»» خانواده کفال‌ماهیان (Mugilidae) متعلق به راسته کفال‌ماهی‌سانان (Mugiliformes) است.

ریشه لغوی: از واژه mugil, -ilis (لاتین) = کفال خاکستری

نام انگلیسی: Mullets

نام فارسی: کفال‌ماهیان

◄ این خانواده در آب‌های دریای خزر نیز نمایندگانی دارد، از این رو در آن بخش نیز مورد اشاره قرار گرفته‌اند.

 

■ خصوصیات زیستی و شیلاتی خانواده کفال‌ماهیان، Mugilidae به شرح زیر است:

• دارای 26 جنس و 78 گونه در جهان
• دارای دو باله پشتی مجزا از یکدیگر. باله پشتی اول دارای 4 خار است، ولی باله پشتی دوم دارای شعاع‌های نرم منشعب است.
• باله شکمی در موقعیت زیرشکمی (Subadominal)، که دارای یک خار و 5 شعاع نرم منشعب است.
• باله مخرجی دارای 2 یا 3 خار و باله سینه‌ای نوکدار است.
• خط جانبی بسیار نامشخص است یا وجود ندارد.
• حفره دهانی عریض (عرضی) است. دهان کوچک است.
• بدن و سر پوشیده از فلس‌های دایره‌ای‌شکل (Cycloid) هستند.
• دندان‌ها کوچک یا فاقد دندان است.
• معده ماهیچ‌ ای و روده بسیار طولانی است.
• دارای 24 تا 26 عدد مهره است.
• خارهای آبششی بلند هستند.
• حداکثر طول در گونه‌های کفال‌ماهیان 90 سانتیمتر است.
• بسیاری گونه‌ها، زندگی گله‌ای دارند.
• این خانواده بومی دریای خزر نیستند و در سال‌های ابتدائی دهه سی میلادی، بچه‌ماهیان یکی دو ساله آنها از دریای سیاه به دریای خزر پیوند زده شده است.
• اغلب از جلبک‌ها، دیاتومه‌ها و مواد آواری کف به عنوان غذا استفاده می‌کنند.
• در مناطق ساحلی دریا زیست کرده و وارد مصب‌ها و آب شیرین نیز می‌شوند.
• بیشتر گونه‌ها تغییرات شوری را تحمل می‌کنند، بطوریکه از آب‌های شیرین تا آب‌های با شوری 75 جزء در هزار نیز برای آنها قابل‌تحمل است.
• اغلب گونه‌ها در دریا تخمریزی می‌کنند.
• به علت رشد سریع و مقاوم بودن، ماهی پرورشی با ارزشی به حساب می‌آیند.
• جزو ماهیان بسار مناسب جهت مصرف خوراکی انسان بوده و بصورت تازه، منجمد، شور و خشک مصرف می‌گردد.
• صید آنها با تور گردان ساحلی، تور ثابت، ماشک و تور بالارونده انجام می‌گیرد.

 

• پراکنش:

پراکنش در آب‌های شیرین ایران، مختص حوضه آبریز خزر (به دریای خزر معرفی شده و بومی نیست. وارد آب‌های شیرین می‌شود) و نیز حوضه آبریز هرمز و کارون و دجله و فرات است.

• جنس‌های کفال‌ماهیان ایران در آب‌های داخلی:

» در آب‌های داخلی ایران احتمالا 4 جنس دارد:

• 1- Chelon > جنس کشف‌ماهی‌ها: نام این جنس در گذشته Liza بوده است.
• 2- Ellochelon >
• 3- Mugil > جنس کفال‌های اصلی: امروزه وجود آن در بخش ایرانی خزر قطعی نیست. در مجاورت دریای خزر پرورش هم داده می‌شود.
• 4- Planiliza >

• گونه‌های کفال‌ماهیان در آب‌های داخلی ایران:

سه گونه از خانواده کفال‌ماهیان دیده شده است که به شرح جدول زیر است. گونه شمارهء چهار، بیشتر به عنوان ماهی پرورشی مطرح است که بویژه در استخرها و آب‌بندان‌های استان گلستان پرورش داده می‌شود و ممکن است خارج از محیط پرورش هم بندرت دیده شود.
دو گونه C. aurata و C. saliens حضور کمی در آب‌های شیرین دارند و بیشتر در آب‌های لبشور خزر حاضر هستند. لازم به ذکر است که کلیه اسامی علمی جنس Chelon در در گذشته نه چنان دور،Liza بوده است. جهت کسب اطلاعات دقیقتر این گونه‌ها روی نام انها کلیک کنید↓