‌کند.
• ژنتیک:تعداد کروموزوم‌های دیپلوئید/ زیگوتیک (2n) برابر 98 است.
دورگهء این ماهی و ماهی Carassius auratus در اکوسیستمی بین رودهای کرخه و دز دیده شده است.
• ویژگی‌های رفتاری: بی‌خطر برای انسان.
◄ سایر توضیحات: روی پوست بدن این گونه سلول‌های بزرگ هشداردهنده با تراکم مختلف وجود دارد.

‏ ■ تولید مثل ماهی بنی

در دوسالگی بالغ می‌شود. تعداد نسبت نرها کمی بیشتر است. مهاجرت‌های تولیدمثلی دیده شده است.
جفتگیری همراه با تعقیب و گریز و پریدن از آب است.
زمان تخمریزی در ماه‌های اسفند و فروردین و گاه اردیبهشت است.
در ایران تخمریزی در دمای 15-16 درجه سانتیگراد و در آب شفاف رودهای دارای بستر شنی شروع می‌شود. در کارون تخمریزی در ماه‌های مارس و آوریل در خورها روی می‌دهد. شادگان از محل‌های تولیدمثلثی مهم آن است.
تخمریزی در غروب آفتاب شروع و قبل از تاریکی به اتمام می‌رسد، و گاه صبح بعد شروع مجدد می‌شود.
تخم‌ریزی در جریان آب‌های آرام، تالاب‌ها و نیز روی رستنی‌های آبزی انجام می‌گیرد.
تخم‌ها بزرگ و زردرنگ بوده و 1.7 میلیمتر قطر دارند. در عراق تا 2 میلیمتر گزارش شده است.
هماوری مطلق به 236160 تخم می‌رسد، ارقام بیشتر هم در عراق گفته شده است.

■ صید ماهی بنی

قلاب، تورگوشگير ثابت، متحرک، چتري و فاله (چنگال) و...

■ ارزش‌های اقتصادی ماهی بنی

دارای ارزش صید ورزشی و تا حدی صید تجاری است.
در کشور عراق، بندر بصره، دومین ماهی مهم بعد از صبور در بازارهای ماهی است.
در ایران از سال‌ها پیش، پرورش آن در استخر و قفس و تکثیر مصنوعی با هورمون با موفقیت انجام شده است. پرورش توام آن با کپورماهیان چینی انجام شده است. رشد آن از رشد کپور معمولی کمتر است.

■ وضعیت ذخایر ماهی بنی

در سیاهه قرمز گونه‌های IUCN، دارای وضعیت "آسیب‌پذیر" (VU) است.
این اعتقاد وجود دارد که پس از رهاسازی کپور نقره‌ای در تالاب شادگان، میزان ماهی بنی کم شده است.
در ایران سال‌هاست که تکثیر مصنوعی شده و هزاران عدد لارو این ماهی در تالاب‌های خوزستان رهاسازی می‌شوند.

■ بهداشت و بیماری‌های ماهی بنی

• انگل‌های متعددی از این گونه گزارش شده است، که تنها بعضی از آنها مورد اشاره قرار می‌گیرد.
در رود کرخه، ترماتود مونوژن Dactylogyrus pavlovskyi، پرتوزوآی Myxosoma و Trichodina و نیز ترماتود داکتیلوژیروس و نماتود Camallanus lacustrisدر کارون گزارش شده است.
در رود دز، دو گونه مونوژن Dactylogyrus از ماهی بنی گزارش شده است. مونوژن Dogielius persicus در ماهی بنی رود دز و کارون وجود دارد. در ماهی بنی رود دز همچنین انگل Dactylogyrus pavlovskyi مشاهده شده است.
از آبشش این ماهی در رود دز، گونه‌ای از میکسوسپورا، Myxobolus persicus گزارش شده است. همچنین گونهء دیگر یعنی Myxobolus nodulointestinalis از جنوب‌غرب ایران گزارش شده است.
عارضهء ichthyophthiriasis از این ماهی در خوزستان گزارش شده است. این انگل باعث تخریب شدید پوست و آبشش و تا 80 درصد مرگ و میر می‌شود.
مطالعه‌ای در سال 1391 نشان داد که میزان فلز سنگین کادمیوم در عضلهء ماهی بنی در مقایسه با حد آستانه استانداردهای سازمان بهداشت جهانی، سازمان غذا و داروی آمریکا و اژانس حفاظت محیط زیست آمریکا، بالاتر است.

○ تصاویر و فیلم از ماهی بنی: