:: ماهیان خلیج آبهای داخلی ایران ← خانواده کفالماهیان ← گونه کفال خاکستری
» به این گونه در بخش ماهیان خلیج فارس و دریای عمان (بومی) و آبهای دریای خزر (وارداتی و معرفیشذه) اشاره شده است.
■ سیستماتیک:
■ نام علمی گونه: Mugil cephalus Linnaeus, 1758 j
:: نام فارسی و محلی ایران: كفال خاكستری، بیاح سرپهن، کفال راهراه
• اسامی محلی: شمال ایران: کفال، جنوب ایران: بیاح
:: ردهبندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوستهاستخوانان)
← Order: Mugiliformes (راسته: کفالماهیسانان)
← Suborder: Mugiloidei (زیرراسته: کفالماهیواران)
← Family: Mugilidae (خانواده: کفالماهیان) (En: Mullets)
← Genus: Mugil (جنس: کفالهای اصلی)
← Species: Mugil cephalus (گونه: کفال خاکستری)
:: نام انگلیسی: Flathead grey mullet و نیز: Black mullet, Bright mullet, Common mullet, Grey mullet, ...
• سایر زبانها: روسی » Loban. ترکی » Kefal balığı
کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان: بوري الرأس المفلطح، عربي، بیاح، بوری کبیرالراس،
::برخی از اسامی علمی قدیمی، یا غیر معتبر: Mugil albula, Mugil crenilabis our, Mugil tang, Mugil lineatus, ...
:: ریشه لغوی: Mugil از واژه mugil, -ilis (لاتین)= کفال، مولت خاکستری / cephalus :> cephal=سر
■ کشورهای محل زندگی کفال خاکستری:
• گزارششده از آبهای ایران بومی در خلیج فارس، معرفی شده به دریای خزر و آبهای داخلی برای پرورش و بیش از 127 کشور دیگر
گسترش جهانی در آبهای نزدیک ساحل مناطق گرمسیری، نیمهگرمسیری و معتدل تمام دریاها.
■ زیستگاههای گزارش شده کفال خاکستری:
• بومی در در خلیج فارس و دریای عمان ، و معرفیشده به دریای خزر و آبهای داخلی و نیز:
در بسیاری از اکوسیستمهای آبی بصورت طبیعی یا معرفی شده، وجود دارد:
• گسترش بسیار زیاد جهانی دارد: دریای اژه، خلیج آموراکیکوس، دریای عرب، اقیانوس اطلس، خلیج آتولایان، خلیج بنگال، دریای سیاه، دریای کانتابریان، دریای کارائیب، خلیج پساپیک، دیواره بزرگ مرجانی و دریای مرجان استرالیا، فلات شرق استرالیا، دریای شرق چین، خلیج اووئیکوس، فلات شرق برزیل، فلات شرقمرکزی استرالیا، دریای شرق چین، خلیج عدن، خلیج مین، خلیج مکزیک، سواحل ایبریا، اقیانوس هند، دریای ایونیان، دریای اندونزی، خلیج کیمبی، خلیج لاگونوی، خلیج لینگاین، دریای مدیترانه، خلیج میلنه، فلات نیوزلند، فلات شمال استرالیا، فلات شمال برزیل، فلات شمالشرق ایالات متحده، خلیج اورموک، اقیانوس آرام، خلیج پانگوئیل، دریای سرخ، خلیج سن میگل، خلیج سن پدرو، ساردینیا، فلات اسکاتلند، دریای آزوف، آبهای پلینزی، دریای مرمره، دریای جنوب چین، فلات جنوب برزیل، خلیج سورسوگون، دریای سولو-سلبز، خلیج تایاباس، دریای تاسمان، فلات غرب مرکزی استرالیا، دریای زرد، رود آمور، رودهای بالکان، خلیج بیسکای، رود باگ، رود دنستر، رود دن، رود ابرو، رود هان، رود کوبان، رود پو، رود دجله و...
■ ویژگیهای زیستگاه کفال خاکستری:
در آبهای شور دریاها، لبشور و آب شیرین دیده میشود.
در عمق 0 تا 120 متری و بیشتر 0 تا 10 متری دیده میشود.
ساکن مناطق گرمسیری، معتدل و نیمه گرمسیری از 8 درجه تا 27 درجه سانتیگراد.
بنتوپلاژیک و دریا رو است. بالغین در آبهای ساحلی دیده میشوند و اغلب وارد خورها و رودخانهها میگردند و گاهی در داخل رودخانه، تالاب یا مناطق با شوری بالا وارد میشوند.
روی بسترهای شنی و گلی بصورت دستهای حرکت میکنند
مختصات جغرافیایی: از 60 درجه شمالی تا 42 درجه جنوبی و 180 درجه غربی تا 180 درجه شرقی.
■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک کفال خاکستری:
• شکل بدن: باله پشتی 5 شعاع سخت و 7-9 شعاع نرم | باله مخرجی 3 شعاع سخت و 8-9 شعاع نرم | بدن قطور و با سطح مقطع استوانهای تا حد کمی فشرده | سر پهن و مسطح | پلکهای چربی توسعهیافته و بیشتر مردمک را پوشانده | لب بالایی نازک و بدون برجستگی دارای 1 یا 2 ردیف خارجی دندانهای ریز با یک برجستگی و تا 6 ردیف داخلی دندانهای کوچکتر با دو برجستگی است | لب پایینی یک ردیف خارجی دندان با یک برجستگی و گاهی 1 یا بیشتر ردیف داخلی دندانهای با دوبرجستگی کوچکتر | انتهای عقبی فک بالا به خط عمودی فرضی از لبهء خارجی چشم میرسد | استخوان ماگزیلاری زیر گوشه دهان وقتی بسته است دیده نمیشود | پایه باله اول پشتی به نوک پوزه نزدیکتر است تا به پایه باله دمی | بخشهای قدامی و پایه های باله پشتی دوم و باله مخرجی فلسهای متراکم تری دارد | 13 تا 15 ردیف فلس بین پایه باله پشتی و باله شکمی | باله شکمی، مخرجی و لوب پایینی باله دمی زردفام است که این رنگ به اکوسیستم هم مرتبط است.
• اندازه: حداکثر گزارش قابلاطمینان از طول استاندارد ماهی کفال خاکستری 100 سانتیمتر و طول استاندارد رایج آن 50 سانتیمتر است. حداکثر وزن گزارش شده 12 کیلوگرم میباشد.
• سن: حداکثر سن گزارش شده 16 سال.
• غذا: از مواد آواری (دتریتوس) ریزجلبکها و جانداران کفزی تغذیه میکند. ماهیان کوچکتر زیر سه سانتیمتری، از زئوپلانکتونها تغذیه مینمایند.
• ژنتیک: تعداد کروموزومهای هاپلوئید/گامتیک (n) برابر 24 عدد و تعداد کروموزومهای دیپلوئید/زیگوتیک (2n) برابر 48-48 عدداست.
• خصوصیات رفتاری: بیخطر برای انسان. بصورت گلهای دیده میشود. مهاجرت دارد. ماهی کفال خاکستری، روزگرد است.
• سایر توضیحات: -
■ تولیدمثل کفال خاکستری:
در 3 یا 4 سالگی بالغ میشود
تولیدمثل در دریا و در زمانهای گوناگون سال برحسب موقعیت جغرافیایی روی میدهد. بالغین تشکیل گلههایی داده و به قصد تخمریزی از ساحل فاصله میگیرند. لاروهای رشد یافته مجددا به سمت سواحل مهاجرت مینمایند. در این چرخه آب شیرین نقشی ندارد.
ماده 0.8 تا 2.6 میلیون تخم میگذارد که در دریا رشد میکنند.
گروههای تولیدمثلی در این ماهی دیده شده است. این گروههای پنج تایی شامل یک ماده و پهار نر است. ممکن است یکی از این نرها فشاری به بدن ماده وارد کند.
هماوری مطلق بسته به مکانهای مختلف جهان از 405767 تا 7000000 گزارش شده است.
■ صید کفال خاکستری:
صید صنعتی و ورزشی دارد. این گونه توسط تورهای پره و ابزار صید انتظاری در آبهای ساحلی و خوریات استان هرمزگان صید میگردد.
مطالعه ای در صید بروش مشتا در مناطق بندرعباس و حومه آن و نیز جزیره قشم و بندرخمیر نشان میدهد که کفال خاکستری M. cephalus در میان سایر ماهیان خوراکی صید شده در مشتاها، درصد وزنی و درصد فراوانی 1.33 و 0.19 را به ترتیب بخود اختصاص داده است.
■ ارزشهای اقتصادی کفال خاکستری:
از نظر صید ارزش بالایی دارد. تکثیر و پرورش آن رواج دارد و ماهی مناسب صید ورزشی نیز محسوب میگردد.
ماهی کفال خاکستری بصورت تازه و نیز خشک، نمکسود و یخزده و تخم آن بصورت تازه یا دودی فروخته میشود.
در طب سنتی چینی کاربردهایی دارد.
■ وضعیت ذخایر کفال خاکستری:
در سیاهه قرمز گونههای IUCN، دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.
طی مطالعهای در مناطق بندرعباس و حومه آن و نیز جزیره قشم و بندرخمیر نشان مشخص شد کفال خاکستری در میان گونههای دیگر کفالماهیان، درصد فراوانی کمتری (5 درصد) داشته و معمولا در اندازه های کوچک و جوان یعنی 13 تا 15 سانتیمتری در مشتا صید میشود که همگی نیز نابالغاند.
در شمال ایران و دریای خزر، ماهی غیربومی است. در سال 1934 و 1930 توسط مسئولین وقت شوروی سابق از دریای سیاه به دریای خزر پیوند زده شده و امروزه در کلیه سواحل ایران یافت میشود (عبدلی، 1378). تاثیر زیانآوری از این گونه بر روی ماهیان بومی خزر گزارش نشده است.
■ بهداشت و بیماریهای کفال خاکستری:
بیماریهایی که در این گونه در نقاط مختلف جهان مشاهده شده است:
Caligus Infestation عفونت انگلی
Amyloodinium Infestation عفونت انگلی
Carassotrema Infestation عفونت انگلی
Neoechinorhynchus Infestation عفونت انگلی
Haploporus Disease عفونت انگلی
Pararhadinorhynchus Infestation عفونت انگلی
Ichthyophonus Disease عفونت قارچی
Dactylosoma Infection عفونت انگلی
Sphaerospora Infection عفونت انگلی
Ergasilus Disease عفونت انگلی
Streptococcal Infection عفونت انگلی
Caligus Infestation عفونت انگلی
Edwardsiellosis بیماری باکتریایی
Epitheliocystis بیماری باکتریایی
○ تصاویر و فیلم کفال خاکستری:
|